Kategoria: Bez kategorii

Rozliczenie PIT agentów za 2022 r. – o czym trzeba pamiętać?

2022 r. nie był łatwy dla prowadzących działalność gospodarczą agentów ubezpieczeniowych. Na początku roku musieli zmierzyć się z rewolucyjnymi zmianami zasad opodatkowania wprowadzonymi przez Polski Ład i wybrać najlepszą dla siebie formę opodatkowania. W trakcie roku ustawodawca wprowadził kolejne zmiany przepisów o charakterze naprawczym, które istotnie zmieniły obowiązujące reguły.

Burzliwy z perspektywy podatkowej okres 2022 r. zakończy się złożeniem zeznania podatkowego. Początek roku to również termin na wybór formy opodatkowania, która będzie miała zastosowanie w odniesieniu do 2023 r. Poniżej przedstawiamy kluczowe kwestie, które należy mieć na uwadze w zbliżającym się okresie rozliczeń PIT.

 

Zmiana formy opodatkowania za 2022 r.

W związku z licznymi zmianami przepisów, w odniesieniu do rozliczenia PIT za 2022 r., ustawodawca wprowadził szczególną możliwość pozwalającą na zmianę formy opodatkowania działalności gospodarczej już po zakończeniu roku.

Co istotne, możliwość zmiany dotyczy przedsiębiorców rozliczających się w 2022 r. podatkiem liniowym lub ryczałtem i mają oni możliwość zmiany formy opodatkowania wyłącznie na rozliczenie według skali (12%/32%), nie ma natomiast opcji zmiany w innych konfiguracjach.

Dokonanie zmiany formy opodatkowania za 2022 r. jest możliwe w ramach złożenia właściwego zeznania podatkowego (PIT-36). Jeżeli natomiast zeznanie podatkowe agenta za rok 2022 zostanie złożone według dotychczasowych zasad opodatkowania – zmiana decyzji o przejściu na skalę nie będzie już możliwa, również drogą złożenia korekty zeznania podatkowego. Z początkiem nowego roku warto więc ocenić już utrwalone zmiany w przepisach i szczegółowo przeanalizować swoją osobistą sytuację podatkową.

Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje dotyczące zmiany formy opodatkowania przy rozliczeniu PIT za 2022 r. w poszczególnych wariantach.

 

Zmiana z podatku liniowego (19%) na skalę (12%/32%)

W razie opodatkowania dochodów agenta podatkiem liniowym (19%) w trakcie 2022 r., zmiana formy opodatkowania na zasady ogólne (12%/32%) dotyczyć będzie całego dochodu uzyskanego w 2022 r.

W tym przypadku nie jest wymagane składanie odrębnej informacji/oświadczenia do urzędu skarbowego dotyczącego zmiany formy opodatkowania. Zawiadomienie o wyborze zasad ogólnych zamiast podatku liniowego nastąpi wraz ze złożeniem zeznania podatkowego PIT-36 lub PIT-36S za 2022 r. (zamiast PIT‑36L lub PIT‑36LS), w terminie, który upływa – do 2 maja 2023 r. Wybór opodatkowania skalą sprowadza się więc do rozliczenia rocznego PIT w odpowiedniej deklaracji.

W zeznaniu podatkowym należy wykazać kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów, dochód (lub stratę) oraz należne i odpowiednio wpłacone zaliczki na podatek liniowy w 2022 r., bez przeliczania ich według skali oraz kwotę podatku obliczoną już według skali.

 

Zmiana z ryczałtu na skalę (12%/32%)

Od 2022 r. popularność wśród agentów zdobyło opodatkowanie ryczałtem PIT, m. in. z uwagi na korzystne rozwiązania w zakresie składki zdrowotnej.

W tym przypadku, zmiana formy opodatkowania na zasady ogólne dotyczyć będzie przychodów uzyskanych w całym roku 2022 r. Jednocześnie, jeżeli na podstawie przepisów wprowadzonych Polskim Ładem 2.0., od lipca 2022 r., forma opodatkowania zarobków agenta została zmieniona z ryczałtu (stosowanego w okresie styczeń – czerwiec 2022) na skalę podatkową (za okres lipiec – grudzień 2022 r.) – nie ma już możliwości ponownej zmiany formy opodatkowania po zakończeniu roku 2022 (np. zmieniając ryczałt na skalę za okres styczeń – czerwiec 2022 r.).

Również w tym przypadku nie jest wymagane składanie odrębnej informacji/oświadczenia do urzędu skarbowego. Zawiadomienie o wyborze zasad ogólnych zamiast ryczałtu nastąpi wraz ze złożeniem zeznania podatkowego PIT-36 lub PIT-36S za rok 2022 (zamiast PIT‑28 lub PIT‑28S), co istotne, w terminie do 2 maja 2023 r.

W zeznaniu podatkowym należy wykazać kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów, dochód (lub stratę) oraz kwoty należnego i zapłaconego w 2022 r. ryczałtu. Jest to istotne o tyle, że w trakcie roku podatnik opodatkowany ryczałtem nie ustalał kosztów podatkowych oraz dochodu.

Dodatkowo, przed złożeniem zeznania podatkowego na zasadach ogólnych istnieje obowiązek zaprowadzenia i uzupełnienia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (PKPiR) – można to zrobić bezpośrednio przed złożeniem zeznania.

 

Należy pamiętać o składce zdrowotnej

Decyzja agenta o rozliczeniu PIT za 2022 r. według skali podatkowej nie powinna być oparta tylko na wysokości obciążeń podatkowych. Agent powinien również uwzględnić przewidywane obciążenia składką zdrowotną, szczególnie po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład.

Zmiana formy opodatkowania za 2022 r. na skalę, dla agentów którzy opłacali składkę zdrowotną na zasadach obowiązujących dla ryczałtu bądź liniówki, będzie oznaczać dodatkowo:

• konieczność rekalkulacji 9% składki zdrowotnej zgodnie z zasadami obowiązującymi dla skali,
• pokrycie różnicy względem składek już wpłaconych w ciągu roku na innych zasadach,
• kalkulacji i wpłaty odsetek za zwłokę w płatności,
• skorygowania złożonych deklaracji ZUS.

Powyższe kwestie mogą w konkretnych przypadkach istotnie wpłynąć na atrakcyjność wyboru rozliczenia według skali za 2022 r., należy więc mieć je na uwadze.

 

Wybór formy opodatkowania na 2023 r.

Agenci, którzy zdecydują się na wybór PIT według skali podatkowej w odniesieniu do 2022 r. muszą pamiętać, że wybór ten nie będzie obejmował rozliczeń za 2023 r.

Chcąc zmienić formę opodatkowania na ten rok, należało o tym zawiadomić właściwy urząd skarbowy zasadniczo do 20 lutego 2023 r., jeżeli agent prowadził działalność w styczniu i z niej uzyskiwał przychody (lub do 20 dnia m-ca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód w roku podatkowym).

Przychody uzyskiwane przez fundację rodzinną w ramach działalności dozwolonej, co do zasady, będą podlegały zwolnieniu. Oznacza to, że bieżąca działalność fundacji nie będzie podlegać opodatkowaniu.

Decydując się na założenie fundacji rodzinnej należy być świadomym tego, że wartość majątku, który uda się jej wygenerować zależeć będzie (choć nie tylko) od tego, jakiego rodzaju działalność będzie ona prowadziła. To znaczy, czy będzie to działalność dozwolona przez ustawę o fundacji rodzinnej, czy też inny rodzaj działalności, nie wskazany w ustawie. Rozróżnienie to jest o tyle istotne, że od rodzaju prowadzonej działalności zależy to, w jaki sposób fundacja będzie opodatkowana. Tym samym, rozważając założenie fundacji rodzinnej potencjalny fundator powinien w pierwszej kolejności odpowiedzieć sobie na pytanie: czy dozwolony zakres działalności będzie adekwatny do zadań, jakie fundator chciałby, by były realizowane poprzez posiadany przez niego majątek.

 

Działalność dozwolona

Fundacja rodzinna może prowadzić działalność w ściśle określonych obszarach, które obejmują m.in.:

• zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najem, dzierżawę lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze.

 

Zwolnienie od opodatkowania…

Przychody uzyskiwane przez fundację rodzinną w ramach działalności dozwolonej, co do zasady, będą podlegały zwolnieniu. Oznacza to, że bieżąca działalność fundacji nie będzie podlega opodatkowaniu. Fundacja nie będzie więc zobowiązana do obliczania zaliczek na podatek CIT i nie będzie musiała, w związku z prowadzoną działalnością, dokonać rocznego obliczenia tego podatku. Tym samym, fundacja rodzinna będzie mogła akumulować osiągane zyski i je reinwestować bez konieczności pomniejszania ich o podatek CIT. Rozwiązanie to, z wszech miar korzystne, pozwoli zaoszczędzić 19 proc. wartości zysków wypracowanych przez fundację i zarządzić nimi w taki sposób, aby dalej generowały korzyści dla jej beneficjentów.

Fundacja rodzinna, bez względu na wskazane zwolnienie od CIT, posiadać będzie jednak status podatnika w zakresie tzw. podatku od nieruchomości komercyjnych, o ile wartość początkowa budynku lub budynków, oddanych w najem lub dzierżawę, przekroczy 10 mln zł.

 

… ale z wyjątkami

Zwolnienie bieżącej działalności fundacji z CIT, jeśli nie jest to działalność objęta tzw. podatkiem od nieruchomości komercyjnych oraz działalność wykraczająca poza działalność dozwoloną, może stwarzać błędne wrażenie, że fundacja jest wolna od wszelkich innych ryzyk w zakresie CIT. Tak jednak nie jest.

Z uwagi na ostatnie zmiany w zakresie regulacji dotyczących podatku od dochodów zagranicznej jednostki kontrolowanej (Controlled Foreign Corporation, skrót: CFC) fundacja rodzinna, pomimo zwolnienia jej z CIT, może potencjalnie zostać zakwalifikowana jako podatnik tego podatku.

Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, zwolnienie fundacji rodzinnej z CIT, nie chroni jej skutecznie przez problemami wynikającymi z przepisów o CFC. Dodanie fundacji rodzinnej, obok m.in. Skarbu Państwa czy ZUS, do listy podmiotów zwolnionych z CIT nie oznacza, że fundacja nie zapłaci podatku od dochodu zagranicznej jednostki kontrolowanej.

Obowiązujący od 1 stycznia 2023 r. art. 24a ust. 6c ustawy o CIT wskazuje, że dla potrzeb opodatkowania zagranicznych jednostek kontrolowanych nie stosuje się ulg i zwolnień wynikających z ustawy, innych niż wskazane w przepisie (tj. w art. 24a ustawy o CIT). Jednocześnie, ustawa o fundacji rodzinnej nie przewiduje żadnych zmian w zakresie CFC.

Tym samym, wydaje się, że fundacja rodzinna nie będzie stanowić azylu dla fundatorów dostrzegających ryzyko w tym, że przedmiot ich inwestycji może podpadać pod regulacje CFC.

 

Uwaga na inną działalność

Uzyskanie dochodów przez fundację z innego rodzaju działalności niż działalność dozwolona skutkować będzie ich opodatkowaniem na zasadach ogólnych. Z tym jednak zastrzeżeniem, że do ich opodatkowania zastosowanie znajdzie stawka 25 proc. Jednocześnie fundacja nie będzie miała prawa do skorzystania z odliczeń i ulg pomniejszających podstawę opodatkowania.

 

Brak opodatkowania czy jego odroczenie?

Zwolnienie od opodatkowania bieżącej działalności fundacji rodzinnej nie oznacza, że wypracowane przez nią zyski nie będą podlegały w ogóle opodatkowaniu. Do ich opodatkowania dojdzie bowiem w momencie wypłaty przez fundację świadczeń na rzecz jej beneficjentów. Z tym, że opodatkowanie ograniczone będzie jedynie do wartości tego świadczenia, a podatek wynosić będzie 15 proc. tej wartości. Co istotne, fundacja nie będzie mogła pomniejszyć wartości wypłacanego świadczenia o koszty jego uzyskania.

Tą samą stawką (15 proc.) podlega opodatkowaniu wartość mienia wydawanego przez fundację rodzinną wskutek jej rozwiązania. W takim przypadku fundacja będzie miała prawo do pomniejszenia przychodu o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora – nie wyższą od jego wartości rynkowej. Innymi słowy, fundacja ma prawo do odliczenia wartości historycznej wydawanego mienia.

 

Efektywna stopa opodatkowania

Mimo, że wypłaty dokonywane przez fundację rodzinną podlegają dwuetapowemu opodatkowaniu, tj. raz na poziomie fundacji oraz drugi raz na poziomie beneficjenta, nie oznacza to, że efektywnie opodatkowanie wyniesie 30 proc. To, jaka będzie efektywna stopa opodatkowania zależy od tego, czy wypłata jest dokonywana na rzecz fundatora, beneficjentów należących do tzw. zerowej grupy podatkowej (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), czy beneficjentów spoza wskazanej grupy. Poziom opodatkowania zależał będzie także od tego, jaka jest proporcja wartości majątku wniesionego do fundacji przez fundatora do sumy wartości mienia fundatorów i fundacji rodzinnej. Przy czym za mienie wniesione przez fundatora uważa się mienie wniesione przez fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo. Z kolei mienie wniesione przez inne osoby uważa się za mienie wniesione przez fundację.

W sytuacji, gdy świadczenie otrzyma fundator lub beneficjent należący do zerowej grupy podatkowej oraz fundacja rodzinna ma jednego fundatora i jednocześnie proporcja wartości mienia wniesionego przez fundatora do całości mienia wniesionego do fundacji wynosi 100 proc., świadczenie otrzymane od fundacji nie będzie podlegało opodatkowaniu. Oznacza to, że do opodatkowania dojdzie jedynie na poziomie fundacji rodzinnej. Na uwadze trzeba mieć to, że wielość fundatorów rodzi ryzyko opodatkowania wypłacanego świadczenia na poziomie fundatora i beneficjentów, którzy są z nim spokrewnieni.

 

Mienie mieniu nierówne

Biorąc pod uwagę aktualne brzmienie przepisów wydaje się, że skutki podatkowe ewentualnego rozwiązania fundacji mogą się różnić w zależności od rodzaju wniesionego do niej mienia. Rozważając powołanie fundacji rodzinnej warto się więc zastanowić, jaki rodzaj wnoszonego mienia pozwoli uniknąć podatkowych rozczarowań. Przeanalizujmy to na przykładach.

Załóżmy, że mamy trzy różne fundacje, każda wyposażona w inny rodzaj mienia. Do pierwszej fundator wniósł gotówkę, do drugiej została wniesiona nieruchomość, a do trzeciej zostały wniesione certyfikaty inwestycyjne. Zasadniczo na etapie założenia fundacji oraz jej funkcjonowania nie będzie różnic (oczywiście poza możliwością powstania podatku od nieruchomości komercyjnych). Samo wniesienie majątku będzie neutralne zarówno dla fundatora jak i fundacji, a działalność operacyjna fundacji, w ustawowo dopuszczalnym zakresie, będzie zwolniona z CIT.

Wypłaty do beneficjentów na poziomie fundacji we wszystkich trzech przypadkach będą opodatkowane stawką 15 proc. Na poziomie beneficjentów (zakładając, że będą należeli do tej samej kategorii) również nie będzie różnicy w opodatkowaniu – zastosowanie powinno znaleźć zwolnienie.

 

Różnice natomiast mogą się pojawić w momencie rozwiązania fundacji rodzinnej.

W pierwszym przypadku możemy wyobrazić sobie scenariusz, że wniesiona do fundacji gotówka będzie lokowana (celem pomnażania majątku) w papiery wartościowe np. obligacje. Jeżeli na moment rozwiązania w fundacji pozostawałaby gotówka (np. równowartość środków wniesionych przez fundatora), to aktualna redakcja przepisów wskazuje, że fundacja od tych środków zapłaciłaby 15 proc. podatku. Brak jest bowiem kosztu podatkowego, jaki fundator by rozpoznał, gdyby dokonał zbycia takiego składnika. Tak niekorzystne opodatkowanie rozwiązania fundacji, do której wniesiona zostałaby gotówka, może świadczyć o tym, że ustawodawca albo pominął taki scenariusz przy projektowaniu przepisów, albo celowo skonstruował je tak, by zniechęcić osoby z majątkiem w gotówce do skorzystania z nowej instytucji.

W drugim przypadku sytuacja może być bardziej niejednoznaczna. Przepisy wskazują, że przychód odpowiadający wartości wydawanego w związku z rozwiązaniem mienia pomniejszyć można o koszty, jakie zostałyby przez fundatora rozpoznane jako koszty podatkowe, gdyby odpłatnie zbył składnik wniesiony do fundacji, bezpośrednio przed wniesieniem. Jeżeli więc fundator wniósłby do fundacji nieruchomość o wartości podatkowej 10 mln zł (niezamortyzowana wartość), to o taki koszt fundacja powinna być w stanie pomniejszyć swoje przychody (wartość wydawanego mienia) w momencie rozwiązania. Tym samym, jeżeli po 20 latach istnienia fundacji, wniesiona nieruchomość byłaby warta nie więcej niż 10 mln zł, to fundacja nie powinna być zobowiązana do zapłaty podatku.

W przypadku wniesienia do fundacji certyfikatów inwestycyjnych może dojść do sytuacji, kiedy w czasie istnienia fundacji nastąpi wykup certyfikatów. Środki uzyskane przez fundację z tego tytułu zostaną zainwestowane ponownie w celu pomnażania majątku fundacji. W takim przypadku, w momencie rozwiązania fundacji, jej przychód (wartość wydawanego mienia) powinien podlegać pomniejszeniu o poniesione przez fundatora wydatki na nabycie certyfikatów. W ten sposób, opodatkowany korzystną stawką 15 proc. byłby tylko faktyczny przyrost majątku fundacji.

Pewne wątpliwości w praktyce może budzić to, czy prawo do odliczenia wartości podatkowej mienia przysługiwać będzie fundacji rodzinnej w stosunku do mienia, które zostało nabyte w zamian za mienie wniesione przez fundatora. To znaczy, czy w sytuacji, gdy w zamian za środki uzyskane np. z wykupu certyfikatów inwestycyjnych dojdzie do nabycia innego majątku, to czy przy wydaniu go w ramach rozwiązania fundacja będzie mogła obniżyć przychód z tego tytułu o wartość podatkową wniesionego mienia. Naszym zdaniem, brzmienie przepisów w tym zakresie daje argumenty za twierdzeniem, że tak – fundacja będzie miała prawo do pomniejszenia wartości wydawanego mienia o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów. Z przepisów bowiem nie wynika, że do obniżenia wartości mienia wydawanego w związku z rozwiązaniem fundacji o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów może dojść jedynie, gdy mienie wydawane przez fundację jest tym samym mieniem, które zostało do niej wniesione przez fundatora lub fundatorów. Ustawa o CIT w tym zakresie stanowi jasno: w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej przychód odpowiadający wartości mienia przekazywanego w związku z jej rozwiązaniem pomniejsza się o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów. Bynajmniej nie wskazuje, że chodzi o wartość podatkową tego (wydawanego wskutek rozwiązania) mienia.

 

Podsumowując

Fundacja rodzinna posiada w sobie potencjał, który może zachęcić wiele osób zastanawiających się nad tym, co zrobić z posiadanym majątkiem, do jej założenia. Z uwagi na oczywisty brak praktyki w tym zakresie, warto dobrze przemyśleć, w jaki sposób wykorzystać tę nową instytucję, aby skutecznie przeprowadzić sukcesję majątkową, bez narażania zgromadzonego kapitału na niepotrzebne uszczuplenia.

 

 

 

Wszystkie wpisy z serii:

• Fundacja rodzinna. Nowa forma prawna dla biznesu prywatnego.
• Fundacja rodzinna – ciekawe rozwiązanie prawne do ochrony i pomnażania majątku.
• Fundator i beneficjent – dwa kluczowe podmioty.
• Jak bardzo opłaca się być beneficjentem fundacji rodzinnej?
• Dla kogo będą dostępne dane fundatorów i beneficjentów?