Autor: ts_admin

Skomplikowane przepisy wprowadzone w ramach Polskiego Ładu nadal budzą istotne wątpliwości, a Ministerstwo Finansów na bieżąco publikuje kolejne wyjaśnienia dotyczące stosowania nowelizacji, w celu „załatania” powstałych luk.

Wszyscy zainteresowani starają się ustalić, jak zmiany wpłyną na uzyskiwane wynagrodzenia, co z uwagi na wiele niewiadomych nie jest łatwe. Na ten moment można powiedzieć, że wpływ wprowadzonych zmian jest bardzo niekorzystny w przypadku osób, które uzyskują wynagrodzenia powyżej 12 800 zł brutto miesięcznie.

Do tej grupy można więc zaliczyć m. in. zatrudnianych przez zakłady ubezpieczeń menedżerów oraz wysoko wykwalifikowanych specjalistów, współpracujących z ubezpieczycielem na podstawie umowy o pracę.

 

NOWE ZASADY W SKŁADCE ZDROWOTNEJ DLA PRACOWNIKÓW

Kluczowa zmiana istotnie zwiększająca obciążenie fiskalne wynagrodzeń, dotyczy składki zdrowotnej. Wysokość składki zdrowotnej nie uległa zmianie, nadal wynosi 9% podstawy jej wymiaru, określonej jako przychód (czyli wynagrodzenie brutto) pomniejszony o składki ZUS. Do końca zeszłego roku składka NFZ potrącana z wynagrodzenia pracowników zmniejszała częściowo podatek do zapłaty (od podatku można było odliczyć 7,75% podstawy wymiaru składki).

Od początku 2022 nie ma możliwości odliczenia składki od podatku, w efekcie realne obciążenie wynagrodzenia zwiększyło się o wartość nieodliczalnej składki zdrowotnej, czyli dodatkowe 7,75%.

Jedynie dla części osób Polski Ład wprowadza rozwiązanie mające na celu zniwelowanie negatywnego wpływu zmian w składce zdrowotnej, które zostało nazwane ulgą dla klasy średniej.

 

NIEJASNA ULGA DLA KLASY ŚREDNIEJ

Najwięcej wątpliwości generuje aktualnie kwestia prawidłowego zastosowania przepisów dotyczących ulgi dla klasy średniej, które są skonstruowane w niejasny sposób oraz zawierają liczne luki.

Ulga polega na zastosowaniu w odniesieniu do uzyskiwanych przychodów określonego wzoru, dzięki czemu wynagrodzenie netto pracownika nie powinno zmieniać się na skutek likwidacji możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku tj. powinno mieć taką samą wysokość netto, jaką miało w poprzednim roku.

Preferencja ma zastosowanie w ograniczonym zakresie, wyłącznie w odniesieniu do przychodów ze stosunku pracy oraz z działalności gospodarczej opodatkowanej progresywnie, czyli na podstawie zasad ogólnych (skali) oraz jeżeli uzyskane przychody w skali rocznej mieszczą się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł. Pracodawca ma obowiązek stosowania ulgi przy ustalaniu miesięcznych zaliczek na PIT, jeżeli miesięczne wynagrodzenie brutto pracownika mieści się w przedziale od 5.701 zł do 11.141 zł. Ulga nie ma zastosowania w odniesieniu do pracowników uzyskujących przychody niemieszczące się w limicie (wyższe lub niższe).

Już na tym etapie można zauważyć praktyczne wątpliwości dotyczące ulgi. Warto zwrócić uwagę na kilka sytuacji, które w praktyce mogą przytrafić się każdemu i mogą wywołać różne komplikacje.

Przykładowo, możemy mieć do czynienia z pracownikiem, w przypadku którego pracodawca co miesiąc przy wypłacie wynagrodzenia stosuje ulgę (pracownik zarabia np. 11.000 zł brutto). Jednocześnie, na koniec roku pracownik otrzyma premię w wysokości równowartości miesięcznej pensji. W takiej sytuacji, w rozliczeniu rocznym pracownik nie będzie miał możliwości zastosowania ulgi, z uwagi na przekroczenie limitu rocznego. Dodatkowo, z uwagi na stosowanie ulgi w trakcie roku, po stronie pracownika powstanie konieczność dopłaty podatku po zakończeniu roku.

Innym przypadkiem, który uniemożliwi zastosowanie ulgi w miesięcznych rozliczeniach jest sytuacja, w której pracownik jest zatrudniony na część etatu w kilku podmiotach, co ma często miejsce m. in. w przypadku grup kapitałowych, gdzie ci sami pracownicy są zatrudnieni w kilku spółkach. Jeżeli pracownik zarabia w dwóch spółkach np. po 5.000 zł brutto, żaden z pracodawców nie będzie mógł zastosować ulgi do wypłacanego wynagrodzenia (kwota poniżej dolnego progu stosowania ulgi), natomiast w rozliczeniu rocznym ulga będzie miała zastosowanie. Inaczej będzie w sytuacji, w której jeden z pracodawców stosuje ulgę, natomiast drugi nie, co może skutkować powstaniem konieczności dopłaty w rozliczeniu rocznym z uwagi na przekroczenie progu i utratę prawa do stosowania ulgi.

Jak wskazaliśmy wcześniej, ulga nie ma zastosowania do wszystkich rodzajów przychodów, w tym również do przychodów z tytułu zasiłków z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński). Otrzymywanie zasiłku może więc w określonych przypadkach wyłączyć uprawnienie do skorzystania z ulgi.

Pracownik ma możliwość uchronienia się przed częścią sytuacji skutkujących koniecznością zwrotu podatku. Przepisy ustawy o PIT dopuszczają bowiem możliwość złożenia oświadczenia o niestosowaniu ulgi dla klasy średniej przy ustalaniu zaliczek na podatek. Wykluczy to sytuację, w której w rozliczeniu rocznym pracownik będzie miał dodatkowy podatek do zapłacenia, jednocześnie na skutek niestosowania ulgi w rozliczeniach miesięcznych wynagrodzenie co do zasady będzie niższe.

Warto również mieć na uwadze, że przepisy dopuszczają możliwość zastosowania ulgi w odniesieniu do małżonków, którzy wspólnie rozliczają się z uzyskanych zarobków. W takiej sytuacji ulgę w rozliczeniu rocznym należy wyliczyć od połowy wspólnych przychodów małżonków pod warunkiem, że kwota ta mieści się w ustawowym przedziale do zastosowaniu ulgi. Wspólne rozliczenie ulgi umożliwi jej zastosowanie m. in. kiedy żaden z małżonków samodzielnie nie miałby uprawnienia do zastosowania ulgi z uwagi na limity (w określonych przypadkach). Możliwość zastosowania ulgi istnieje również, jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął przychodów w danym roku podatkowym.

Jak widać, uproszczenie w postaci ulgi dla klasy średniej, które miało zniwelować negatywne skutki Polskiego Ładu, dołożyła dużo nowych problemów i wątpliwości związanych z jej stosowaniem. I niestety dotyczy tylko pracowników uzyskujących przychody o określonej wartości.

INNE ZMIANY DLA PRACOWNIKÓW

Nowelizacja zawiera również kilka zmian, które są korzystne dla pracowników. W pierwszej kolejności należy wskazać podwyższenie kwoty wolnej od opodatkowania do 30.000 złotych. Efektywnie, kwota pomniejszająca podatek w roku podatkowym wynosi aktualnie 5.100 zł. Co istotne, w celu stosowania przez pracodawcę kwoty wolnej przy wypłacie wynagrodzenia, niezbędne jest złożenie oświadczenia PIT-2.

Druga korzystna zmiana dotyczy podwyższenia z 85.529 zł do 120.000 zł drugiego progu podatkowego, powyżej którego zastosowanie ma wyższa stawka opodatkowania 32%.

Do ustawy o PIT wprowadzone zostały również dodatkowe ulgi podatkowej, takie jak ulga dla seniorów, czy ulga dla rodziców wychowujących co najmniej czwórkę dzieci.

 

WYNAGRODZENIA PRACOWNIKÓW PO POLSKIM ŁADZIE

Zmian dotyczących opodatkowania wynagrodzeń jest bardzo dużo. Wpływ Polskiego Ładu na wynagrodzenie jest zależny od wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia. Zgodnie z kalkulacjami, prezentowanymi również przez Ministerstwo Finansów, do wysokości wynagrodzenia ok. 12.800 złotych brutto, wprowadzone zmiany powinny być dla podatników korzystne (przy najniższych zarobkach) lub przynajmniej neutralne. Powyżej tej kwoty zmiany bardzo niekorzystnie wpływają na wartość netto wynagrodzenia.

W związku z tym, w przypadku ekspertów zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i osiągających wyższe wynagrodzenie, zmiany wprowadzone w ramach Polskiego Ładu będą zasadniczo niekorzystne tj. wynagrodzenie na rękę w aktualnym roku będzie niższe, o czym niektórzy zapewne mogli się przekonać przy wypłacie wynagrodzenia w nowym roku.

 

KONTRAKT MENEDŻERSKI

Często wykorzystywaną w zakładach ubezpieczeń formą zatrudnienia jest kontrakt menedżerski. Ten rodzaj współpracy jest stosowany zarówno w odniesieniu do członków zarządów, jak i osób zajmujących się zarządzaniem poszczególnymi obszarami, czy w końcu w przypadku menedżerów zarządzających siecią dystrybucji. Z uwagi na specyfikę wykonywanych czynności zarządczych, nie ma co do zasady możliwości stosowania innej formy współpracy w tym zakresie.

Na gruncie ustawy o PIT, wynagrodzenie otrzymywane z tytułu wykonywania przez menedżera kontraktu menedżerskiego stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście. Efekt tego jest taki, że z perspektywy PIT kontrakt jest traktowany podobnie jak umowa o pracę, tj. podatek jest pobierany przez podmiot, na rzecz którego wykonywane są czynności zarządcze. Firma zatrudniająca menedżera odprowadza również składki ZUS oraz składkę zdrowotną.

Polski Ład nie oszczędził wynagrodzeń wypłacanych z kontraktu menedżerskiego. Również w tym przypadku składka zdrowotna w wysokości 9% podstawy jej wymiaru nie pomniejszy podatku.

Należy pamiętać, że w przypadku wynagrodzenia z kontraktu zastosowanie ma skala podatkowa (17%/32%). Pozytywną zmianą w ramach Polskiego Ładu jest podwyższenie progu podatkowego, analogicznie jak w przypadku pracowników oraz podwyższenie kwoty wolnej od podatku.

Niestety, w przypadku przychodów z kontraktu menedżerskiego przepisy nie przewidziały możliwości stosowania ulgi dla klasy średniej, ponieważ tego rodzaju przychody kwalifikują się do działalności wykonywanej osobiście. Negatywny wpływ zmian w zakresie rozliczania składki zdrowotnej na wysokość wynagrodzenia netto nie zostanie więc w tym przypadku w żaden sposób zniwelowany i będzie jeszcze bardziej odczuwalny niż w przypadku pracowników.

 

POWOŁANIE

Dotychczas korzystną metodą współpracy członków zarządu ze spółkami był stosunek powołania, który nie stanowił tytułu do objęcia członka zarządu ubezpieczeniem zdrowotnym. W efekcie, wynagrodzenie nie było pomniejszane o składkę zdrowotną. Niestety również w tym zakresie Polski Ład przewidział negatywną zmianę polegającą na obciążeniu wynagrodzenia z tytułu powołania składką zdrowotną.

 

JAK MOŻNA ZAREAGOWAĆ?

Osoby z wyższymi wynagrodzeniami, które istotnie ucierpiały na skutek wprowadzenia Polskiego Ładu, zapewne zastanawiają się czy są jakieś dostępne sposoby reakcji na Polski Ład. Niektórzy oczekują interwencji ze strony zatrudniających. Niestety dostępność możliwych rozwiązań jest w tym przypadku mocno ograniczona. Część pracodawców zapewne podjęła działania związane z podwyższeniem wynagrodzeń pracowników, co w wielu przypadkach jest jedynym rozwiązaniem mogącym zniwelować negatywny wpływ zmian na wysokość pensji. Jednocześnie jednak wiąże się ze zwiększeniem kosztów działalności zakładów ubezpieczeń.

Co jeszcze jest możliwe? W kwietniowym numerze „Miesięcznika Ubezpieczeniowego” chcielibyśmy zaprezentować rozwiązanie przewidywane przez przepisy podatkowe, jednak zapewne możliwe do rozważenia jedynie przez niektóre spółki czy grupy kapitałowe. Mamy tu na myśli plany motywacyjne oparte na akcjach, które to rozwiązanie na ten moment nie zostało wyeliminowane przez Polski Ład. W przypadku spełnienia określonych w ustawie o PIT warunków, wprowadzenie takiego planu dla kadry menedżerskiej i kluczowych pracowników daje możliwość bardzo korzystnego opodatkowania. Plany motywacyjne oparte na akcjach mogłyby być też bardzo dobrym rozwiązaniem z punktu widzenia utrzymania najlepszych pracowników w organizacji.

 

Przedsiębiorca, który planuje zmienić formę opodatkowania działalności gospodarczej ma już niewiele czasu. Zmianę powinien zadeklarować do 20 dnia lutego. W 2022 r. termin ten upływa w niedzielę, zatem graniczną datą jest 21 lutego.

 

Jaki wybór ma samozatrudniony

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma prawo wybrać formę opodatkowania. Dostępne są następujące opcje:

– opodatkowanie wg skali podatkowej,

– opodatkowanie liniowe,

– ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W 2022 r. przedsiębiorca nie może już wybrać karty podatkowej, gdyż ta forma opodatkowania jest dostępna tylko dla osób, które korzystały z niej w latach poprzednich.

Co istotne, wybór formy opodatkowania ma znaczenie dla wszystkich dochodów z działalności gospodarczej. Nie jest możliwa sytuacja, gdy np. część dochodu jest opodatkowana wg skali podatkowej, a pozostała część dochodu wg stawki liniowej.

 

1. Skala podatkowa

Podstawową formą opodatkowania jest tzw. skala podatkowa, czyli opodatkowanie części dochodu stawką 17 proc. oraz, po przekroczeniu progu podatkowego, pozostałej części stawką 32 proc. Warto zaznaczyć, że skala podatkowa jest domyślną formą opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej, tj. jeżeli podatnik nie dokona innego wyboru, to będzie się rozliczał wg skali.

Polski Ład wprowadził zmiany, które spowodują, że dla części przedsiębiorców to właśnie skala podatkowa będzie najbardziej korzystną formą opodatkowania. Do zmian tych należy zaliczyć:

• podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł rocznie,
• podniesienie progu podatkowego do 120 tys. zł rocznie.

Przedsiębiorcy opodatkowani według skali mają dostęp do szerokiego katalogu ulg i preferencji podatkowych, takich jak m.in.:

• wspólne rozliczenie z małżonkiem,
• ulga dla samotnego rodzica,
• ulga na dzieci,
• wprowadzone Polskim Ładem: ulga dla klasy średniej, ulga dla rodzin 4+, ulga dla seniorów czy ulga na powrót.

Skala podatkowa dla osób o dochodach powyżej 120 tys. zł rocznie wiąże się z koniecznością zapłaty podatku wg stawki 32 proc. Co więcej, od 2022 r. nie można odliczyć od tego podatku składki zdrowotnej (która w 2022 r. wzrosła dla większości przedsiębiorców).

 

2. Podatek liniowy

Alternatywną do skali podatkowej formą opodatkowania jest tzw. podatek liniowy. Przedsiębiorca, który wybrał te formę opodatkowania, będzie stosować stawkę 19 proc. do dochodów z działalności gospodarczej, niezależnie od wysokości tych dochodów.

Niestety, nie jest to forma opodatkowania dostępna dla każdego. Ograniczenie dotyczy przedsiębiorców, którzy osiągają dochody ze świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy – niezależnie od tego, czy świadczą te usługi samodzielnie, czy poprzez spółkę osobową. Przepisy stanowią, że jeżeli przedsiębiorca uzyska z działalności gospodarczej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w [tym samym – przypis autora] roku podatkowym, wówczas do dochodów osiąganych w tym roku podatkowym stosuje się opodatkowanie wg skali podatkowej.

Z liniowej stawki nie skorzystają także menedżerowie prowadzący działalność gospodarczą – w odniesieniu do dochodów z tzw. kontraktów menedżerskich. Dochody z tytułu kontraktów menedżerskich, nawet jeśli są one zawierane w ramach działalności gospodarczej, są kwalifikowane jako tzw. dochody z działalności wykonywanej osobiście i opodatkowane wg skali. Należy zaznaczyć, że opodatkowanie wg liniowej stawki podatku wiąże się z pewnymi niedogodnościami. Przedsiębiorcy stosujący opodatkowanie liniowe nie mogą stosować głównych dobrodziejstw Polskiego Ładu, tj. podwyższonej kwoty wolnej od podatku i ulgi dla klasy średniej. Co więcej, podobnie jak dotychczas, nie mogą wspólnie rozliczać się z małżonkiem ani skorzystać z ulgi dla samotnego rodzica.

Dodatkowo, od 2022 r. nie mogą od podatku liniowego odliczać składki zdrowotnej.

 

3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Trzecią formą opodatkowania działalności gospodarczej jest tzw. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ta forma staje się coraz bardziej popularna, zwłaszcza z uwagi na zmiany wprowadzone w 2021 oraz 2022 roku.

Ryczałt, w odróżnieniu od dwóch poprzednich form opodatkowania, polega na opodatkowaniu przychodów. Podatnik nie odlicza kosztów prowadzenia działalności od podstawy opodatkowania. Jedyne pomniejszenie, jakie może zastosować, to odliczenie zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne. Stawki ryczałtu są różne dla różnych typów przychodów i wahają się od 2 proc. do 17 proc.

Co istotne, przedsiębiorca ma możliwość wybrania opodatkowania ryczałtem, tylko jeżeli osiąga przychody wpisujące się w katalog określony w ustawie. Z ryczałtu mogą skorzystać m.in. przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi:

• w ramach wolnych zawodów (adwokaci, notariusze, radcowie prawni, księgowi, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, tłumacze, agenci ubezpieczeniowi, brokerzy, maklerzy, doradcy inwestycyjni, doradcy restrukturyzacyjni, agenci firm inwestycyjnych, rzecznicy patentowi),
• w zakresie opieki zdrowotnej, np. lekarze, dentyści, pielęgniarki, położne (niezależnie od tego, czy ich usługi są wykonywane w ramach wolnego zawodu),
• IT, np. wydawanie: gier komputerowych, oprogramowania systemowego lub użytkowego; doradztwo związane z: oprogramowaniem, instalowaniem oprogramowania, w zakresie sprzętu komputerowego, zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi; przetwarzanie danych,
• finansowe i ubezpieczeniowe (ale świadczone inaczej niż w ramach wolnego zawodu),
• architektoniczne, inżynieryjne,
• reklamowe, badania rynku,
• związane z obsługą nieruchomości,
• transportowe,

Ryczałt jest przeznaczony wyłącznie dla przedsiębiorców, których przychód w poprzednim roku podatkowym nie przekroczył 2 mln euro lub przedsiębiorców rozpoczynających działalność.

Podobnie jak w przypadku podatku liniowego, z ryczałtu nie skorzystają przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jeżeli usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy w danym roku. Co istotne, zakaz ten w przypadku ryczałtu dotyczy też przedsiębiorców, którzy takie czynności wykonywali w roku poprzednim na podstawie umowy o pracę. Managerowie, którzy osiągają przychody z tzw. kontraktów menedżerskich w ramach działalności gospodarczej, także nie zastosują opodatkowania ryczałtem.

Korzystanie z ryczałtu ma również swoje minusy. Oprócz braku możliwości odliczenia kosztów, przedsiębiorcy stosujący opodatkowanie ryczałtem nie mogą skorzystać z podwyższonej kwoty wolnej od podatku i z ulgi dla klasy średniej. Co więcej, podobnie jak dotychczas, nie mogą wspólnie rozliczać się z małżonkiem ani skorzystać z ulgi dla samotnego rodzica.

Dodatkowo, od 2022 r. nie mogą odliczyć od ryczałtowego podatku składki zdrowotnej.

***

Pełną treść artykułu możesz przeczytać na rp.pl.

---

W razie pytań, zapraszamy do kontaktu: