Rzeczpospolita: Jak bardzo opłaca się być beneficjentem fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna jest atrakcyjnym narzędziem w zakresie sukcesji biznesu. Zarówno z perspektywy fundatora, jak i niektórych beneficjentów daje ona możliwość skorzystania z jednokrotnego opodatkowania przysporzeń otrzymywanych od fundacji i to stawką 15 proc.

Kiedy dojdzie do opodatkowania?

Fundacja rodzinna podlega – co do zasady – zwolnieniu od CIT, co oznacza, że nie ma ona obowiązku obliczać zaliczek na podatek oraz dokonywać rocznego obliczenia podatku w związku prowadzeniem bieżącej działalności. Nie oznacza to jednak, że wypracowane przez fundację rodzinną zyski w ogóle nie podlegają opodatkowaniu. Zdarzeniem, które jest istotne z punktu widzenia opodatkowania fundacji rodzinnej oraz jej beneficjenta jest wypłata świadczenia na jego rzecz oraz rozwiązanie fundacji rodzinnej, w wyniku którego fundacja przekazuje, a beneficjent otrzymuje jej mienie. Oba te zdarzenia generują konsekwencje podatkowe zarówno dla fundacji rodzinnej, jak i dla beneficjenta. Z tym, że druga ze wskazanych sytuacji dotyczyć będzie jedynie tych beneficjentów, którzy są uprawnieni do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, ponieważ nie każdy beneficjent musi być uprawniony do mienia fundacji.

Dwuetapowe opodatkowanie

Fundacja rodzinna w związku z wypłatą świadczenia albo przekazaniem jej mienia beneficjentowi jest zobowiązana do obliczenia i wpłacenia podatku. Podatek ten wyniesie 15 proc. wartości wypłacanego świadczenia albo przekazywanego mienia. W przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej i przekazania jej mienia beneficjentowi, fundacja ma prawo do obniżenia wartości przekazywanego mienia o wartość jego składników, jaką fundator mógłby zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, gdyby składniki te zostały przez niego odpłatnie zbyte bezpośrednio przed wniesieniem ich do fundacji rodzinnej. Z tym, że do kosztów uzyskania przychodów fundacja nie może zaliczyć wartości wyższej od wartości rynkowej przekazywanego mienia.

Czy beneficjent zapłaci podatek?

Najprostszą odpowiedzą na tak postawione pytanie będzie to zależy. To, czy po stronie beneficjenta fundacji rodzinnej powstanie obowiązek zapłaty podatku, zależy od tego, czy jest on fundatorem fundacji rodzinnej, a jeżeli nie, w jakiej relacji rodzinnej pozostaje on z fundatorem lub, jeżeli fundacja została założona przez więcej niż jednego fundatora, z fundatorami. Dodatkowo, to czy dojdzie do opodatkowania beneficjenta, bez względu na to czy jest on fundatorem czy nie, zależy także od tego w jakiej proporcji mienie wniesione przez fundatora lub fundatorów pozostaje do wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej.

To, kim jest beneficjent i w jakiej relacji stosunku względem fundatora pozostaje jest istotne dla możliwości uznania otrzymanych przez niego świadczeń za wolne od opodatkowania. Relacja łącząca fundatora z beneficjentem będzie także istotna – mając na względzie projektowane zmiany w zakresie opodatkowania świadczeń wypłacanych przez fundację rodzinną – z punktu widzenia możliwości zastosowania niższej stawki podatku. Aktualnie Senat wniósł poprawki do ustawy uchwalonej przez Sejm polegające na skreśleniu przepisów nowelizujących ustawę o fundacji rodzinnej, w tym przepisów modyfikujących stawki podatkowe w zakresie opodatkowania beneficjentów fundacji. Zatem należy czekać co z poprawkami Senatu zrobi Sejm.

Świadczenia otrzymane przez beneficjentów należących do tzw. zerowej grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn, tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, nie będą podlegały opodatkowaniu PIT. To, do jakiej części świadczenia zwolnienie znajdzie zastosowanie zależy od tego w jakiej proporcji pozostaje mienie wniesione przez fundatora do mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z fundatorów lub fundację rodzinną. Im proporcja ta będzie mniejsza tym wyższy będzie podatek.

Fundacja płatnikiem

W części, w jakiej świadczenie nie będzie podlegało zwolnieniu, fundacja rodzinna, jako płatnik, obliczy, pobierze i wpłaci na rachunek właściwego urzędu skarbowego podatek. Zgodnie z aktualnie opublikowanymi przepisami podatek wyniesie 15 proc. wartości świadczenia podlegającego opodatkowaniu. Jeśli natomiast wejdą w życie przepisy modyfikujące obecny sposób opodatkowania świadczeń wypłacanych przez fundację rodzinną na rzecz jej beneficjentów może być ono opodatkowane stawką 10 proc. Stawka ta – zgodnie z planowanym brzemieniem przepisów – znajdzie zastosowanie do świadczeń wypłacanych na rzecz beneficjentów, którzy należą do I bądź II grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn.

Efektywne opodatkowanie świadczenia beneficjenta będącego fundatorem bądź osobą należącą do zerowej grupy podatkowej – według opublikowanych przepisów –  może wynieść jedynie 15 proc. Dotyczy to sytuacji, gdy cały majątek, który posiada fundacja rodzinna będzie majątkiem wniesionym przez fundatora. Wpływ na efektywną stawkę opodatkowania w odniesieniu do beneficjenta-fundatora oraz beneficjentów z zerowej grupy podatkowej będzie miała także liczba fundatorów oraz to, kto i o jakiej wartości wniósł mienie do fundacji. Wskazać tutaj należy, że opodatkowaniu na poziomie fundacji rodzinnej podlega wartość brutto świadczenia bez względu na to na rzecz jakiej kategorii beneficjentów wypłacane jest świadczenie. Fundacja rodzinna nie pomniejsza wartości takiego świadczenia o żadne koszty uzyskania przychodu.

W sytuacji natomiast, gdy beneficjentem będzie osoba należąca tylko do I albo II grupy podatkowej to świadczenie takie zawsze, i to w całości, podlegać będzie opodatkowaniu PIT. Opodatkowanie wyniesie 15 proc. albo 10 proc., jeżeli Sejm odrzuci poprawki Senatu i przepisy dotyczące tej stawki wejdą w życie. W konsekwencji, efektywna stawka wyniesie dla tej grupy beneficjentów – odpowiednio – 30 proc. bądź 25 proc.

Pozostali beneficjenci, tj. nienależący do zerowej ani I i II grupy podatkowej, zapłacą 15 proc. Co daje stawkę efektywną na poziomie 30 proc. Stawka ta wydawać się być może wysoka. Trzeba jednak pamiętać, że swego rodzaju jej kompensatą jest to, że fundacja do czasu wypłaty świadczenia może generowane przez nią zyski reinwestować. Co może mieć bezpośrednie przełożenie na wysokość wypłacanego beneficjentom świadczenia.

Jeżeli przedmiotem świadczenia nie będą pieniądze lub wartości pieniężne, beneficjent będzie zobowiązany wpłacić fundacji rodzinnej kwotę należnego zryczałtowanego podatku w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał on takie świadczenie. Obowiązkiem wpłaty należnego podatku będą obciążeni zawsze ci beneficjenci, którzy nie należą do zerowej grupy podatkowej i jednocześnie otrzymują świadczenie, którym nie są pieniądze lub wartości pieniężne. Wartość wypłacanych im świadczeń nie będzie bowiem – tak jak w przypadku fundatora lub beneficjentów z zerowej grupy podatkowej – podlegała zwolnieniu od opodatkowania. Z kolei beneficjenci należący do zerowej grupy podatkowej oraz sam fundator, jeżeli posiada status beneficjenta, będą zobowiązani wpłacić fundacji kwotę podatku jedynie od tej części wartości świadczenia, która nie będzie podlegała zwolnieniu od PIT. Podatek będzie musiał być wpłacony według właściwej dla danego beneficjenta stawki.

Jak jest przy rozwiązaniu fundacji?

Tutaj rzecz ma się podobnie jak przy wypłacie świadczenia beneficjentowi przez fundację rodzinną. A zatem to, ile wyniesie podatek zależeć będzie w główniej mierze od tego, jaki status posiada beneficjent, tzn. czy jest fundatorem, a jeżeli nim nie jest to, w jakiej relacji do niego pozostaje. Dodatkowo istotna jest proporcja, w jakiej mienie wniesione przez fundatora pozostaje do mienia fundacji rodzinnej. Fundator oraz ci beneficjenci, którzy zostali uprawnieni do mienia fundacji w związku z jej rozwiązaniem i jednocześnie należą do zerowej grupy podatkowej względem fundatora mogą nie zapłacić podatku. Ważne jest jednak, aby mienie wniesione przez fundatora do fundacji rodzinnej było jedynym mieniem, które stanowi mienie wniesione do fundacji. W takiej sytuacji, wartość przekazywanego przez fundację mienia będzie opodatkowana jedynie przez fundację rodzinną stawką 15 proc. Należy pamiętać, że fundacja powinna mieć prawo do obniżenia wartości przekazywanego mienia o wartość, jaką fundator mógłby zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, gdyby składniki te zostały przez niego odpłatnie zbyte bezpośrednio przed wniesieniem ich do fundacji rodzinnej. Oznacza to, że w takiej sytuacji, w porównaniu do wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów, opodatkowaniu nie będzie podlegała wartość brutto przysporzenia wydawanego przez fundację. W konsekwencji, choć stawka podatku jest taka sama na poziomie fundacji, zarówno w odniesieniu do wypłacanego świadczenia, jak i przekazywanego mienia, to wartości bezwzględne podatku będą się różnić. Co wynika z tego, że podstawa opodatkowania w przypadku przekazania mienia beneficjentowi będzie niższa od podstawy opodatkowania w przypadku wypłaty świadczenia. Wartość podatku zapłaconego od wartości przekazywanego mienia będzie niższa od podatku zapłaconego od wypłaconego świadczenia o takiej samej wartości. To, ile niższa, zależy od wydatków, jakie na mienie wniesione do fundacji poczynił fundator.

Fundator oraz beneficjenci należący do zerowej grupy podatkowej, w sytuacji, gdy proporcja mienia wniesionego do fundacji przez fundatora do mienia fundacji w ogóle, nie będzie pozwalała na całkowite zwolnienie wartości przekazywanego mienia od opodatkowania, będą zobowiązani do zapłaty podatku – aktualnie – według stawki 15 proc. Po planowanych zmianach stawka podatku wyniesie dla beneficjentów z zerowej grupy podatkowej 10 proc., a dla fundatora stawka pozostanie bez zmian, o ile będzie on jedynym fundatorem fundacji rodzinnej. W porównaniu do fundacji rodzinnej podmioty otrzymujące jej minie zapłacą ewentualny podatek obliczony od wartości przychodu. Podmioty te nie mają bowiem prawa do pomniejszenia wartości otrzymywanego przysporzenia.

Jeżeli natomiast beneficjentami uprawnionymi do mienia fundacji w związku z jej rozwiązaniem będą osoby spoza zerowej grupy podatkowej, to będą one musiały zapłacić podatek w wysokości 15 proc. Podatek ten obliczany zostanie od wartości przekazywanego mienia. Co oznacza, że na poziomie podmiotów otrzymujących mienie nie pomniejsza się jego wartości o ewentualne koszty jego uzyskania, w konsekwencji opodatkowaniu podlegać będzie przychód uzyskiwany przez beneficjenta. Takie przysporzenie na poziomie fundacji będzie podlegało takiemu samemu opodatkowaniu jak w przypadku fundatora oraz podmiotów z zerowej grupy podatkowej. To znaczy opodatkowaniu nie będzie podlegała wartość brutto przysporzenia, a wartość pomniejszona o właściwe koszty.

Podatek z tytułu przekazania mienia rozwiązywanej fundacji zostanie pobrany przez fundację rodzinną jako płatnika. Podobnie jak przy wypłacie świadczeń jeżeli mieniem w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, nie będą pieniądze lub wartości pieniężne, otrzymujący to mienie będzie obowiązany wpłacić fundacji kwotę należnego zryczałtowanego podatku w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał takie mienie.

Zaznaczyć jednak trzeba, że stawka 15 proc. w nowo planowanych przepisach znajdzie zastosowanie, pod warunkiem, że poprawki Senatu w zakresie planowanych zmian do ustawy o fundacji rodzinnej zostaną odrzucone przez Sejm, jedynie do beneficjentów spoza I i II grupy podatkowej w podatku od spadku i darowizn. W takiej sytuacji do beneficjentów należących do I i II grupy, jeżeli  zastosowanie będzie miała stawka 10 proc.

Zdaniem autorów

Bycie beneficjentem fundacji rodzinnej z pewnością jest atrakcyjne. Nie mniej na tę atrakcyjność, zwłaszcza dla beneficjentów z zerowej grupy podatkowej ma wpływ struktura założycielska fundacji oraz struktura jej mienia. Wpływ na opodatkowanie ma również to, z jakiego tytułu następuje przysporzenie na rzecz beneficjenta, tj. czy następuje ono w wyniku wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta, czy też na skutek rozwiązania fundacji rodzinnej.

Ogólne rzecz ujmując opodatkowanie beneficjenta, innego niż fundator, jest wypadkową więzi łączącej go z fundatorem lub fundatorami oraz proporcji w jakiej mienie wniesione przez fundatora lub pozostaje do wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej. Z kolei opodatkowanie fundatora zależy jedynie od proporcji wniesionego przez niego mienia

Wszystkie wpisy z serii:

• Fundacja rodzinna. Nowa forma prawna dla biznesu prywatnego.
• Fundacja rodzinna – ciekawe rozwiązanie prawne do ochrony i pomnażania majątku.
• Fundator i beneficjent – dwa kluczowe podmioty.
• Jak bardzo opłaca się być beneficjentem fundacji rodzinnej?
• Dla kogo będą dostępne dane fundatorów i beneficjentów?

Źródło: https://www.rp.pl/abc-firmy/art38285191-jak-bardzo-oplaca-sie-byc-beneficjentem-fundacji