[ALERT ALTO]: Projekt zmian w podatku od nieruchomości opublikowany

W poniedziałek, 17 czerwca, na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt zmian w podatku od nieruchomości (PoN). Czy jest się z czego cieszyć?

Bazując na tej wersji, status quo nie zostanie osiągnięty, a od 1 stycznia 2025 r. wydaje się, że stracą bardziej podatnicy, niż gminy.

Definicja budowli i budynku będą zasadniczo autonomiczne. Brak w nich bezpośredniego odwołania do Prawa budowlanego. Widać jednak znaczne bazowanie na przepisach z Prawa budowlanego.

Budowle – nowa definicja po zmianach w PoN

Zgodnie z propozycją nowej definicji, budowlą w podatku od nieruchomości będzie m.in. obiekt wymieniony w załączniku nr 4, stanowiący całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami. To niezbyt dobra informacja dla podatników, którzy mają już doświadczenie w potyczkach z organami podatkowymi w temacie tego, czy dany obiekt, albo precyzyjniej zbiór obiektów, stanowi całość techniczno-użytkową.

Sprawy znacząco nie poprawi to, że w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (u.p.o.l.) ma znaleźć się definicja legalna całości techniczno – użytkowej, czyli zespołu elementów, które są niezbędne do realizacji określonego celu gospodarczego, powiązanych ze sobą w taki sposób, że żaden z nich nie może zrealizować tego celu samodzielnie, a brak któregokolwiek z tych elementów uniemożliwia jego realizację.

Definicja budowli będzie szersza także o:

• części budowlane urządzeń niestanowiących części budowli w ramach całości techniczno-użytkowej,
• części budowlane elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych (pytanie, co z farmami fotowoltaicznymi?),
• fundamenty pod maszyny oraz urządzenia, odrębne pod względem technicznym od tych maszyn i urządzeń,
• przyłącza do obiektu budowlanego

– wykonane z użyciem wyrobów budowlanych (a nie wzniesione, jak jest dotychczas). Czy to oznacza, że element budowy obiektu nie będzie już istotny?).

Kluczem do zrozumienia, co od 1 stycznia 2025 r. ma być budowlą (a po części także budynkiem) będą jednak nie same nowe definicje legalne z art. 1a u.p.o.l., lecz załącznik nr 4 do tej ustawy.

Co w nim się znajduje? Lista obiektów mających stanowić budowle. Wydawać by się mogło – nareszcie stworzono listę obiektów i problem niedookreśloności przedmiotu opodatkowania w PoN się rozwiąże. Nic bardziej mylnego. Lista ta ma wiele wad:

• zapożycza obiekty z Prawa budowlanego,
• posługuje się pojęciami ogólnymi,
• utrzymuje obecne wątpliwości interpretacyjne co do opodatkowania niektórych obiektów, jak urządzenia elektroenergetyczne.

Co zatem według załącznika nr 4 będzie budowlą?

1. Odkryty: obiekt sportowy i obiekt rekreacji ➡️ powstaje pytanie, czy w związku z tym powrócą spory o opodatkowanie stacji narciarskiej?
2. Stacja uzdatniania wody ➡️ to kopia z definicji budowli z Prawa budowlanego.
3. Oczyszczalnia ścieków ➡️ jw.
4. Obiekt obronny (fortyfikacja) i obiekt ochronny ➡️ jw.
5. Przejście dla pieszych: nadziemne i podziemne oraz ciąg pieszy ➡️ rozszerzenie obecnych budowli z Prawa budowlanego o ciąg pieszy.
6. Obiekt hydrotechniczny ➡️ to zapożyczenie z definicji budowli z Prawa budowlanego.
7. Zbiornik w postaci silosu, elewatora, bunkra do magazynowania paliw i gazów oraz innych produktów chemicznych, a także inny zbiornik przeznaczony do gromadzenia materiałów sypkich, występujących w kawałkach albo w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym funkcje gospodarcze jest pojemność ➡️ tu MF zaproponowało doprecyzowanie, na podstawie którego m.in. silosy nie będą już rozważane jako budynki. Została też dodana przesłanka pojemności, która przejawiała się dotychczas w orzecznictwie, ale nie było jej w przepisie.
8. Obiekt kontenerowy trwale związany z gruntem ➡️ tu także celem ma być rozwianie wątpliwości kwalifikacyjnej, chociaż nie ma przekonania, czy sposób tego ujęcia jest prawidłowy. Po samej definicji trwałego związania z gruntem, która także ma znaleźć się w u.p.o.l., kontenery powinny być budynkami. Tutaj jednak znajdzie zastosowanie zasada lex specialis derogat legi generali, czyli kontener, mimo posiadania cech budynku i trwałego związania z gruntem, będzie od 2025 roku budowlą. Można zastanawiać się, czy ta propozycja nowelizacyjna jest zgodna z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2017 r., sygn. SK 48/15. To może w dalszej kolejności oznaczać, że na tej podstawie wszystkie stacje trafo czy redukcyjno pomiarowe, a także kontenery telekomunikacyjne – jeżeli na bazie wyroku TK o sygn. SK 48/15 zostały przez podatników przekwalifikowane na budynki – trzeba będzie ponownie uznać za budowle.
9. Wiata i hangar ➡️ tu także mamy do czynienia z doprecyzowaniem.  Wiaty nie będą już rozważane pod kątem budynku. Zapewne rozważania przeniosą się na zagadnienie dotyczące tego, co wiatą jest, a co nie.
10. Przekrycie namiotowe i powłoka pneumatyczna ➡️ tu wielu podatników może mieć problem, bo przekrycia namiotowe są bardzo różnorodne i obecnie wiele z nich nie spełniało definicji budowli. Istnieje zatem spore ryzyko rozszerzenia opodatkowania w tej kategorii.
11. Wodociąg, gazociąg, ciepłociąg oraz rurociąg ➡️ to element definicji obiektu liniowego z art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego, dlatego opodatkowanie tych obiektów jest zasadniczo jasne. Zasadniczo, bo problem może pojawić się w zakresie obiektów wewnątrz budynku – czy będą stanowić całość techniczno – użytkową z budynkiem i przez to nie będą budowlami, czy jako ciepłociągi, rurociągi etc., mimo że biegną w budynku, powinny być uznane za budowle (jako że będą wprost wymienione w zał. nr 4 do u.p.o.l.)?
12. Sieć: elektroenergetyczna, telekomunikacyjna, gazowa, ciepłownicza, wodociągowa, kanalizacyjna oraz inna sieć uzbrojenia terenu, rurociąg przesyłowy ➡️ mimo że obecnie w podatku od nieruchomości opodatkowanie sieci technicznych sprawia ogromne trudności, MF zdecydowało się na ich pozostawienie. To niepokojąca pozycja, tym bardziej że obecnie istnieją spory co do opodatkowania takich obiektów jak transformatory, urządzenia redukcyjno-pomiarowe etc. Te spory nie ucichną. Niepokojące jest także odwołanie się w tym zakresie w uzasadnieniu do projektu ustawy – m.in. do transformatorów czy baterii rozdzielczych.
13. Port, przystań, sztuczna wyspa, basen, dok, falochron, nabrzeże, molo, pirs, pomost, pochylnia ➡️ ta pozycja stanowi doprecyzowanie obecnych budowli, stanowiąc jednocześnie rozszerzenie tej kategorii.
14. Strzelnica odkryta ➡️ ujęcie jej wprost w załączniku nr 4 spowoduje brak wątpliwości co do jej opodatkowania na niekorzyść podatników. W obecnej definicji budowli z Prawa budowlanego tego pojęcia nie ma.
15. Pas startowy, droga kołowania, płyta lotniskowa, plac postojowy, plac manewrowy, lądowisko – znajdujące się na terenach lotnisk ➡️ ten zapis należy czytać ze zwolnieniem dla części lotniczych lotnisk publicznych z art. 7 u.p.o.l.
16. Droga, wjazd, zjazd i wyjazd z drogi oraz zatoka parkingowa ➡️ de facto to status quo, z tym zastrzeżeniem, że nie znalazło się tutaj, a powinno, słowo „utwardzona”. Inaczej powinniśmy mieć bowiem do czynienia z gruntem.
17. Droga kolejowa, tj. tory kolejowe, w tym rozjazdy i skrzyżowania torów, wchodzące w ich skład szyny, szyny żłobkowe, kierownice, odbojnice, prowadnice, zwrotnice, krzyżownice i inne elementy rozjazdów, podkłady kolejowe i przytwierdzenia, drobne elementy nawierzchni kolejowej, podsypka w tym tłuczeń i piasek, wraz z elementami wymienionymi w pkt 2–11 załącznika nr 1 do ustawy z dnia 28 marca 2023 r. o transporcie kolejowym ➡️ piasek stanie się budowlą, to doprawdy ciekawa koncepcja. MF chciało wyciągnąć wnioski z nieprzemyślanego zwolnienia infrastruktury kolejowej z podatku od nieruchomości, ale wydaje się, że zakres ujęcia budowli w tym zakresie ukształtował zbyt szeroko. Co więcej, znaleźć tu można odwołanie do ustawy o transporcie kolejowym, zatem autonomiczność definicji budowli nie jest w pełni zachowana.
18. Linia i trakcja elektroenergetyczna ➡️ linia energetyczna to przepisanie części definicji obiektu liniowego z art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego, jednak wyłania się w tym zakresie jedna kontrowersja – czy linia elektroenergetyczna to to samo, co sieć elektroenergetyczna z punktu 12 załącznika nr 4? Na tym tle pojawiać się będą zapewne poważne spory między organami podatkowymi a podatnikami.
19. Most, wiadukt, estakada, tunel, przepust oraz przejazd ➡️ obecnie te obiekty także stanowią budowlę.
20. Konstrukcja oporowa ➡️ to kalka z definicji budowli z Prawa budowlanego.
21. Obiekt ziemny ➡️ jw.
22. Składowisko odpadów ➡️ jw.
23. Wał przeciwpowodziowy ➡️ to jedna z budowli ziemnych, które obecnie są jako takie wyszczególnione w definicji budowli w Prawie budowlanym.
24. Ogrodzenie ➡️ już teraz ogrodzenie jest budowlą jako urządzenie budowlane z Prawa budowlanego.
25. Parking niebędący budynkiem lub jego częścią, plac postojowy, plac składowy, plac pod śmietniki, podjazd i zadaszenie ➡️ jw., jednak pojawia się doprecyzowanie podjazdu z zadaszeniem.
26. Wolno stojące trwale związane z gruntem: maszt antenowy, tablica reklamowa i urządzenie reklamowe, oświetlenie zewnętrzne, instalacja przemysłowa oraz urządzenie techniczne ➡️ to kalka z elementu definicji budowli z Prawa budowlanego.
27. Linia kablowa umieszczona bezpośrednio w ziemi lub nadziemna, z wyłączeniem kabli telekomunikacyjnych dowieszonych do już istniejącej linii kablowej nadziemnej ➡️ to przeniesienie części definicji obiektu liniowego z art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego.
28. Kanalizacja kablowa i kanał technologiczny, z wyłączeniem zainstalowanych w nich kabli oraz inny kanał, którego charakterystycznym parametrem jest długość ➡️ jest to element obecnej definicji obiektu liniowego z art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego, w tym zakresie zatem powinien być zachowany status quo.

Opodatkowanie budynków po nowelizacji przepisów o podatku od nieruchomości?

• Dla obiektów wymienionych w pozycjach 1-6 załącznika nr 4, jeżeli ich część spełnia definicję budynku, to powinna być opodatkowana jako budynek.
• Budynkiem będą nadal obiekty posiadające dach, fundamenty, przegrody budowlane i trwale związane z gruntem wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.
• MF zdecydowało się na wprowadzenie definicji legalnej pojęcia trwałego związania z gruntem odnoszącej się do odporności na czynniki zewnętrzne. To wyraz pojawiającej się w orzecznictwie tendencji do takiego rozumienia tego pojęcia.

Pozostałe zmiany po nowelizacji przepisów o podatku od nieruchomości 

• Opodatkowanie garaży wielostanowiskowych w budynkach mieszkalnych: garaże będą opodatkowane według stawki właściwej dla budynków mieszkalnych, niezależnie od statusu prawnego w księdze wieczystej.
• Zawężenie zwolnienia dot. infrastruktury kolejowej (z mocą wsteczną, czyli od 1 stycznia 2024 r.), infrastruktury lotniczej oraz gruntów instytutów badawczych.

Powrót do przesłanki całości techniczno-użytkowej w podatku od nieruchomości, pozostawienie opodatkowanych sieci technicznych, stosowanie pojęć ogólnych i niedookreślonych wydają się krokiem w niewłaściwą stronę.

Obecnie trwają konsultacje społeczne tego projektu, w których podatnicy powinni wziąć udział. Warto bowiem pamiętać, że te przepisy zostaną z podatnikami na wiele lat, do czasu aż Trybunał Konstytucyjny ponownie nie orzeknie o ich niezgodności z konstytucją.

Przepisy powinny wejść co do zasady w życie 1 stycznia 2025 roku. Będziemy Państwa informować o kolejnych krokach