Podczas jednego z ostatnich webianrów ALTO pojawiło się wiele pytań dotyczących EUDR – to wyraźny sygnał, że wiele firm wciąż nie wie, jak realnie przygotować się do nowych obowiązków wynikających z rozporządzenia.
Dlatego przygotowaliśmy praktyczne Q&A, w którym odpowiadamy na najczęściej pojawiające się wątpliwości – od prezentów dla kontrahentów i kawy dla pracowników, przez komponenty w produktach złożonych, wykorzystanie palet drewnianych, kauczuk syntetyczny, po kwestie opakowań, obowiązków informacyjnych, a także pozyskiwania i utajniania danych.
Czy polski importer gotowego produktu odnośnego (towar handlowy) jest operatorem czy traderem?
Zgodnie z treścią rozporządzenia EUDR, kwalifikacja podmiotu jako „operatora” lub „podmiotu handlowego (tradera)” zależy od tego, czy dany podmiot jako pierwszy udostępnia odnośny produkt na rynku unijnym (operator), czy też udostępnia produkt, który został już wprowadzony do obrotu przez innego operatora (trader).
Brzmienie definicji z rozporządzenia EUDR jest następujące:
- Podmiot (operator) – oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która w ramach działalności handlowej wprowadza odnośne produkty do obrotu lub je wywozi.
- Podmiot handlowy (trader) – oznacza każdą osobę w łańcuchu dostaw inną niż operator, która w ramach działalności handlowej udostępnia odnośne produkty na rynku.
- Wprowadzenie do obrotu oznacza udostępnienie odnośnego towaru lub odnośnego produktu na rynku unijnym po raz pierwszy.
Oznaczenie roli podmiotu w łańcuchu dostaw (operator czy trader) zależy od wielu czynników, m. in. od kraju, z którego importowany jest gotowy produkt odnośny, jaki to produkt, czy produkt jest dalej przetwarzany, czy po przetworzeniu jest na liście kodów celnych z załącznika I do rozporządzenia oraz ostatecznie – do jakiego podmiotu zostaje sprzedany odnośny produkt. We wskazanym przypadku rola będzie zależna od tego skąd importowany jest gotowy produkt. Jeśli z innego państwa UE – spółka będzie pełniła rolę tradera, jeśli zaś spoza UE – będzie operatorem.
Prezenty dla kontrahentów – czy podlegają EUDR?
Tak, o ile odnośne produkty znajdujące się na liście w Załączniku I do EUDR są nabywane w celu dalszego ich udostępnienia na rynku UE – nawet nieodpłatnie – zastosowanie znajdą przepisy rozporządzenia EUDR. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 18 EUDR, udostępnianie na rynku oznacza każde odpłatne lub nieodpłatne dostarczanie odnośnych produktów do celów dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynku UE w ramach działalności handlowej.
W związku z tym przekazywanie prezentów – nawet jeśli zostały nabyte na rynku UE – może zostać zakwalifikowane jako udostępnianie na rynku, a podmiot dokonujący takiego działania będzie traktowany jako trader. Zakres obowiązków będzie zależny od wielkości przedsiębiorstwa.
Import komponentów objętych EUDR jako elementów wyrobu gotowego nieobjętego EUDR – czy podlegają regulacji?
Tak, komponenty wchodzące w zakres Załącznika I do EUDR podlegają rozporządzeniu niezależnie od ich ostatecznego zastosowania.
Jeżeli w toku przetwarzania komponentu powstaje produkt końcowy, który nie jest objęty Załącznikiem I, to nie będzie on samodzielnie podlegał pod EUDR. Jednak obowiązki operatora lub tradera w odniesieniu do komponentu pozostają aktualne (na etapie jego zakupu).
Czy kawa instant podlega EUDR?
Kawa rozpuszczalna (instant) przypisana jest do innego kodu celnego i jako taka nie jest uznawana za odnośny produkt w rozumieniu EUDR. Wynika to z faktu, że weryfikacja zgodności produktu z EUDR opiera się na kodzie celnym (CN code). Załącznik I obejmuje zaś wyłącznie konkretne kody celne, w tym dotyczące nieprzetworzonych ziaren kawy, łupinek i łusek z kawy.
Czy instytucje finansowe będą objęte zakresem rozporządzenia?
EUDR znajduje zastosowanie wyłącznie do podmiotów, które wprowadzają do obrotu lub udostępniają na rynku UE odnośne produkty, a instytucje finansowe co do zasady prowadzą działalność usługową. Kluczowe nie jest to, do jakiego sektora należy dany podmiot, ale jaką pełni rolę w łańcuchu wartości i obrocie produktami objętymi EUDR.
Zakres informacji przekazywanych w łańcuchu dostaw – jakie dane musi przekazać dostawca klientowi?
Dostawca jest zobowiązany do przekazania wszelkich informacji potwierdzających, że dochowano należytej staranności, nie występuje ryzyko niezgodności z EUDR względem danego produktu oraz numer złożonego DDS.
Sama dokumentacja dotycząca całej procedury należytej staranności nie musi być obligatoryjnie przekazywana dalej w łańcuchu dostaw, jednak kolejne podmioty muszą mieć dostęp do kluczowych danych, aby wypełnić własne obowiązki wynikające z rozporządzenia.
Zakup kawy od polskiego dostawcy do użytku wewnętrznego – czy konieczne jest pozyskanie oświadczenia DDS od dostawcy?
Tak, podmiot udostępniający produkt na rynku powinien posiadać informacje potwierdzające jego zgodność z EUDR (w tym informacje o złożonym DDS). Dostawca, sprzedając produkt, jest zobowiązany do dopełnienia obowiązków informacyjnych względem kupującego. Po stronie nabywcy pozostaje obowiązek gromadzenia i archiwizacji tych danych.
Jeśli przedsiębiorstwo kupuje kawę od polskiego dystrybutora na własny użytek (np. do biura), może się wydawać, że nie jest „podmiotem” ani „podmiotem handlowym” w rozumieniu EUDR. Jednak zgodnie z art. 2 pkt 18 i 19 rozporządzenia, „udostępnianie na rynku” obejmuje również wykorzystanie produktu w działalności podmiotu, a nie tylko jego sprzedaż czy dystrybucję. Co istotne, definicja „działalności handlowej” (pkt 19) obejmuje również wykorzystanie odnośnych produktów w działalności samego podmiotu.
W związku z tym, nawet jeżeli kawa nie jest dalej sprzedawana, ale jest wykorzystywana w ramach działalności firmy (np. serwowana klientom, pracownikom), można argumentować, że produkt został udostępniony na rynku w rozumieniu EUDR.
Ostateczna kwalifikacja zależy więc od charakteru działalności przedsiębiorstwa oraz celu wykorzystania kawy. Jeśli zakup rzeczywiście nie wiąże się z żadną formą dalszego udostępniania (komercyjnego lub niekomercyjnego) w ramach działalności, to obowiązki EUDR mogą nie mieć zastosowania. Natomiast w przypadkach, gdy użycie produktu wpisuje się w działalność handlową, istnieje ryzyko objęcia przepisami.
Zapowiadane są też zmiany do EUDR, mające na celu wprowadzenie uproszczeń. Dokładniejsze informacje nie są jeszcze dostępne, ale z pewnością pożądane jest wyłączenie z obowiązków EUDR właśnie takich przypadków.
Czy trader musi pozyskać od wszystkich dostawców kawy (do ekspresów dla pracowników) oświadczenie o pochodzeniu?
Tak, co do zasady trader powinien posiadać informacje o kupowanym produkcie oraz jego dostawcy, w tym numer referencyjny oświadczenia o należytej staranności. Jeżeli trader kupuje kawę od dużego tradera lub bezpośrednio od operatora, będzie on z mocy prawa zobowiązany do przekazania informacji o zachowaniu należytej staranności, w tym numeru referencyjnego. Niezależnie pod powyższego, dobrą praktyką będzie żądanie tych informacji od dostawcy w każdym przypadku.
Skąd wziąć kody CN, jeśli kupuje się odnośne produkty na rynku polskim i nie ma takich danych na fakturze ani w dokumentacji od dostawcy? Czy można prosić dostawcę o „deklarację kodu CN”?
Tak, najwygodniej będzie poprosić dostawcę o przekazaniu kodu CN produktu. Aby sprawdzić, czy podlega pod EUDR dostawca sam już powinien ten numer przypisać, zatem jego przekazanie Państwu nie powinno stanowić problemu. Rekomendujemy jednak mimo wszystko, aby samodzielnie zweryfikować ten kod korzystając z ogólnie dostępnych informacji (najlepiej w System Zintegrowanej Taryfy Celnej ISZTAR4). W razie potrzeby mogą Państwo skorzystać z profesjonalnego doradztwa prawno-podatkowego lub wystąpić o wydanie Wiążącej Informacji Taryfowej.
Co oznacza, że część danych może być utajniona dla uczestników łańcucha dostaw w systemie EUDR?
System informatyczny umożliwia składanie oświadczeń o zachowaniu należytej staranności oraz przekazywanie danych w łańcuchu dostaw. Jednocześnie przewiduje on możliwość ograniczenia widoczności określonych danych (np. gatunków drzew) dla podmiotów innych niż właściwe organy kontrolne.
Oznacza to, że pewne informacje mogą być „utajnione” względem pozostałych uczestników łańcucha, jednak zawsze będą dostępne dla organów odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów EUDR.
Czy zakup palet, którymi firma nie handluje, a które służą wyłącznie do transportu innego towaru, podlega pod EUDR? Czy zakup palet od dostawcy krajowego (MŚP), który nie ma obowiązku sporządzenia DDS, podlega obowiązkowi sporządzenia DDS?
Nie, palety wykorzystane wyłącznie do transportu innych towarów nie są uznawane za odnośne produkty, zatem nie podlegają przepisom rozporządzenia EUDR.
Co do zasady, dostawca sprzedając palety jako samodzielny produkt będzie zobowiązany do posiadania informacji o pochodzeniu drewna, z którego zostały wykonane. Jeżeli jednak palety zostały wprowadzone do obrotu wyłącznie jako materiał opakowaniowy do podtrzymywania, ochrony lub transportu innego produktu, to również dalsze podmioty w łańcuchu, wykorzystujące te palety do transportu, nie będą zobowiązane do wypełniania obowiązków wynikających z EUDR dla tych palet.
Czy dostawcy z innych krajów UE są świadomi tych przepisów? Czy inne kraje UE wprowadziły przepisy dotyczące EUDR?
EUDR jest rozporządzeniem unijnym i jako takie ma bezpośrednie zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich. Nie wymaga transpozycji.
Państwa członkowskie są jednak zobowiązane do powołania organów właściwych i zapewnienia skutecznego egzekwowania przepisów. Stopień przygotowania krajów UE jest zróżnicowany – zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, Czechy są jednym z lepiej przygotowanych państw. W Polsce oczekujemy decyzji o powołaniu organu nadzorczego w IV kwartale 2025 roku.
W naszej ocenie, głównym wyzwaniem związanym z wejściem w życie rozporządzenia będzie świadomość i stopień gotowości dostawców z krajów spoza UE.
Czy jeśli produkt jest wymieniony w Aneksie I, ale jest wykonany z innego materiału niż te wymienione w EUDR, to czy należy składać DDS? Np. wyroby z kauczuku, ale syntetycznego.
Nie, obowiązek przeprowadzenia należytej staranności (DDS) powstaje tylko w przypadku, gdy łącznie spełnione są dwa warunki:
- produkt znajduje się w wykazie kodów CN w Załączniku I do rozporządzenia oraz
- zawiera jeden z odnośnych towarów wymienionych w art. 1 (np. kauczuk naturalny), został nim karmiony lub wytworzony przy jego użyciu.
Jeśli zatem wyrób jest sklasyfikowany pod kodem CN objętym zakresem EUDR (np. obejmuje produkty z kauczuku), ale wykorzystano do jego produkcji wyłącznie kauczuk syntetyczny, to nie wypełnia on przesłanki przedmiotowej z art. 1 ust. 1 lit. a EUDR i nie jest objęty obowiązkiem DDS.
Wykładnia systemowa i celowościowa prowadzi do jednoznacznego wniosku: jeśli produkt zawiera wyłącznie komponenty niepochodzące z odnośnych towarów (np. wyłącznie kauczuk syntetyczny), nie powstaje obowiązek złożenia DDS. Potwierdzają to także wytyczne Komisji Europejskiej (FAQ 2025, Guidance Document 2025) oraz logika regulacji – EUDR ma zapobiegać wylesianiu, a produkcja kauczuku syntetycznego nie prowadzi do degradacji lasów.
Produkty zawierające kauczuk mają jeden kod CN, nie ma rozróżnienia na kauczuk naturalny i syntetyczny, czy w takim przypadku produkt podlega pod EUDR? Czy firma ma obowiązek udowodnienia, że kauczuk użyty w produkcie jest syntetyczny?
Zgodnie z Artykułem 2 rozporządzenia, definicja produktów/towarów objętych rozporządzeniem EUDR jest dwuskładnikowa. Produkt, który jest objęty rozporządzeniem EUDR musi być wymieniony w Aneksie I do rozporządzenia oraz musi zawierać odnośne towary, być nimi karmionym lub zostać wytworzone przy ich użyciu.
Jeśli zatem wyrób jest sklasyfikowany pod kodem CN objętym zakresem EUDR (np. obejmuje produkty z kauczuku), ale wykorzystano do jego produkcji wyłącznie kauczuk syntetyczny, to nie wypełnia on definicji odnośnego produktu.
Potwierdza to także Komisja Europejska w wydanych wytycznych (FAQ 2025, Guidance Document 2025) oraz logika regulacji – EUDR ma zapobiegać wylesianiu, a produkcja kauczuku syntetycznego nie prowadzi do degradacji lasów.
Choć nie ma formalnego obowiązku dokumentowania faktu, że w produkcie wykorzystano kauczuk syntetyczny, z praktycznego punktu widzenia zaleca się załączenie oświadczenia lub dokumentacji potwierdzającej skład produktu, aby uniknąć nieporozumień w kontaktach z organami kontroli (np. Służbą Celno-Skarbową).
Czyli drukarnia jest Operatorem w rozumieniu przepisów EUDR?
Odpowiedź na to nie jest jednoznaczna: oznaczenie roli podmiotu w łańcuchu dostaw (operator czy trader) zależy od wielu czynników, m.in. od kraju, z którego importowany jest gotowy produkt odnośny, jaki to produkt, czy produkt jest dalej przetwarzany, czy po przetworzeniu jest na liście kodów celnych z załącznika I do rozporządzenia oraz finalnie – do jakiego podmiotu zostaje sprzedany odnośny produkt.
Czy trader (duży przedsiębiorca) jest dużym operatorem? Czy to oznacza, że duży przedsiębiorca każdorazowo (zarówno jako trader, jak i operator) musi przechodzić pełną procedurę?
Zgodnie z art. 5 EUDR traderzy niebędący MŚP (duzi) są uznawani za operatorów niebędących MŚP i podlegają obowiązkom i przepisom dla nich przewidzianym, w tym do zapewnienia, że produkty udostępniane na rynku są zgodne z EUDR i do przeprowadzenia procedury należytej staranności.
Pewnym ułatwieniem w tym przypadku jest możliwość powoływania się na oświadczenia o należytej staranności, które już zostały złożone w stosunku do danego produktu. Należy jednak pamiętać, że jest to możliwe dopiero po upewnieniu się, że zachowano należytą staranność co do odnośnych produktów. W takim przypadku w składanych DDS należy podać numery referencyjne oświadczeń o należytej staranności, które zostały już złożone.
Kiedy pojawi się polska ustawa dot. organów kontrolnych i sankcji związanych z EUDR?
Przyjęcie ustawy uszczegóławiającej kluczowe kwestie dotyczące EUDR pozostawione w kompetencji krajowej planowane jest na ostatni kwartał 2025.
Czy EUDR dotyczy firm realizujących wyłącznie usługę transportu, które przewożą towar swoich klientów zlecających przewiezienie, odbiory, dostawy?
EUDR dotyczy konkretnych towarów, nie usług. Jeżeli przedsiębiorstwo realizuje jedynie przewóz towaru, w którego skład wchodzą odnośne produkty, ale którego własność należy do innego podmiotu, przedsiębiorstwo transportowe nie będzie traktowane jako operator/trader w rozumieniu EUDR, ponieważ transport nie wpisuje się w definicję udostępniania na rynku. Każdorazowo dla oceny sytuacji należy jednak ocenić postanowienia umowne dotyczące konkretnego przewozu.
Czym jest data produkcji w EUDR? Jak gromadzić tą informację, skoro nie jest ona wymagana na oświadczeniu DDS?
Informacja o dacie produkcji nie jest zawierana w oświadczeniu, tak samo jako szereg innych informacji, których gromadzenie jest obowiązkiem operatorów (oraz traderów będących dużym przedsiębiorstwem) zgodnie z art. 9 EUDR. Posiadanie informacji o dacie produkcji jest niezbędne dla ustalenia czy w tej dacie na działce, z której pozyskano towar nie miało miejsce wylesianie lub degradacja lasów.
W przypadku towarów innych niż bydło, data produkcji odnosi się do daty zbioru danego towaru, a zakres czasowy produkcji oznacza okres lub czas trwania procesu produkcyjnego (na przykład w przypadku drewna, „zakres czasowy produkcji” odnosi się do czasu trwania odpowiednich prac związanych z wyrębem). W odniesieniu do produktów objętych kategorią towaru „bydło”, zakres czasowy produkcji oznacza całe życie zwierząt — od momentu urodzenia aż do chwili uboju.
Czy materiały służące wyłącznie do pakowania produktu podlegają pod EUDR?
Opakowaniowe wykorzystywane wyłącznie jako materiał opakowaniowy do podtrzymywania, ochrony lub transportu innego produktu wprowadzanego do obrotu w UE nie są odnośnym produktem w rozumieniu Załącznika I do rozporządzenia EUDR, niezależnie od ich kodu celnego – nie podlegają więc obowiązkom wynikającym z EUDR.
Badanie i raport o stanie przygotowania polskiego biznesu do nowych wymogów
Aktualnie prowadzimy też badanie, którego celem jest ocena poziomu przygotowania firm w Polsce do wdrożenia EUDR. Chcemy zdiagnozować najważniejsze wyzwania, z którymi mierzą się dziś przedsiębiorstwa z różnych branż.
Dlatego jeśli Twoja firma:
• eksportuje, importuje lub handluje towarami z Załącznika I do EUDR,
• działa w łańcuchu dostaw tych produktów (np. jako dystrybutor, przetwórca, pośrednik),
• lub po prostu chce lepiej zrozumieć, jak się przygotować do nowych regulacji
kliknij tutaj, wypełnij krótką ankietę i pomóż nam opracować rzetelny obraz rynku.