W ostatnich latach, ustawodawca dokłada wielu starań, aby zachęcić firmy rezydujące w Polsce do podejmowania działalności o charakterze badawczo-rozwojowym. Już od 2016 r. przedsiębiorcy mogli korzystać z ulgi na działalność B+R, chociaż dopiero od 2018 r. mogą odliczyć 100 proc. kosztów kwalifikowanych, co finalnie prowadzi do efektu odliczenia tych samych kosztów dwukrotnie.
Następnie wdrożono ulgę IP Box, z której przedsiębiorcy mogą korzystać już za 2019 r., a która miała być swoistym „zamknięciem” łańcucha zachęt do podejmowania działalności B+R. Tego rodzaju instrumenty od wielu lat funkcjonują w zagranicznych reżimach, co było inspiracją dla polskiego rządu.
Już na pierwszy rzut oka widać, że warunki na jakich przedsiębiorcy mogą korzystać z tych ulg w Polsce są atrakcyjne. Nie dziwi więc duże zainteresowanie nimi. W swoich objaśnieniach do IP Box, Ministerstwo Finansów wskazywało, że ulgi te wzajemnie się uzupełniają i co do zasady będą występować na różnych etapach działalności (link do źródła). Z ulgi B+R firma może korzystać na etapie rozwoju danego rozwiązania, natomiast ulga IP Box zostanie wdrożona na etapie jego komercjalizacji. Sytuacja komplikuje się jednak, jeśli mamy potencjalną możliwość skorzystania z obu narzędzi w ramach tego samego roku podatkowego, chociażby w sytuacji, w której spółka rozwija równolegle wiele różnych IP. Warto się zastanowić w jaki sposób optymalnie połączyć obie ulgi oraz na co zwrócić szczególną uwagę, opracowując strategie wykorzystania przysługujących przedsiębiorcy ulg.
Aby przedstawić istotne kwestie dotyczące łączenia instrumentów, w pierwszej kolejności niezbędne jest opisanie kluczowych aspektów związanych z wdrożeniem każdej z ulg oddzielnie, gdyż w inny sposób pozwalają one zmniejszyć obciążenie podatkowe i jednocześnie każda z nich ma specyficzne dla siebie wymogi formalne i ewidencyjne. Dla każdego przedsiębiorcy kluczowa będzie końcowa oszczędność, ale istotna będzie również zasobochłonność związana z wdrożeniem ulg.
W ramach ulgi B+R przedsiębiorca, obliczając podstawę opodatkowania, dwukrotnie uwzględnia koszty podlegające uldze. W większości przypadków firmy oszczędzają więc 19 proc. wartości wydatków kwalifikowanych związanych z pracami badawczo
-rozwojowymi. W pewnych przypadkach może to więc nawet doprowadzić do całkowitego wyzerowania podatku lub doprowadzenia go do poziomu bliskiego zeru. Przedsiębiorcy, którzy decydują się na skorzystanie z ulgi, na koniec roku podatkowego uwzględniając w deklaracji CIT jej wartość, muszą w prowadzonej ewidencji wyodrębnić koszty B+R. Należy więc w trakcie roku monitorować czas, jaki pracownicy poświęcają na tę działalność i prowadzić ewidencje w taki sposób, aby na koniec roku możliwe było obliczenie finalnej wartości kosztów do ulgi.
Z kolei ulga IP Box nie odnosi się bezpośrednio do kosztów działalności B+R, lecz do dochodów związanych z komercjalizacją jej wyników, które opodatkowane są stawką 5 proc. Podatnik ma obowiązek wyodrębnić w prowadzonej ewidencji przychody i koszty w celu kalkulacji dochodów, w rozbiciu na poszczególne IP. Ponadto, dla każdego IP oddzielnie należy obliczyć i aktualizować na bieżąco wskaźnik nexus, który pokazuje w jakim stopniu dane rozwiązanie zostało opracowane we własnym zakresie. I tu ważny element: najbardziej premiowana jest działalność B+R prowadzona własnymi siłami w ramach przedsiębiorstwa. Podatnik powinien prowadzić szczegółową ewidencję już od początku roku podatkowego, za który chciałby skorzystać z IP Box. Może to być szczególnie problematyczne, jeśli spółka posiada wiele IP, które często mogą mieć wspólne strumienie kosztów i przychodów. Ustawodawca nie określił konkretnej metodyki obliczania dochodu dla IP Box, co powoduje wiele wątpliwości przy kalkulacji. W ogólnym rozrachunku, IP Box nakłada na przedsiębiorców więcej obowiązków ewidencyjnych niż ulga B+R, które odczuwalne są szczególnie w początkowym roku wdrożenia ulgi.
KTÓRY MECHANIZM ZASTOSOWAĆ
W przypadku chęci skorzystania z obu ulg w jednym roku podatkowym, trzeba podzielić dochód na dwa koszyki, z czego jeden oprocentowany jest stawką 5 proc., a drugi stawką standardową, np. 19 proc. Do każdego z nich należy odpowiednio alokować przychody oraz związane z nimi koszty podatkowe. Z ekonomicznego punktu widzenia, głównym czynnikiem komplikującym łączenie ulg w jednym roku podatkowym jest to, że nie można zastosować ulgi B+R (dodatkowe odliczenie od podstawy opodatkowania) w odniesieniu do dochodu kalkulowanego w ramach IP Box.
PRZYKŁAD
Podatnik poniósł 1 mln zł nakładów na opracowanie nowej technologii w ramach prac rozwojowych i jednocześnie w tym samym roku podatkowym uzyskał 500 tys. zł dochodu kwalifikowanego, nie uzyskując dla IP Box innych dochodów. Jeśli zdecyduje się na wdrożenie IP Box już w tym roku podatkowym, to zapłaci podatek w wysokości 25 tys. zł
(500 tys. zł x 5 proc.) (niezależnie od tego, czy równolegle wdroży ulgę B+R). Wdrażając jedynie ulgę B+R, podatnik ma duże szanse całkowicie uniknąć płacenia podatku dochodowego w tym okresie.
Może to być pewnym zdziwieniem w świetle pojawiających się informacji o komplementarności ulg. Analizując objaśnienia Ministerstwa Finansów można jednak wnioskować, że wspomniana komplementarność odnosi się do możliwości jednoczesnego uwzględnienia kosztów B+R w dochodzie IP Box oraz w ramach ulgi B+R, w zakresie koszyka ogólnego. Nie zmienia to jednak faktu, że jeśli zdecydujemy się na wdrożenie IP Box, to pod koniec roku zapłacimy 5 pro. podatku od uzyskanych dochodów z IP.
Co również istotne, reżim dotyczący IP Box przewiduje możliwość odliczenia straty w kolejnych latach, jakkolwiek jedynie w zakresie tego samego prawa własności. Dochody z poszczególnych IP nie mogą więc zostać pomniejszone o stratę wygenerowaną na innych IP, co może nieść dodatkowe negatywne konsekwencje ekonomiczne dla podatnika w przypadku trudności związanych z komercjalizacją IP w przyszłych okresach. Warto więc przenalizować ryzyko wystąpienia straty, której nie uda się pokryć dochodem z tego samego IP. W przeciwnym razie, wdrażając IP Box, podatnik może zamknąć sobie możliwość odliczenia straty wygenerowanej na danym IP, w tzw. ogólnym koszyku dochodowym spółki.
Ryzyko to może zostać przedstawione na przykładzie.
PRZYKŁAD
Podatnik decyduje się na wdrożenie IP Box i w zakresie sprzedaży z pewnego kwalifikowanego IP (np. patentu) poniesie stratę w wysokości 500 tys. zł, a następnie wycofa produkt ze swojej oferty. W takim przypadku podatnik nie będzie miał możliwości, aby o tę stratę pomniejszyć podstawę opodatkowania z pozostałych praw IP (dochód opodatkowany stawką 5 proc.), podobnie jak w przypadku podstawy opodatkowania dla dochodu ogólnego (opodatkowanego standardową stawką, np. 19 proc.).
DECYZJA POWINNA BYĆ PRZEMYŚLANA
Przed faktycznym wdrożeniem obu tych ulg podatnicy powinni więc przeanalizować swoją sytuację i zbadać możliwe do uzyskania oszczędności zarówno w obecnym okresie, jak i w przyszłych latach. Przykładowo, może się okazać, że wartość podatku w danym roku przy wdrożeniu samej ulgi B+R będzie mniejsza (lub zbliżona) niż w przypadku dodatkowego wdrożenia IP Box. Wstrzymując się z wdrożeniem IP Box, można więc zaoszczędzić środki z tytułu mniejszego podatku, ale również koszty związane z wdrożeniem dodatkowego instrumentu. W wielu sytuacjach wdrożenie IP Box może jednak pozwolić na większe oszczędności niż wykorzystanie samej ulgi B+R, a prawdopodobieństwo tego wzrasta wraz z czasem, kiedy podatnik nie podejmuje już tak intensywnych prac B+R, lecz komercjalizuje opracowane wcześniej rozwiązania. Opisane okoliczności sprawiają, że w celu optymalnego wykorzystania systemu ulg podatkowych, niezbędne jest przeprowadzenie kompleksowej analizy.
Przy podejmowaniu decyzji warto przenalizować sytuację nie tylko z punktu widzenia aktualnego roku podatkowego, ale również z punktu widzenia prognoz biznesowych na kolejne lata. Może dojść do sytuacji, w której wdrożenie IP Box w danym okresie nie wygeneruje dodatkowych oszczędności względem ulgi B+R lub nawet w pewnym stopniu zwiększy łączne zobowiązanie podatkowe. Z drugiej strony, mając na uwadze komplementarność wskazywaną przez ministerstwo, w przypadku jednoczesnego zastosowania obu ulg, w ramach dochodu ogólnego może powstać odliczenie, które będzie można wykorzystać również w kolejnych sześciu latach.
Podstawa prawna: art. 18d, art. 24d oraz art. 24e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 865 ze zm.)
art. 26e, art. 30ca oraz art. 30cb ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1387 ze zm.)
W każdym przypadku niezbędna jest analiza Ograniczenia związane m.in. z rozdzieleniem dochodów i rozliczaniem strat sprawiają, że różne podejścia w zakresie wykorzystania ulgi B+R oraz IP Box mogą generować różnej wysokości oszczędności w kolejnych okresach podatkowych. Aby mieć pełną świadomość i kontrolę w tym obszarze, bardzo pomocne dla przedsiębiorcy może być przeprowadzenie indywidualnej analizy na podstawie swego rodzaju prognozy wariantowej, przedstawiającej różne strategie i ich efekty, w zakresie łączenia obu tych ulg. Warto również rozważyć wdrożenie IP Box jako narzędzia zabezpieczającego, poprzez przygotowanie procesów w spółce w celu jego ewentualnego wykorzystania w przypadku wystąpienia niespodziewanych okoliczności takich jak np. istotne ograniczenie działalności B+R, istotny wzrost dochodów (które prawdopodobnie nie zostaną pokryte ulgą B+R) lub innych okoliczności ograniczających zakres ulgi B+R (np. zmiany legislacyjne, negatywne wyniki ewentualnej kontroli organu skarbowego). W celu potwierdzenia prawidłowości opracowanej metodyki kalkulacji dochodu i możliwości skorzystania z IP Box, warto też jak najwcześniej rozważyć złożenie wniosku o indywidualną interpretację podatkową.
Sylwia has several years of valuable experience in accounting, management reporting (IFRS, US GAAP) by servicing international corporations, domestic companies and private equity firms and helping them to enter the Polish market. She supported clients operating in many sectors, however her main area of specialization is real estate, IT/ advanced technology and services. She was engaged in key real estate transactions conducted in CEE region by European, Asian or US investors. She regularly takes part in local and international events, seminars or conferences having a speaker role. Sylwia is also a licensed tax advisor.
