Polskie firmy nieprzygotowane na EUDR. Ponad 100 tysięcy przedsiębiorstw może stracić dostęp do rynku UE

Nowy raport ostrzega: 25% firm nie przeanalizowało swoich obowiązków mimo zbliżającego się terminu wdrożenia

Jeśli Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej nie zadecydują inaczej, zaledwie dwa i pół miesiąca dzieli duże i średnie przedsiębiorstwa od wejścia w życie wymogów EUDR – unijnego rozporządzenia mającego zatrzymać wylesianie. Według najnowszego raportu przygotowanego przez ALTO, UNEP/GRID-Warszawa, ESG Impact Network, Legalis – Księgowość Kadry Biznes i Fundację Fairtrade Polska, większość polskich firm wciąż nie rozpoczęła przygotowań do nowych obowiązków. W Polsce regulacją objętych będzie ponad 100 000 przedsiębiorstw – od międzynarodowych korporacji po małe firmy rodzinne.

Od 30 grudnia 2025 roku firmy wprowadzające na rynek UE produkty takie jak drewno, kawa, kakao, soja, kauczuk, bydło czy olej palmowy będą musiały udowodnić poprzez złożenie oświadczenia należytej staranności, że nie przyczyniają się one do wylesiania. Wymóg dotyczy wszystkich podmiotów w łańcuchu dostaw – zarówno importerów, jak i producentów oraz handlowców. Mikro i małe przedsiębiorstwa zostaną objęte tym obowiązkiem pół roku później – od 30 czerwca 2026 roku.

Alarmujące wyniki badania

„Z naszego badania wynika, że mimo świadomości istnienia regulacji, wciąż brakuje przygotowania firm i ich partnerów handlowych. 25% firm nie przeanalizowało swoich obowiązków lub nie wie, czy to zrobiło, mimo że oferuje lub kupuje produkty objęte regulacją. Jednocześnie ponad 88% spodziewa się, że regulacja znacząco wpłynie na ich działalność. Co więcej, 82% firm jako największe wyzwanie wskazuje trudności w uzyskaniu informacji o pochodzeniu surowców, a 59% wskazuje niechęć dostawców do dzielenia się danymi” – mówi Ewa Solarz, ekspertka ESG w ALTO i główna autorka raportu.„Firmy wiedzą, że EUDR to poważna zmiana, ale nie wiedzą jak się za nią zabrać. A zatrzymanie wylesiania to dla biznesu więcej niż tylko zgodność z regulacją – to także stabilne i transparentne łańcuchy dostaw.”

 

Niepokojący jest również fakt, że mniej niż połowa badanych firm rozumie związek regulacji z powstrzymaniem wylesiania – co oznacza, że traktują EUDR jedynie jako kolejny obowiązek administracyjny, nie dostrzegając jego głębszego sensu środowiskowego i biznesowego.

„Z badania przeprowadzonego przez ALTO wynika jednoznacznie, że większość firm wciąż nie jest przygotowana na wdrożenie wymogów rozporządzenia EUDR – mimo że jego wejście w życie zostało już przesunięte o rok. Warto więc rozpocząć działania przygotowawcze jak najszybciej. EUDR to dziś nie tylko formalny obowiązek czy kwestia kompletowania dokumentacji – to realny warunek utrzymania dostępu do rynków Unii Europejskiej” – podkreśla Aleksandra Majda, Vice President ESG Impact Network.

„Pomimo pojawiających się doniesień o możliwym kolejnym przesunięciu terminu wejścia w życie rozporządzenia EUDR, przedsiębiorstwa powinny intensyfikować działania przygotowawcze. Z raportu ALTO i Legalis – Księgowość Kadry Biznes wynika, że wiele polskich firm wciąż nie jest odpowiednio przygotowanych do wdrożenia nowych wymogów. EUDR to nie tylko regulacja prawna, lecz kluczowy warunek utrzymania możliwości importu towarów objętych rozporządzeniem na rynek Unii Europejskiej – a czasu na dostosowanie się do przepisów pozostaje coraz mniej” – dodaje Patryk Janiak, Content Manager w Legalis – Księgowość Kadry Biznes (Wydawnictwo C.H. Beck)

 

Wylesianie – problem globalny, europejska odpowiedzialność

Wylesianie odpowiada za około 11% globalnych emisji gazów cieplarnianych, a sama konsumpcja UE za około 10% globalnego wylesiania – przypominają autorzy raportu. Wycinane lasy często przekształcane są w pastwiska dla bydła i grunty rolne, co nie tylko ogranicza wychwytywanie CO₂, ale dodatkowo uwalnia dwutlenek węgla zgromadzony wcześniej w drzewach i glebie.

„Jak wskazuje preambuła do EUDR, ponad połowa światowego PKB zależy od przyrody i jej usług. Sektory jak rolnictwo, budownictwo czy napoje są w znacznym stopniu zależne od przyrody. Wysoki poziom konsumpcji w Unii Europejskiej to czynnik, który zdecydowanie wpływa na wylesianie i degradację lasów w skali światowej. Bez wprowadzenia zmian legislacyjnych konsumpcja i produkcja w Unii Europejskiej sześciu towarów objętych EUDR spowodowałaby do 2030 roku wzrost wylesiania do około 248 tys. hektarów rocznie”– podkreśla Katarzyna Soszyńska, ESG Manager UNEP/GRID-Warszawa.

 

Wylesianie to jeden z kluczowych czynników wpływających na zmianę klimatu, dostępność zasobów i różnorodność biologiczną. Problem dotyczy nie tylko bezpośredniej wycinki, ale także degradacji lasów, która zwiększa ryzyko pożarów powodujących wysoką i niekontrolowaną emisję gazów cieplarnianych.

Projekcje pokazują, że dalszy wzrost temperatury Ziemi może sprawić, że lasy zamiast wychwytywać CO₂ staną się źródłem emisji. Ograniczenie wylesiania jest kluczowym elementem realizacji celów Porozumienia Paryskiego – zatrzymania wzrostu temperatury do poziomu poniżej 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej.

Odpowiedzialność firm zaczyna się u źródła łańcucha dostaw

Raport podkreśla, że przygotowania do EUDR muszą rozpocząć się znacznie wcześniej niż w siedzibach europejskich firm – u drobnych producentów rolnych z krajów globalnego Południa, którzy są pierwszym ogniwem w łańcuchach dostaw kawy, kakao czy kauczuku.

„Obowiązki wynikające z Rozporządzenia EUDR dotyczą nie tylko przedsiębiorstw, ale również rolników. Warto o tym pamiętać, ponieważ to od drobnych producentów rolnych z krajów globalnego Południa zależy ciągłość łańcuchów dostaw i przyszłość branży kawowej czy czekoladowej. Fairtrade popiera walkę z wylesianiem i wspiera rolników w dostosowaniu do wymogów EUDR. Jednocześnie jesteśmy bardzo zaniepokojeni faktem, że drobni rolnicy zostaną odcięci od handlu z rynkiem UE lub wyłączeni z łańcuchów dostaw przez większych producentów rolnych, nie dlatego, że prowadzą działalność na wylesionych terenach, ale dlatego, że napotykają trudności w gromadzeniu, zarządzaniu i przekazywaniu niezbędnych danych. Apelujemy do większego wsparcia producentów rolnych z krajów globalnego Południa, by przygotowania firm do EUDR zaczęły się na początku łańcucha dostaw” – ostrzega w komentarzu do raportu Michał Bryda-Przybyszewski, PR & Communication Manager z Fundacji Fairtrade Polska.

 

Pierwszy etap gromadzenia danych geolokalizacyjnych i przygotowania systemu due diligence jest najbardziej istotny, ponieważ oświadczenie o należytej staranności pierwszego podmiotu jest przekazywane i stosowane na kolejnych etapach życia produktu. Firmy, które nie zainwestują we wsparcie swoich dostawców, mogą stanąć przed ryzykiem przerwania łańcucha dostaw.

Kompleksowy przewodnik dla biznesu – pierwsze takie opracowanie w Polsce

Raport „Stan przygotowania polskiego biznesu do EUDR” to pierwsze tak kompleksowe opracowanie w Polsce, które łączy perspektywę prawną, technologiczną, środowiskową i społeczną. To nie tylko analiza przepisów – to praktyczna mapa drogowa dla firm każdej wielkości.

Publikacja zawiera:

• Wyniki badania przeprowadzonego wśród polskich firm objętych regulacją
• Analizę najczęstszych barier, obaw i wyzwań wskazywanych przez przedsiębiorstwa
• Szczegółowe wyjaśnienie, jakich firm i produktów dotyczy EUDR
• Praktyczny schemat decyzyjny pomagający szybko sprawdzić zakres obowiązków
• Wskazówki dotyczące wykorzystania technologii GIS do weryfikacji pochodzenia surowców
• Konkretne rekomendacje ekspertów i przykłady rozwiązań stosowanych przez liderów rynku
• Informacje o integracji EUDR z raportowaniem ESG i wykorzystaniu systemów certyfikacji

Nowa rzeczywistość handlu międzynarodowego

EUDR to sygnał, że handel międzynarodowy ma odpowiadać za swój wpływ na planetę – i że dostęp do rynku UE będzie zależał od transparentności łańcucha dostaw. Dla firm oznacza to konieczność budowy zupełnie nowych procesów: od precyzyjnej identyfikacji pochodzenia surowców, przez gromadzenie danych geolokalizacyjnych, po wdrożenie systemów oceny ryzyka i współpracy z dostawcami.

Firmy, które nie przygotują się na czas, ryzykują nie tylko sankcje finansowe, ale przede wszystkim utratę możliwości wprowadzania produktów na rynek unijny. Co istotne, wszelkie zmiany terminów wdrożenia muszą zostać zatwierdzone przez Parlament Europejski i Radę – dlatego przedsiębiorstwa nie mogą zakładać automatycznego przesunięcia terminów i powinny działać zgodnie z obecnym stanem prawnym.

O autorach raportu

Raport powstał dzięki współpracy pięciu organizacji łączących ekspertyzę prawną, technologiczną i społeczną:

• ALTO – zespół ekspertów ESG wspierających firmy w dostosowaniu procesów do nowych wymogów i budowie przewagi konkurencyjnej
• UNEP/GRID-Warszawa – organizacja afiliowana Programu ONZ ds. Środowiska, lider w zakresie analiz geoprzestrzennych i monitoringu środowiskowego
• ESG Impact Network – think tank i sieć ekspercka skupiająca praktyków ESG
• Legalis – Księgowość Kadry Biznes – System Informacji Prawnej wspierający przedsiębiorstwa w nawigacji po skomplikowanych wymogach regulacyjnych
• Fundacja Fairtrade Polska – organizacja wspiera firmy w procesie certyfikacji Fairtrade oraz w pozyskiwaniu surowców z krajów globalnego Południa na zasadach Sprawiedliwego Handlu.

Pełna wersja raportu dostępna jest bezpłatnie do pobrania na stronie: [kliknij tutaj]

O EUDR

Rozporządzenie EUDR (EU Deforestation Regulation – rozporządzenie 2023/1115) weszło w życie w połowie 2023 roku i wymaga od przedsiębiorstw wykazania, że wprowadzane przez nie produkty nie przyczyniają się do wylesiania lub degradacji lasów po 31 grudnia 2020 roku oraz że zostały wyprodukowane zgodnie z prawem kraju pochodzenia.