Kategoria: Bez kategorii

Sprawozdanie o zatorach płatniczych za 2022 r. będzie składane już według nowych zasad, z wydłużonym terminem do końca kwietnia 2023 r. Nowelizacja istotnie modyfikuje zakres danych, które należy uwzględnić w sprawozdaniu.

 

Składanie sprawozdań o terminach zapłaty w transakcjach handlowych to obowiązek ciążący od 2020 r. na dużych podatnikach, w tym na zakładach ubezpieczeń. Wprowadzenie tego rozwiązania stanowiło element walki z występującymi w obrocie gospodarczym zatorami płatniczymi. Największe podmioty na rynku zostały zobowiązane do publikowania informacji o swoich praktykach dotyczących terminów zapłaty. W listopadzie uchwalona została ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2414), która wprowadziła istotne modyfikacje w zasadach sporządzania sprawozdań o terminach zapłaty. Poniżej przedstawiamy zmiany, które w naszej ocenie są kluczowe z perspektywy zakładów ubezpieczeń.

 

RAPORTOWANIE TRANSAKCJI UBEZPIECZENIOWYCH I REASEKURACYJNYCH

Z uwagi na niedostosowanie dotychczasowych przepisów o zatorach płatniczych do specyfiki branży, w działalności zakładów ubezpieczeń szczególnie utrudnione było raportowanie w sprawozdaniu danych dotyczących typowych transakcji ubezpieczeniowych, tj. ubezpieczeń oraz reasekuracji. Z uwagi na charakter tego rodzaju zdarzeń, niełatwe było ustalenie terminów płatności występujących w poszczególnych przypadkach oraz ocena, czy miały miejsce zatory płatnicze. Produkty ubezpieczeniowe, oferowane przez poszczególne zakłady ubezpieczeń, mogą istotnie się od siebie różnić, a składka również może być płacona w różny, ustalony w konkretnym przypadku sposób. W związku z tym, dane wykazywane przez zakłady ubezpieczeń w odniesieniu do analogicznych produktów mogą być zupełnie inne. Dodatkowo, składki są regulowane na rzecz zakładów ubezpieczeń przez klientów, nie odzwierciedlają więc w istocie praktyk stosowanych przez samych ubezpieczycieli.

Z kolei w przypadku reasekuracji przepływy pieniężne są skomplikowane, występują bowiem w dwie strony (składki, prowizje, udział w odszkodowaniu itp.). Wzajemne należności pomiędzy stronami są z reguły kompensowane a rozliczenia są dokonywane na podstawie zbiorczych dokumentów rozliczeniowych, które mogą obejmować większą ilość umów. Prawidłowe wykazanie w sprawozdaniu informacji o umowach reasekuracji jest więc istotnie utrudnione i z uwagi na specyfikę tego rodzaju rozliczeń, może nie odzwierciedlać rzeczywistego charakteru praktyk płatniczych.

W nowelizacji ustawodawca wyszedł naprzeciw ww. wątpliwościom. Z zakresu sprawozdania wyłączone zostają transakcje zawierane w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, o których mowa w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, czyli kluczowe obszary działalności ubezpieczycieli. Jeszcze w ramach konsultacji Ministerstwo Rozwoju wyjaśniło, że niniejsze wyłączenie należy interpretować wąsko. Na podstawie wprowadzonego przepisu z obowiązku raportowania wyłączone zostaną jedynie transakcje w zakresie umów ubezpieczeń oraz umów reasekuracji.

Co istotne, wyłączenie nie będzie obejmowało innych rodzajów zdarzeń występujących w działalności zakładów ubezpieczeń, m.in. pośrednictwa ubezpieczeniowego, gdzie zakład ubezpieczeń występuje zasadniczo w relacji z mniejszymi podmiotami (agenci, brokerzy).

Bez wątpienia jednak zaproponowane w nowelizacji wyłączenie istotnie ograniczy zakres danych raportowanych przez zakłady ubezpieczeń i uprości cały proces.

 

TRANSAKCJE W RAMACH GRUPY

W przypadku ubezpieczycieli funkcjonujących w ramach grup kapitałowych, istotne znaczenie mają również transakcje wewnątrzgrupowe, związane z nabywaniem różnych rodzajów usług od podmiotów powiązanych. Rozliczenia w tym zakresie mają swoją specyfikę, a terminy płatności mogą być rozłożone w czasie. Z uwagi jednak na okoliczność, że transakcje grupowe są realizowane przez podmioty powiązane, ewentualne opóźnienia w tym zakresie nie wpływają zasadniczo na zatory płatnicze występujące w relacjach z podmiotami niepowiązanymi i na szeroko rozumianym rynku.

W nowelizacji ustawodawca zaproponował wyłączenie z obowiązku wykazywania w sprawozdaniu o terminach zapłaty transakcji dokonywanych w ramach grupy kapitałowej. W uzasadnieniu do ustawy zostało doprecyzowane, że wyłączone z obowiązku raportowania zostaną zarówno transakcje z podmiotami krajowymi, jak i z podmiotami zagranicznymi, które wchodzą do tej samej grupy kapitałowej. Przedmiotowe wyłączenie jest rozwiązaniem szczególnie ważnym dla ubezpieczycieli, którzy dokonują dużej ilości transakcji z podmiotami powiązanymi. Od sprawozdania za 2022 r. takie transakcje nie będą już uwzględniane.

 

DANE PREZENTOWANE W SPRAWOZDANIU

W praktyce, nowelizacja istotnie zmienia zakres danych prezentowanych w sprawozdaniu.

Nadal pozostanie podział na część przepływową (świadczenia otrzymane i spełnione) oraz część zatorową (świadczenia otrzymane i spełnione po terminie oraz nieotrzymane i niespełnione), natomiast modyfikowany jest sposób prezentacji danych w tych częściach sprawozdania.

I tak, zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami, w części przepływowej wartość świadczeń wykazywana była w przedziałach czasowych, w których zostały one otrzymane/spełnione, w odniesieniu do dnia wystawienia faktury/rachunku (tzw. wiekowanie). Nowelizacja upraszcza niniejszą część i od tego roku w sprawozdaniu wykazywana będzie wyłącznie zbiorcza wartość świadczeń spełnionych/otrzymanych w terminach wynikających z umowy.

Zmiana obejmuje również zakres informacji prezentowanych w części zatorowej, gdzie dotychczas zbiorczo wykazywana była wartość świadczeń otrzymanych i spełnionych po terminie oraz wartość świadczeń nieotrzymanych i niespełnionych. Zgodnie z nowelizacją, dodatkowo niezbędne będzie wykazanie zbiorczo wartości świadczeń w przedziałach czasowych, w których mieści się opóźnienie. W części zatorowej mamy więc do czynienia z istotnym rozszerzeniem zakresu prezentowanych danych.

 

WYDŁUŻENIE TERMINU NA ZŁOŻENIE SPRAWOZDANIA

Dotychczas przedsiębiorcy składali sprawozdanie za dany rok w terminie do 31 stycznia następnego roku. Termin nie był najbardziej trafiony, ponieważ początek roku to szczególnie gorący okres, który wiąże się z zamknięciem poprzedniego roku, przygotowaniem sprawozdania finansowego itp. Dodatkowy obowiązek związany z raportowaniem stosowanych terminów zapłaty był więc uciążliwy.

Również w tym zakresie ustawodawca wyszedł naprzeciw oczekiwaniom i termin na złożenie sprawozdania o zatorach został wydłużony do 30 kwietnia następnego roku. Przedsiębiorcy zyskają więc dodatkowy czas na przygotowanie sprawozdania.

Istotne są również przewidziane w nowelizacji przepisy przejściowe dotyczące wejścia w życie zaproponowanych rozwiązań. Nowe przepisy będą obowiązywały już w odniesieniu do sprawozdania za 2022 r., które będzie trzeba złożyć w terminie do końca kwietnia 2023 r. (efektywnie, do 2 maja 2023 r.). Z jednej strony to dobrze dla zakładów ubezpieczeń, ponieważ już za ten rok nie będą zobowiązane do raportowania części zdarzeń, które generowały istotną część pracy przy sporządzaniu sprawozdania. Z drugiej natomiast strony, zmianie ulega zakres danych prezentowanych w treści sprawozdania, niezbędne jest więc zweryfikowanie, czy zakres informacji zawartych w stosowanych przez przedsiębiorcę systemach jest wystarczający na potrzeby przygotowania raportu, czy może konieczne będzie zebranie dodatkowych informacji.

Żeby terminowo oraz prawidłowo złożyć sprawozdanie za 2022 r., niezbędna będzie więc odpowiednio wczesna weryfikacja zakresu gromadzonych danych.

Pozostając przy temacie składania sprawozdań trzeba zauważyć, że projekt nowelizacji zakładał wprowadzenie dodatkowych przepisów przewidujących usankcjonowanie możliwości składania sprawozdań przez pełnomocnika, natomiast zrezygnowano z tego w trakcie procesu legislacyjnego. Aktualnie, pomimo braku odpowiednich przepisów, funkcjonalność samego sprawozdania daje możliwość składania go przez pełnomocnika. Ustawodawca uznał więc zapewne, że nie ma konieczności dodawania przepisów szczególnych odnoszących się do składania sprawozdań przez pełnomocnika.

 

ZMIANY W KARACH ZA ZATORY

Nowelizacja przewiduje również zmiany w obszarze, który szczególnie interesuje przedsiębiorców zobowiązanych do składania sprawozdań, tj. w zakresie kar za występujące w prowadzonej działalności zatory płatnicze.

Zgodnie z nowym stanem prawnym, Prezes UOKiK nie będzie miał obowiązku każdorazowego karania za zidentyfikowane zatory, będzie miał również większą swobodę przy ich nakładaniu. Wymierzając karę organ weźmie pod uwagę m.in. wagę naruszenia, działania podjęte przez podmiot czy sposób współpracy z organem.

Zmiany przepisów dot. karania zasadniczo będą więc korzystniejsze z perspektywy przedsiębiorców oraz bardziej elastyczne z perspektywy organu.

 

NOWE ZASADY PRZYGOTOWYWANIA SPRAWOZDANIA O ZATORACH

Nowelizacja w istotny sposób zmienia obowiązujące ubezpieczycieli zasady przygotowywania sprawozdań o terminach zapłaty. Kluczowe jest wyłączenie z zakresu raportowania transakcji ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz transakcji grupowych, co w istotny sposób uprości sprawozdania zakładów ubezpieczeń.

Ważna jest również zmiana zakresu informacji prezentowanych w treści sprawozdania, co może generować po stronie ubezpieczycieli konieczność modyfikacji danych gromadzonych w systemach.

Trzeba pamiętać, że zmiany będą obowiązywały już od sprawozdania za 2022 r., które będzie składane w wydłużonym terminie do 30 kwietnia 2023 r. (w praktyce, do 2 maja 2023 r.).

Od 2016 r. obowiązują przepisy dotyczące podatku od niektórych instytucji finansowych (PIF). Danina obciąża instytucje finansowe, w tym m. in. zakłady ubezpieczeń czy banki. Podstawą opodatkowania PIF jest wartość aktywów podatnika.

Od samego początku przepisy budziły liczne wątpliwości interpretacyjne, w szczególności w zakresie kalkulowania podatku przez podmioty funkcjonujące w ramach grup kapitałowych, co dotyczyło również ubezpieczycieli.

W ostatnim czasie do Sejmu wpłynął Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (Druk nr 2767). Rządzący postanowili wprowadzić modyfikacje w zakresie kalkulowania podstawy opodatkowania, a konkretnie wyłączyć z podstawy opodatkowania  wartość określonych rodzajów aktywów.

 

Planowane zmiany w podatku od aktywów

Aktualna treść ustawy o PIF przewiduje obniżenie podstawy opodatkowania PIF o wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych (m. in. obligacji skarbowych). Warto zwrócić natomiast uwagę, że preferencja nie obejmuje wszystkich kategorii podatników PIF, odnosi się bowiem wyłącznie do banków krajowych, oddziałów banków zagranicznych i instytucji kredytowych oraz SKOK-ów. Ubezpieczyciele nie mają więc możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość posiadanych obligacji skarbowych.

Zaproponowana nowelizacja przewiduje rozszerzenie niniejszego przepisu. Po zmianie wyłączenie z podstawy opodatkowania PIF, oprócz papierów skarbowych, będzie obejmowało dodatkowo finansowe papiery wartościowe ustawowo gwarantowane przez Skarb Państwa. Gwarancjami Skarbu Państwa obejmowane są papiery wartościowe wyemitowane na potrzeby realizacji przedsięwzięć istotnych z perspektywy państwa. Do tej kategorii można zaliczyć przykładowo obligacje wyemitowane na potrzeby różnego rodzaju programów rządowych realizowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego lub Polski Fundusz Rozwoju S.A. Jak słusznie wskazane zostało w treści uzasadnienia do nowelizacji, uwzględnianie wartości tego rodzaju instrumentów PIF wiąże się z koniecznością zwiększenia ich oprocentowania przez emitujące je podmioty o wysokość tego podatku. Efektywnie koszty z tym związane ponosi Skarb Państwa. Uwzględnianie tego rodzaju instrumentów w podstawie opodatkowania PIF jest więc niezasadne.

Wyłączona z opodatkowania będzie więc kolejna kategoria aktywów, lecz co istotne zmiana nie rozszerza zakresu podatników uprawnionych do preferencji – zakłady ubezpieczeń zatem nadal nie będą objęte wyłączeniem.

Kolejne zmiana którą wprowadza ustawa dotyczy wyłączenie z podstawy opodatkowania PIF wartości aktywów wynikających z tzw. transakcji repo, których przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe. Zmiana ma wpłynąć przede wszystkim na zwiększenie wolumenu tego rodzaju transakcji oraz rozwój rynku kapitałowego w Polsce.

Niestety również w tym wypadku wyłączeniem nie zostali objęci ubezpieczyciele.

 

Skarbowe papiery wartościowe w portfelu ubezpieczycieli

Zakłady ubezpieczeń są zobowiązane zgodnie z przepisami regulacyjnymi do lokowania zebranych składek ubezpieczeniowych w różnego rodzaju instrumenty finansowe. Obligacje skarbowe są ważnymi instrumentami w portfelach inwestycyjnych ubezpieczycieli. Są to bowiem instrumenty o wysokim poziomie bezpieczeństwa, jednocześnie generujące przychód. Dodatkowo charakteryzują się wysoką płynnością dzięki czemu mogą zostać łatwo sprzedane w przypadku zapotrzebowania gotówkowego po stronie ubezpieczyciela.

Bez wątpienia ubezpieczyciele lokują znaczne środki finansowe w skarbowe papiery wartościowe. Natomiast ustawodawca nie zauważa w tym przypadku konieczności wyłączenia z podstawy opodatkowania PIF ubezpieczycieli aktywów ulokowanych w skarbowych papierach wartościowych, chociaż w podobny sposób jak instytucje bankowe uczestniczą w ten sposób w finansowaniu budżetu państwa.

Oczywiście skala zaangażowania banków w tego rodzaju instrumenty jest większa, natomiast zarówno aktualny stan prawny, jak i rozwiązania przewidziane w ustawie nowelizującej stawiają w tym zakresie w korzystniejszej pozycji innych niż ubezpieczyciele podatników PIF.

 

Status prac nad ustawą

Ustawa została w szybkim tempie przeprocesowana przez Sejm i ma wejść w życie już od nowego roku. Aktualnie trwają prace w Senacie i Senat po przeprowadzeniu analizy w Komisji będzie wnosił o odrzucenie ustawy. Ostateczny los przepisów nie jest więc jeszcze jednoznacznie określony.

 

Jak podaje serwis prawo.pl, organy podatkowe mają szersze uprawnienia niż prokuratorzy. Mogą zajrzeć w rachunki bankowe i blokować dostęp do pieniędzy na kontach. Możliwości te są jednak coraz częściej krytykowane nie tylko przez doradców podatkowych i prawników, ale także – co pokazują niedawne wyroki – przez sądy administracyjne. Teza jest jednoznaczna – przywileje fiskusa trzeba doprecyzować. Konieczna jest pilna zmiana prawa.

Temat komentuje Dominik Niewadzi, Manager & Doradca Podatkowy w ALTO.

Przepis stanowi, że uprawnienie to przysługuje organom, gdy prowadzone jest postępowanie przygotowawcze lub czynności wyjaśniające w związku z czynami związanymi z działalnością podmiotu, którego rachunek jest „prześwietlany”. W praktyce oznacza to, że organ ma możliwość domagania się wglądu do rachunku właściwie w każdym momencie, kiedy uzna to za stosowne. Posiadacz tego rachunku nawet nie będzie miał świadomości o tym fakcie.

Zauważa też, że:

Przesłanki, mogące być podstawą do dokonania zarówno krótkiej, jak i długiej blokady, są bardzo ocenne, a przez to nieostre – tymczasem, instrument ten ingeruje w podstawowe prawo własności przedsiębiorcy.

 

Pełna treść artykułu dostępna jest w serwisie Prawo.pl