Kategoria: Bez kategorii

Nowa umowa ramowa w zakresie wykonywania transgranicznej pracy zdalnej w UE wprowadza dodatkowe możliwości przy ustalaniu właściwego ustawodawstwa w przedmiocie ubezpieczeń społecznych pracownika.

Dotychczasowe regulacje unijne normujące kwestię koordynacji ubezpieczeń społecznych dotyczące pracowników transgranicznych nie odpowiadały w pełni na zjawisko pracy zdalnej także z innego terytorium niż Polska.

 

Koordynacja systemów

Każde państwo przynależące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcaria posiada lokalne regulacje dotyczące systemu zabezpieczeń społecznych. W związku z tym, aby w przypadku pracowników transgranicznych świadczących pracę na terytorium EOG i Szwajcarii nie doszło do podwójnego oskładkowania, na szczeblu unijnym obowiązują regulacje dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z unijnymi przepisami, składki powinny być odprowadzane w państwie w którym pracownik faktycznie wykonuje pracę. Od tej zasady istnieje odstępstwo dotyczące pracowników, którzy zostali formalnie delegowani przez swojego pracodawcę do wykonywania pracy w drugim państwie. W takim przypadku możliwe jest uzyskanie zaświadczenia A1 dla pracownika, potwierdzającego, że pracownik w trakcie wykonywania pracy za granicą pozostaje wciąż w systemie zabezpieczenia społecznego państwa siedziby pracodawcy.

 

Zasady na czas pandemii

Zasady dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE w przypadku pracowników transgranicznych zapewnia Rozporządzenie (WE) nr 883/2004. Na mocy regulacji zawartych w Rozporządzeniu, pracownicy transgraniczni są chronieni przed sytuacją, w której to byliby zobowiązani do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w dwóch różnych krajach z tytułu tego samego zatrudnienia w związku ich czasowym wykonywaniem pracy za granicą. W tym celu, pracodawcy wysyłający swoich pracowników do wykonywania pracy za granicę, powinni uzyskać odpowiedni certyfikat A1 dla pracownika.

Dotychczas pracodawcy nie napotykali większych problemów z uzyskaniem certyfikatów A1. Jednakże na skutek rozwoju technologii i przede wszystkim wprowadzonych obostrzeń covidowych coraz częściej zaczęły pojawiać się nowe formy pracy, jak chociażby transgraniczna praca zdalna, która polega na pracy z innego państwa aniżeli państwo siedziby pracodawcy. Odpowiadając na nowe warunki organy Unii Europejskiej zarekomendowały państwom unijnym wprowadzenie regulacji wewnętrznych m. in. w zakresie ubezpieczeń społecznych na czas pandemii. Wiele państw zdecydowało się na taki ruch ustanawiając wyjątki, aby świadczenie pracy zdalnej z innego państwa niż kraj zatrudnienia nie prowadziło do zmiany ustawodawstwa. W przypadku wątpliwości co do jego ustalenia, zalecane było wystąpienie o jego ustalenie w drodze wyjątku na podstawie art. 16 Rozporządzenia.

Wraz z końcem pandemii, tymczasowe rozwiązanie straciło na znaczeniu.

 

Umowa ramowa – przełomowe zmiany

W odpowiedzi na wątpliwości co do ubezpieczeń społecznych transgranicznych pracowników wykonujących pracę zdalną, 1 lipca br. weszła w życie Umowa ramowa  dotyczącą zabezpieczenia społecznego w przypadku transgranicznej pracy zdalnej.

Stosowanie Umowy nie jest obligatoryjne, lecz uzależnione od spełnieniu kilku warunków. Przede wszystkim, sygnatariuszami umowy musi być państwo siedziby pracodawcy, jak i państwo zamieszkania pracownika. Dodatkowo, konieczna jest wspólna zgoda pracodawcy oraz pracownika na stosowanie tych przepisów. Wreszcie, wymagane jest złożenie wniosku do instytucji ubezpieczeniowej w kraju siedziby pracodawcy o uzyskanie certyfikatu A1 na podstawie art. 16 rozporządzenia. Co ważne w tym przypadku, państwo siedziby pracodawcy może wydać zaświadczenie A1 bez konieczności uzyskania zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego z krajem zamieszkania pracownika.

Umowa ramowa wprowadza przełomowe zmiany w zakresie uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych wykonujących pracę zdalnie. Zgodnie z jej brzmieniem, osoby te mogą podlegać ubezpieczeniu społecznemu państwa, w którym zarejestrowana jest siedziba pracodawcy, jeżeli:

• jest zatrudniony tylko u jednego pracodawcy (lub u wielu pracodawców z zarejestrowaną siedzibą w tym samym państwie),
• zwyczajowo wykonuje pracę w państwie, w którym znajduje się statutowa siedziba pracodawcy i zwyczajowo pracuje w państwie zamieszkania,

pracuje zdalnie z państwa zamieszkania w wymiarze co najmniej 25% ale poniżej 50% całkowitego czasu pracy.

Jak dotąd do Umowy, oprócz Polski, przystąpiły państwa takie jak: Austria, Belgia, Chorwacja, Republika Czeska, Finlandia, Francja, Niemcy, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Norwegia, Polska, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Słowacja, przy czym lista państw sygnatariuszy ma powiększyć się o pozostałe państwa UE w przyszłości. Co istotne, jedynym państwem do tej pory, które wprost odmówiło przystąpienia do Umowy jest Wielka Brytania.

Do końca czerwca 2024 roku możliwe będzie wystąpienie z wnioskiem o wydanie A1 retroaktywnie, na maksymalny okres do 12 miesięcy wstecz od dnia złożenia wniosku. Po tym terminie będzie wciąż możliwość uzyskania zaświadczenia A1 z mocą wsteczną ale tylko wtedy, gdy wnioskodawca złoży odpowiedni wniosek w ciągu trzech miesięcy od upływu roku od momentu obowiązywania Umowy. Aby móc uzyskać certyfikat A1 w takich sytuacjach konieczne jest opłacanie składek w państwie siedziby pracodawcy.

 

Zdaniem autorów

Wprowadzenie nowych przepisów bez wątpienia należy ocenić pozytywnie, gdyż obecnie praca zdalna jest powszechnym zjawiskiem, a praktyka rynkowa pokazuje, że uzyskanie dla transgranicznych pracowników zdalnych zaświadczeń A1 stanowiło nie lada wyzwanie. Mimo wszystko, należy mieć na uwadze, że proces uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych z zastosowaniem nowych przepisów, stanowi także novum dla samego ZUSu, którego stanowisko nie jest póki co w pełni znane ani ugruntowane.

 

Od 2024 r. zmienią się zasady opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

W dynamicznym otoczeniu legislacyjnym mało kto już dziś pamięta o uchwale Rady Ministrów z 1 października 2019 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Dokument ten zawierał wiele propozycji zmian prawnych, które miały zwiększyć atrakcyjność polskiego rynku kapitałowego i w efekcie wpłynąć na jego rozwój.

Jedną z propozycji rządu była zmiana zasad opodatkowania podatkiem dochodowym odsetek od obligacji w sposób, który zapewni analogiczny poziom opodatkowania w przypadku obligacji kupionych na rynku pierwotnym i wtórnym. Propozycje zmaterializowały się w ustawie z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (tzw. pakiet Slim VAT 3).

Ustawa zawiera głównie zmiany w VAT, natomiast jeszcze na etapie prac parlamentarnych sejmowa Komisja Finansów Publicznych wprowadziła do niej wiele – istotnych z perspektywy inwestorów – zmian w ustawie o PIT. Przepisy modyfikują m.in. zasady opodatkowania inwestycji w fundusze kapitałowe oraz zasady dotyczące opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

 

Ryczałt od przychodu

W przypadku wykupu obligacji, który następuje z wypłatą kuponu odsetkowego za ostatni okres odsetkowy, kwota wypłacana na rzecz inwestora składa się z dwóch elementów, tj. z:

• wartości nominalnej obligacji oraz
• należnych odsetek.

Przychód z tytułu odsetek jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki 19 proc. na podstawie art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Podatek za inwestora wylicza, pobiera i odprowadza płatnik, którym w praktyce zazwyczaj jest podmiot prowadzący rachunek maklerski, na którym zapisane są obligacje.

W przypadku odsetek podstawą opodatkowania jest przychód, więc nie ma w tym przypadku możliwości rozpoznania kosztów podatkowych, które mogłyby pomniejszyć podstawę opodatkowania i w praktyce podatek. Takie rozwiązanie jest niekorzystne dla inwestora, który nabywa obligacje na rynku wtórnym.

 

Przykład:

Dwa miesiące przed wypłatą odsetek inwestor kupuje na rynku wtórnym obligację o wartości nominalnej 120 zł, której oprocentowanie wynosi 10 proc., a odsetki są wypłacane raz do roku. Nabywca zapłaci za obligację tzw. cenę brudną, na którą składa się cena za nabycie nominału (iloczyn kursu rynkowego obligacji i jej wartości nominalnej) oraz wartość odsetek należnych na dzień rozliczenia transakcji. Po dwóch miesiącach otrzyma on odsetki wypłacone przez emitenta, których wartość po potrąceniu podatku (19 proc.) wyniesie 9,72 zł. W praktyce więc, z uwagi na niekorzystne przepisy podatkowe, inwestor zamiast zyskać, straciłby na takiej inwestycji. Podatek nie zostanie bowiem pobrany od faktycznego zysku (odsetki za okres od nabycia obligacji do wypłaty), lecz od całej kwoty odsetek należnych za dany okres. Koszt odsetek zapłaconych przy zakupie obligacji nie będzie również mógł w żaden sposób zostać rozliczony w przyszłości.

Inwestor, który nabył obligacje w ramach emisji po cenie nominalnej, otrzyma po potrąceniu podatku taką samą kwotę odsetek jak inwestor, który dokonał zakupu na rynku wtórnym (9,72 zł).

 

Nowe regulacje

W nowelizacji ustawodawca zdecydował się wyjść naprzeciw zgłaszanym przez rynek oraz inwestorów postulatom i zmodyfikować dotychczasowe zasady opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

Po pierwsze, do ustawy o PIT zostanie dodana nowa kategoria przychodu z kapitałów pieniężnych, tj. przychód z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe. Od dochodu uzyskanego z tego tytułu płatnik będzie pobierał podatek Belki według stawki 19 proc. (nowy art. 30a ust. 1 pkt 2a ustawy o PIT).

Ustawodawca określił również, w jaki sposób w tym przypadku będzie ustalany dochód (art. 24 ust. 24 ustawy o PIT). Szczególnie istotne jest to, że przy ustalaniu dochodu będą już uwzględnione wydatki na nabycie obligacji, dzięki czemu dochód będzie pomniejszany o zapłacone przy zakupie na rynku wtórnym odsetki.

Opodatkowanie pozostałych odsetek od obligacji (innych niż wypłacane przy wykupie) będzie odbywało się na dotychczasowych zasadach (art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT).

Co istotne, zmiana nie dotyczy obligacji skarbowych zakupionych na rynku wtórnym, w odniesieniu do których ustawa o PIT przewiduje szczególne zasady.

 

Rynek pierwotny przestanie być faworyzowany

Obecne przepisy podatkowe faworyzują zakup obligacji na rynku pierwotnym. Inwestorzy kupujący papiery na rynku wtórnym w większości przypadków są poszkodowani z uwagi na niekorzystne zasady opodatkowania odsetek w sytuacji, w której przy zakupie musieli zapłacić część wartości odsetek na rzecz kontrahenta.

Nowelizacja będzie więc korzystna dla inwestorów nabywających obligacje na rynku wtórnym, ponieważ od przyszłego roku przy wykupie obligacji realizowanym wraz z zapłatą ostatniego kuponu podatek pobrany przez płatnika będzie niższy. Wartość odsetek zapłaconych przy nabyciu będzie bowiem pomniejszała podstawę opodatkowania z tytułu wykupu.

Zmiana może również zwiększyć obrót na wtórnym rynku obligacji. Inwestorzy zachęceni nowymi zasadami opodatkowania mogą być bowiem bardziej zainteresowani takimi instrumentami.

Nowe zasady opodatkowania oznaczają także dodatkowe obowiązki dla instytucji prowadzących rachunki maklerskie i pobierających podatek od wypłat z obligacji. Niezbędne będzie bowiem odpowiednie sparametryzowanie systemu, z uwagi na wprowadzenie do przepisów nowej kategorii dochodu opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem.

 

 

Podstawa prawna:

art. 4 ustawy z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 1059)

art. 30a ust. 1 pkt 2 i 2a, art. 24 ust. 24 oraz art. 41 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)

 

O skorzystaniu z nowych unijnych regulacji w zakresie zabezpieczenia społecznego pracowników transgranicznych decyduje pracownik z pracodawcą. Jeśli tak wybiorą, muszą wystąpić o wydanie A1.

 

W ostatnich latach, głównie za sprawą wybuchu pandemii COVID-19, nastąpił gwałtowny wzrost popularności pracy zdalnej. Mimo zniesienia obostrzeń nadal utrzymuje się ona jako stały model pracy w wielu firmach funkcjonujących na terenie Europy.

Przed rozpowszechnieniem możliwości świadczenia pracy zdalnej z zagranicy, pracownicy co do zasady wykonywali pracę poza granicami kraju pracodawcy zazwyczaj w ramach międzynarodowych oddelegowań lub zagranicznych podróży służbowych. W tych przypadkach, oprócz analizy potencjalnych konsekwencji na gruncie lokalnych i międzynarodowych przepisów dotyczących opodatkowania osób fizycznych, konieczne było również mi.in. ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego.

 

Koordynacja systemów

Każde państwo przynależące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcaria posiadają lokalne regulacje dotyczące zabezpieczeń społecznych. W celu wprowadzenia jednolitych zasad dotyczących ubezpieczeń społecznych na szczeblu unijnym od dawna obowiązują regulacje dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku prac transgranicznych. Jest to szczególnie istotne, gdyż dla każdej osoby wykonującej pracę poza granicami państwa, w którym pracodawca ma swoją siedzibę, należy ustalić, pod który system ubezpieczeń pracownik powinien podlegać i do którego systemu powinien opłacać składki.

Co do zasady, jest to państwo w którym dana osoba faktycznie pracuje, przy czym nie ma znaczenia, gdzie dana osoba mieszka ani gdzie siedzibę ma pracodawca. Wyjątkiem są pracownicy, którzy zostali oddelegowani do wykonywania pracy na okres krótszy niż dwa lata – w takim wypadku są ubezpieczeni i opłacają składki w państwie, z którego zostali oddelegowani przez pracodawcę.

Natomiast w odniesieniu do osób pracujących jednocześnie z więcej niż jednego kraju, istnieją inne szczegółowe zasady, które określają przepisy, którego państwa w zakresie ubezpieczeń społecznych mają zastosowanie oraz gdzie powinny być finalnie opłacane składki. W takim wypadku pracownik powinien posiadać certyfikat A1 potwierdzający, że w trakcie wykonywania pracy zagranicą podlega pod system ubezpieczeń społecznych danego państwa i opłaca tam składki na ubezpieczenia społeczne.

 

Covidowe zasady

O ile kwestia ustalenia ustawodawstwa właściwego w zakresie ubezpieczeń społecznych nie rodzi szczególnych problemów w przypadku międzynarodowych oddelegowań i podróży służbowych, tak w przypadku świadczenia pracy zdalnej przez pracownika z innego kraju niż państwo zatrudnienia prowadzi do praktycznych problemów dla pracowników i pracodawców. Jest to problem, który swój początek miał podczas pandemii koronawirusa. Przy czym podczas jej trwania, organy Unii Europejskiej zarekomendowały państwom unijnym wprowadzenie regulacji wewnętrznych m.in. w zakresie ubezpieczeń społecznych. Wiele państw zdecydowało się na ich wprowadzenie ustanawiając wyjątki, aby świadczenie pracy zdalnej z innego państwa niż kraj zatrudnienia nie prowadziło do zmiany ustawodawstwa. W przypadku wątpliwości co do jego ustalenia, zalecane było wystąpienie o jego ustalenie w drodze wyjątku na podstawie art. 16 rozporządzenia (WE) nr 883/2004.

Aktualnie stan zagrożenia epidemicznego w związku z COVID-19 już nie obowiązuje. Praca zdalna z zagranicy i wątpliwości w związku ze stosowaniem unijnych przepisów dotyczących koordynacji systemów społecznych nie tracą jednak na popularności.

 

Umowa ramowa – przełomowe zmiany

W odpowiedzi na wiele pytań związanych z wykonywaniem pracy zdalnej przez pracowników transgranicznych powstała Umowa ramowa w sprawie stosowania art. 16 (1) rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w przypadkach zwykłej transgranicznej telepracy.

Umowa obowiązuje od 1 lipca 2023 r., przy czym aby zawarte w niej regulacje miały zastosowanie, zarówno państwo siedziby pracodawcy, jak i miejsca zamieszkania, muszą być jej stronami. Ponadto konieczna jest wspólna zgoda pracownika i pracodawcy na stosowanie jej porozumień.

Jak dotąd do Umowy oprócz Polski przystąpiły państwa takie jak: Austria, Belgia, Chorwacja, Republika Czeska, Finlandia, Francja, Niemcy, Lichtenstein, Luksemburg, Malta, Norwegia, Polska, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Słowacja, przy czym lista państw-sygnatariuszy ma powiększyć się o pozostałe państwa UE w przyszłości. Co istotne, jedynym państwem do tej pory, które wprost odmówiło przystąpienia do Umowy, jest Wielka Brytania.

Umowa ramowa wprowadza przełomowe zmiany w zakresie uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych. Zgodnie z jej postanowieniami, pracownik może podlegać ubezpieczeniu społecznemu państwa, w którym zarejestrowana jest siedziba pracodawcy, jeżeli:

• jest zatrudniony tylko u jednego pracodawcy (lub u wielu pracodawców z zarejestrowaną siedzibą w tym samym państwie),
• zwyczajowo wykonuje pracę w państwie, w którym znajduje się statutowa siedziba pracodawcy i zwyczajowo pracuje w państwie zamieszkania,
• praca zdalna w państwie zamieszkania stanowi mniej niż 50 proc. całkowitego czasu pracy (zazwyczaj limit stanowiło 25 proc. całkowitego czasu pracy).

 

Dobrowolne rozwiązanie

Zastosowanie regulacji określonych w Umowie nie jest automatyczne ani obligatoryjne, a możliwość uzyskania certyfikatu A1 jest uwarunkowane złożeniem wniosku o zawarcie porozumienia na mocy art. 16 rozporządzenia 883/2004 do instytucji ubezpieczeniowej w kraju siedziby pracodawcy.

Szczególną zmianą jest fakt, że w przypadku złożenia takiego wniosku, państwo siedziby pracodawcy może wydać zaświadczenie A1 bez konieczności uzyskania zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego z krajem zamieszkania pracownika.

 

Także wstecz

Co istotne, w  pierwszym roku obowiązywania umowy ramowej możliwe jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie A1 retroaktywnie, jeżeli pracownik spełnia warunki określone w Umowie. Natomiast od 1 lipca 2024 r. istnieje możliwość uzyskania zaświadczenia A1 z mocą wsteczną, ale tylko wtedy, gdy wnioskodawca złoży odpowiedni wniosek w ciągu trzech miesięcy od upływu roku od momentu obowiązywania Umowy. Kluczowym warunkiem uzyskania certyfikatu A1 w takich sytuacjach jest konieczność opłacania składek w państwie siedziby pracodawcy.

 

Podsumowanie

Uregulowanie kwestii dotyczących pracy zdalnej pracowników transgranicznych należy ocenić pozytywnie, ponieważ jest rozwiązaniem dającym zdecydowanie większą elastyczność w zakresie kształtowania sposobu świadczenia pracy zdalnej.  Niemniej jednak, ze względu na fakt, że jest to nowość w procesie uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych, nieznane jest podejście polskich organów ubezpieczeniowych w zakresie stosowania postanowień Umowy. Nieznane jest również stanowisko ZUS co do samego praktycznego procesu uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników świadczących pracę zdalną np. w ramach tzw. workation (czyli zagranicznej pracy zdalnej połączonej z wypoczynkiem). Czas, praktyka i wypracowane stanowisko ZUS pokażą, czy wprowadzenie rewolucyjnych zmian w zakresie uzyskiwania certyfikatów A1 doprowadzi do sytuacji, gdy znikną wątpliwości co do ustalenia ustawodawstwa właściwego dla pracowników przemieszczających się i pracujących zdalnie na obszarze EOG oraz Szwajcarii.

 

Nowe przepisy, które obowiązują od 1 lipca, zliberalizowały zasady rozliczania podatku od towarów i usług. Niektóre zmiany zostały poniekąd wymuszone przez przedsiębiorców.

Jedną z wprowadzonych zmian jest liberalizacja przepisów określających zasady szybszego zwrotu VAT dla podatników bezgotówkowych. Można śmiało powiedzieć, że przepisy dotyczące tego zagadnienia nie zaczęły jeszcze dobrze funkcjonować, ponieważ obowiązują dopiero od 1 stycznia 2022 r., a już wprowadzona została ich nowelizacja.

Głównym celem wprowadzenia szybszego zwrotu VAT, tj. w terminie 15 dni, była popularyzacja obrotu bezgotówkowego. Jednak warunki, które należało dodatkowo spełnić, takie jak m.in. wykorzystywanie co najmniej rok wyłącznie kasy online lub wirtualnej do rejestracji swojej sprzedaży oraz osiągnięcie progu sprzedaży w wysokości 50 tys. zł brutto za każdy okres rozliczeniowy, sprawiały wielu podatnikom trudności, a niekiedy wręcz uniemożliwiały skorzystanie z preferencji.

Jak wskazano w uzasadnieniu do nowelizacji, wprowadzona zmiana zasad otrzymania szybszego zwrotu uwzględnia informacje pozyskane po pierwszych miesiącach funkcjonowania preferencji oraz postulaty płynące w tym zakresie ze środowiska przedsiębiorców.

 

Szybszy zwrot

Urząd skarbowy jest obowiązany do zwrotu różnicy podatku w terminie 15 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia deklaracji, w której podatnik wykazał zwrot różnicy podatku. Preferencja ma zastosowanie również w przypadku złożenia korekty deklaracji – przed lub po upływie terminu do złożenia deklaracji.

Podatnik może skorzystać z szybszego zwrotu jedynie w przypadku łącznego spełnienia zasad wynikających z art. 87 ust. 6e ustawy o VAT, które w ramach pakietu Slim VAT 3 zostały częściowo zliberalizowane.

Pierwsza zmiana dotyczy obniżenia z 12 miesięcy do sześciu miesięcy okresu, który jest weryfikowany dla ustalenia łącznej wartości sprzedaży wraz podatkiem, zaewidencjonowanej przez podatnika za pomocą kas rejestrujących. Zmniejszona została również wysokość minimalnego progu sprzedaży – z 50 tys. zł do 40 tys. zł, który podatnik musi osiągnąć za każdy okres rozliczeniowy.

Dodatkowo wprowadzono dwie tymczasowe zmiany – obowiązujące w okresie od 1 lipca 2023 r. do 30 czerwca 2025 r. – które umożliwiają podatnikom skorzystanie z szybszego zwrotu VAT. Podatnik ma zatem prawo do szybszego zwrotu, pod warunkiem że:

• udział procentowy łącznej wartości sprzedaży brutto zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących, w danym okresie rozliczeniowym w całkowitej wartości sprzedaży brutto, nie był niższy niż 70 proc. (po okresie dwóch lat wzrośnie do 80 proc.),
• udział procentowy otrzymanych płatności zrealizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych z tytułu sprzedaży brutto, w stosunku do łącznej wartości sprzedaży brutto zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących w danym okresie rozliczeniowym, był nie niższy niż 55 proc. (po okresie dwóch lat wzrośnie do 80 proc.).

W ramach Slim VAT 3, dodano również przepisy określające terminy wnoszenia zażaleń na postanowienie o przedłużeniu terminu szybszego zwrotu VAT oraz odwołań od decyzji o odmowie dokonania zwrotu VAT w terminie 15 dni. Terminy te wynoszą odpowiednio 17 i 24 dni od dnia doręczenia tego postanowienia lub decyzji.

 

Środki na rachunku VAT

Pakiet Slim VAT 3 zmienił również przepisy dotyczące możliwości przekazania środków zgromadzonych na rachunku VAT.

Na wniosek podatnika naczelnik urzędu skarbowego wydaje zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Wykorzystanie środków znajdujących się na rachunku VAT zostało ściśle określone przez ustawodawcę w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2324 ze zm.).

Do tej pory podatnik ze zgromadzonych środków na rachunku VAT mógł regulować należności takie m.in. jak CIT, PIT oraz zaliczki na te podatki czy podatek akcyzowy. W wyniku zmian wprowadzonych przez Slim VAT 3 rozszerzono enumeratywny katalog, umożliwiając regulowanie należności także z tytułu:

• podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz odsetek za zwłokę w podatku od wydobycia niektórych kopalin,
• podatku od sprzedaży detalicznej oraz odsetek za zwłokę w podatku od sprzedaży detalicznej,
• opłaty od środków spożywczych oraz dodatkowej opłaty, tzw. podatku cukrowego,
• zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji oraz odsetek za zwłokę w podatku od wartości sprzedanej produkcji,
• podatku tonażowego oraz odsetek za zwłokę w podatku tonażowym,
• tzw. podatku od „małpek”.

Dodatkowa zmiana dotyczy przekazywania zgromadzonych środków w ramach grupy VAT. Została wprowadzona możliwość przekazania środków na rachunek przedstawiciela grupy, celem zapłaty do urzędu skarbowego należnych podatków.

Nowe przepisy modyfikują zasady stosowania kursów walut dla faktur korygujących, dostosowują warunki wystawiania e-paragonów oraz ułatwiają prowadzenia ewidencji sprzedaży przy użyciu kas rejestrujących.

Slim VAT 3 to jeden z najnowszych pakietów podatkowych, który wprowadził istotne zmiany w zakresie podatku od towarów i usług.

 

Prostsze ewidencjonowanie

Od 1 lipca prowadzenie ewidencji sprzedaży stało się prostsze dla podatników stosujących kasy rejestrujące. Dotychczas podatnicy ci byli zobligowani do drukowania dokumentów wystawianych przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Pakiet Slim VAT 3 zmienił tę regułę. Podatnicy mają możliwość rezygnacji z obowiązku drukowania dokumentów fiskalnych, m.in. raportów fiskalnych, ale także dokumentów niefiskalnych. Wyjątek od tej zasady stanowią paragony oraz faktury, które nie są przesyłane w postaci elektronicznej.

 

Elektroniczne dokumenty sprzedaży

Opisana wyżej zmiana ma poniekąd związek z dostosowaniem przepisów do e-paragonów.

Już od 15 września br. Slim VAT 3 wprowadzi jeszcze jedną zmianę. Nowe przepisy umożliwią wystawienie dokumentu – paragonu lub faktury w postaci elektronicznej – za zgodą nabywcy, przez przesłanie go w uzgodniony z nim sposób. Dodatkowo w przypadku wystawienia e-paragonu nie będzie konieczności podawania danych osobowych nabywcy.

Wystawienie tzw. e-paragonu będzie możliwe przy użyciu systemu teleinformatycznego Szefa Krajowej Administracji Skarbowej pośredniczącego przy wydawaniu paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej.

Dodatkowo Slim VAT 3 wprowadził jeszcze jedno ułatwienie dotyczące e-paragonów, które obowiązuje już od 1 lipca. Dotychczas, w przypadku gdy faktura dotyczyła sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, podatnik miał obowiązek do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika dołączyć paragon dokumentujący tę sprzedaż. Analogiczna sytuacja występowała w przypadku wystawiania faktur w formie elektronicznej.

Zgodnie z nowymi przepisami podatnik może alternatywnie zamiast paragonu dołączyć do dokumentacji numer paragonu oraz unikatowy numer kasy rejestrującej, znajdujący się na e-paragonie.

 

Przeliczenie na złote

Slim VAT 3 wprowadził również długo wyczekiwane zmiany w zasadach dotyczących stosowania kursu walut dla wystawianych faktur korygujących w walucie obcej. Dotychczas przepisy nie regulowały tej kwestii, mimo że było to istotne zagadnienie dla sporej grupy podatników.

Od 1 lipca, poprzez dodanie do ustawy o VAT art. 31b ust., w końcu doprecyzowano, że w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej uległy zmianie, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu danej waluty obcej przyjętego do przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania przed jej zmianą.

Konkludując, wprowadzono generalną zasadę, według której korekta w VAT będzie rozliczania przy zastosowaniu kursu historycznego, tj. zastosowanego na fakturze pierwotnej.

Od reguły tej wprowadzono jednak dwa wyjątki. Dotyczą one wystawiania faktur korygujących in minus, ale nie wszystkich. Ustawodawca w art. 31b ust. 2 i 3 ustawy o VAT wskazał wprost, że odstępstwo dotyczy jedynie przypadku udzielenia opustu lub obniżki ceny, przy jednoczesnym spełnieniu innych warunków.

Jednym z nich jest przypadek, gdy podatnik zgodnie z art. 106j ust. 3 ustawy o VAT zdecyduje się na wystawienie zbiorczej faktury korygującej z tytułu udzielenia opustu lub obniżki ceny. W takiej sytuacji będzie miał prawo zastosować jeden zbiorczy kurs z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej.

Zastosowanie kursu z dnia poprzedzającego dzień wystawienie faktury korygującej z tytułu opustu lub obniżki będzie mieć również zastosowanie do faktur korygujących WNT oraz faktur korygujących wystawianych w systemie odwrotnego obciążenia.

 

WNIOSEK

Jak zatem widzimy, Slim VAT 3 wprowadził wiele zmian, które należy ocenić pozytywnie. Eliminacja obowiązku drukowania dokumentów fiskalnych przy użyciu kas rejestrując online czy doprecyzowanie zasad stosowania kursu walut przy fakturach korygujących wydają się być istotne, a niekiedy wręcz wyczekiwane przez wielu podatników.

 

 

Podstawa prawna:

art. 1 pkt 3 i pkt 23 lit. a ustawy z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1059)

Od 2024 r. nie będzie już pobierany zryczałtowany PIT od umorzenia lub odkupienia tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Inwestorzy zyskają możliwość kompensacji zysków i strat z funduszy i innych instrumentów finansowych.

 

Niebawem, tj. od 1 stycznia 2024 r. wejdą w życie znowelizowane przepisy ustawy o PIT obejmujące przełomowe zmiany dotyczące zasad opodatkowania tzw. podatkiem Belki. Nowym reżimem objęte zostaną wszystkie wypłaty z tytułu umorzenia / odkupienia tytułów uczestnictwa począwszy od tych dokonanych 1 stycznia 2024 r. Wprowadzane zmiany, oprócz wielu niosących ze sobą korzyści, będą stanowiły również istotne wyzwanie dla uczestników funduszy inwestycyjnych. Będą oni bowiem zobowiązani do samodzielnego rozliczenia podatku od przedmiotowych wypłat. Ministerstwo Finansów zapewnia jednak istotne ułatwienia dla inwestorów mierzących się z koniecznością złożenia deklaracji PIT-38.

 

Kierunek zmian

Obecnie płatnikiem PIT od wypłat są instytucje finansowe, tj. w zależności od rodzaju instrumentu finansowego: Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych lub dom maklerski, które wyliczają podatek, pobierają go z wypłaty dokonywanej na rzecz inwestora oraz odprowadzają do urzędu skarbowego. Inwestor otrzymuje więc wartość wypłaty po potrąceniu podatku i nie ma w związku z tym dodatkowych obowiązków podatkowych, które w całości pozostają po stronie instytucji dokonującej wypłaty.

Od przyszłego roku instytucja finansowa nie pobierze już podatku od wypłaty dokonywanej na rzecz inwestora.

Dla inwestorów wiąże się to z nowymi, istotnymi obowiązkami. Będą oni bowiem samodzielnie rozliczać podatek z tytułu otrzymanej wypłaty z funduszu inwestycyjnego. Zrobią to poprzez złożenie zeznania PIT-38. W zamian uzyskają jednak możliwość pomniejszenia zobowiązania podatkowego o straty wygenerowane na inwestycjach z innych źródeł kapitałowych.

Co istotne, zmiana zasad opodatkowania nie obejmie wypłat bez umarzania lub odkupywania tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, a także wypłat środków z PPK i PPE objętych podatkiem Belki. W tym przypadku obowiązek pobierania podatku dalej będzie spoczywał na instytucji finansowej.

 

Fiskus później dostanie pieniądze

Wprowadzane zmiany oznaczają dla inwestorów, uzyskujących wypłaty po 1 stycznia 2024 r., odsunięcie w czasie konieczności podzielenia się jej częścią z fiskusem. W praktyce inwestor będzie dysponował całą kwotą świadczenia z tytułu umorzenia lub odkupienia posiadanych tytułów uczestnictwa przez kilka lub kilkanaście miesięcy, tj. aż do czasu konieczności zapłaty podatku do urzędu skarbowego do końca kwietnia kolejnego roku. Stworzy to inwestorom możliwość wygenerowania dodatkowego zysku na skutek zainwestowania kwoty przypadającej na podatek, co wcześniej nie byłoby możliwe.

Dodatkowo omawiane zmiany pozwolą na przeprowadzenie niemożliwej do tej pory kompensaty dochodu / straty na inwestycji w fundusze kapitałowe z wynikiem podatkowym osiągniętym na innych inwestycjach. Treść znowelizowanych przepisów zdaje się wskazywać, że osoby fizyczne, które w 2024 r. będą dysponować nierozliczonymi stratami podatkowymi (np. z obrotu akcjami) z lat 2018-2023, będą mogły rozliczyć te straty z dochodem z umorzenia bądź odkupienia tytułów uczestnictwa. Zmiana może być zatem istotną zachętą dla osób, które do tej pory inwestowały np. wyłącznie na giełdzie, a chciałyby poszerzyć swoje portfolio o tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

 

Przeniesienie obowiązku

Z perspektywy inwestorów zmiana przepisów jest bardzo istotna również z uwagi na to, że obok wspomnianych szans i korzyści wiąże się ona z wprowadzeniem obowiązku samodzielnego rozliczenia PIT.

Jak już zostało wspomniane, inwestor w terminie do końca kwietnia roku następnego po otrzymaniu wypłaty od instytucji finansowej będzie zobowiązany do złożenia zeznania PIT-38.

Dane niezbędne do rozliczenia podatku (przychody i koszty) będą zawarte w informacji PIT-8C, którą instytucja finansowa będzie zobowiązana sporządzić i przesłać do urzędu skarbowego właściwego dla inwestora w terminie do końca stycznia kolejnego roku oraz do samego inwestora w terminie do końca lutego.

Przeniesienie ciężaru rozliczenia podatku na inwestorów może być uciążliwe, w szczególności dla osób, które nigdy nie rozliczały podatków od dochodów z inwestycji i będą musiały nauczyć się całego procesu. Ministerstwo Finansów wyjdzie jednak naprzeciw takim osobom, udostępniając im wstępnie uzupełniony PIT-38, który w przypadku braku modyfikacji przez podatnika zostanie automatycznie zatwierdzony w ustawowym terminie.

Najprawdopodobniej realnym wyzwaniem dla uczestników funduszy inwestycyjnych będzie więc zachowanie dyscypliny finansowej, tj. zabezpieczenie środków otrzymanych z wypłat od funduszy na zapłatę podatku.

 

Nowe przepisy to korzyści, ale również wyzwania

Bilans wprowadzonych zmian należy ocenić korzystnie z punktu widzenia inwestorów, w tym przede wszystkim z uwagi na umożliwienie kompensaty dochodów / strat z inwestycji w fundusze inwestycyjne z transakcjami w innych obszarach rynku kapitałowego.

Jednocześnie zmiany te mogą okazać się dużym wyzwaniem, gdyż będą one wymagały od inwestorów zachowania samodyscypliny finansowej w postaci zabezpieczenia środków na zapłatę ewentualnego podatku.

Działania edukacyjne podejmowane przez instytucje finansowe, w tym Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, będą miały wpływ na skuteczne zatrzymanie obecnych, lub pozyskanie nowych inwestorów. Im bardziej świadomy klient w zakresie czekających go obowiązków, a przede wszystkim korzyści podatkowych, tym większa szansa, że nie zdecyduje się na inwestycje alternatywne względem funduszy.

 

Podstawa prawna:

art. 4 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1059)

art. 30a ust. 1 pkt 5, art. 30b ust. 1 oraz art. 41 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)

 

Już od 1 lipca obowiązują nowe przepisy określane jako SLIM VAT3 . Choć temat ten pojawia się już od kilkunastu miesięcy i wydaje się, że wszystko zostało już powiedziane, to warto przyjrzeć się tym zmianom jeszcze raz.

Co do zasady, nowelizacja przepisów przynosi korzystne zmiany dla podatników, przyczyniające się do uproszczeń dokonywania rozliczeń podatkowych. Jedną z nich jest wprowadzenie miarkowania sankcji VAT.

 

Stare przepisy

Obowiązujące przed nowelizacją regulacje ustawy o VAT przewidywały przypadki, w których na podatników nakładana jest sankcja w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego, tj. w przypadku m.in gdy wykazano zaniżoną kwotę zobowiązania podatkowego, zawyżono kwotę podatku do zwrotu lub nie złożono deklaracji podatkowej oraz nie zapłacono podatku.

Nakładanie na podatników sankcji było dla organów podatkowych obligatoryjne, a ich wysokość niezależna od przyczyny nieprawidłowości w rozliczeniach VAT. Z uwagi na zero-jedynkowy wymiar sankcji, kwestia ich nakładania budziła wiele kontrowersji oraz rodziła pytania o prawdziwy cel ich wprowadzenia – przepisy nakładały takie same kary niezależnie czy przyczyną nieprawidłowości była oczywista omyłka, czy też oszustwo podatkowe.

 

Wyrok TSUE

Przełom nastąpił, gdy przepisy ustawy o VAT zostały uznane za niezgodne z dyrektywą VAT w zakresie, w jakim sankcja ma zastosowanie bez rozróżnienia sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu popełnionego przez strony transakcji i sytuacji, w której dochodzi do świadomego oszustwa podatkowego (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 kwietnia 2021 r.; C-935/19).

TSUE podkreślił, że dla dokonania oceny, czy sankcja jest zgodna z zasadą proporcjonalności, należy uwzględnić w szczególności charakter i wagę naruszenia oraz sposób ustalania jej kwoty. Wymierzona sankcja powinna zatem zawsze uwzględniać okoliczności powstania nieprawidłowości.

Wyrok ten był głównym bodźcem do zmiany przepisów sankcyjnych i podejścia organów podatkowych, które zdaniem TSUE nie miały prawa do nakładania stałej sankcji bez zbadania czy przyczyna nieprawidłowości wynikała z oszustwa, czy też ze zwykłego ludzkiego błędu.

 

Nowe zasady

W następstwie wydanego orzeczenia, w ramach pakietu SLIM VAT 3, polski ustawodawca wprowadził zmiany w zakresie nakładania sankcji w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego, które obecnie są miarkowane i uzależnione od okoliczności powstania nieprawidłowości. Nałożona sankcja wynosi obecnie, w zależności od okoliczności powstania nieprawidłowości, od zera do 15, 20 lub 30 procent.

Organ podatkowy ustalając dodatkowe zobowiązanie będzie musiał wziąć pod uwagę kryteria, wskazane wprost w art. 112b ust. 2b ustawy o VAT, tj.:

• okoliczności powstania nieprawidłowości;
• rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;
• rodzaj, stopień i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości dotyczących nieprzedawnionych zobowiązań w podatku;
• kwotę stwierdzonych nieprawidłowości, w tym kwotę zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwotę zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe;
• działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.

Ustawodawca w ramach SLIM VAT 3 doprecyzował również kwestię nałożenia dodatkowego zobowiązania w wysokości 100 proc., które nie jest co prawda miarkowane, jednakże będzie ono nakładane jedynie w sytuacji, gdy nieprawidłowość była skutkiem celowego działania podatnika np. w sytuacji obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z pustych faktur.

Przepisy w zakresie miarkowania sankcji VAT, zaczęły obowiązywać z dniem następującym po ogłoszeniu ustawy w Dzienniku Ustaw, czyli już 6 czerwca 2023 r.

 

Zdaniem eksperta

Wprowadzone zmiany są korzystne i należy je ocenić pozytywnie. Wydaje się jednak, że nie są one do końca wystarczające, a uwagi wynikające z powyższego wyroku TSUE nie zostały w pełni uwzględnione.

Przede wszystkim wydaje się, że zmiany nie rozróżniają w pełni przypadków nieświadomego błędu podatników oraz celowego działania skierowanego na wyłudzenie VAT. W obu przypadkach ustalenie dodatkowego zobowiązania pozostaje obligatoryjne, choć jego wysokość uzależniona jest od okoliczności powstania nieprawidłowości.

Zmiana przepisów na pewno dołoży nieco dodatkowej pracy organom podatkowym, jednakże z perspektywy podatników jest to na pewno bardziej sprawiedliwe rozwiązanie. Mamy tylko nadzieję, że okoliczności powstania nieprawidłowości będą faktycznie badane przez fiskusa i wysokie sankcje za dokonanie błędu przez podatnika odejdą w niepamięć.