Autor: kancelaria

System kaucyjny w Polsce ma ruszyć od stycznia 2025 r. Jego najważniejszym założeniem jest pobieranie kaucji przy sprzedaży napojów w opakowaniach z możliwością dokonania jej zwrotu w momencie zwrócenia opakowania przez konsumenta. Takie systemy funkcjonują już w wielu krajach na świecie, a w samej Unii Europejskiej wprowadziło go już blisko 20 krajów. Co więcej, wprowadzenie systemów kaucyjnych w krajach unijnych może już niedługo stać się obowiązkiem, a to za sprawą projektowanych przepisów o randze rozporządzenia na tym właśnie szczeblu. Jest zatem możliwe, że do końca trwającej dekady systemy kaucyjne staną się całkowicie powszechne na naszym kontynencie.

 

Ważna zbiórka opakowań

Systemy kaucyjne w praktyce stają się niezbędne. Bez nich bowiem nie będzie możliwe osiągnięcie wymaganych w legislacji unijnej poziomów zbiórki opakowań. Za to z kolei grożą państwom członkowskim kary finansowe, których już dziś Polska wpłaca ok. 2 mld zł rocznie. To tłumaczy prędkość, z jaką Ministerstwo Klimatu i Środowiska chce system kaucyjny uruchomić. A jest to bardzo wymagające zadanie – średnio zagraniczne systemy kaucyjne były wdrażane przez mniej więcej cztery lata.

W Polsce nie tylko z góry dostaliśmy na to jedynie półtora roku (ustawa została uchwalona w końcówce poprzedniej kadencji Sejmu), ale i wciąż nie zatwierdzono przepisów zmieniających zaplanowany system zaproponowanych przed majówką po dodatkowych konsultacjach społecznych przeprowadzonych już po jesiennych wyborach parlamentarnych. Firmy jednak działają z wyprzedzeniem i wielu uczestników systemu jest w zaawansowanym stadium przygotowania do włączenia się do systemu. Najważniejszymi organizatorami systemu kaucyjnego będą tzw. operatorzy, czyli spółki akcyjne z kapitałem 5 mln zł, które podlegają pod wiele wymogów formalnych i obowiązkowi rejestracji.

W momencie przygotowania niniejszego tekstu gotowych w pełni do działania było już dwóch operatorów (Zwrotka, PolKa, a kolejne wnioski o nadanie tego statusu zostały w międzyczasie złożone), na bazie zaś dotychczasowej legislacji nowi będą musieli ustalić z nimi warunki współpracy. To ważny aspekt polskiego systemu, podobnego w tym względzie do niektórych systemów zagranicznych – choć trzeba przyznać, że w wielu innych państwach funkcjonuje tylko jeden podmiot organizujący zbiórkę i recykling lub zwrot opakowań. System z założenia powinien działać na zasadzie non profit, a taki punkt wyjścia jest na pewno wątpliwy, biorąc pod uwagę stopień skomplikowania całego procesu i mnogość rozliczeń finansowych między jego uczestnikami.

 

Co obejmie nowy system kaucyjny?

System kaucyjny obejmie opakowania po napojach, które mogą być plastikowe (do 3 litrów), szklane (do 1,5 litra) lub metalowe (do 1 litra). Istotne przy tym, że butelki szklane uczestniczące w systemie będą wyłącznie wielorazowe – czyli tak jak dziś (choć również nie wszystkie) butelki po piwie. Założeniem tego rozwiązania ma być możliwość zwrotu opakowania do producenta, który będzie mógł je ponownie napełnić i wprowadzić na rynek – zmniejszając tym samym ilość odpadu i szkła w śmietnikach (i tego porzuconego w plenerze). Istotne więc będzie wyedukowanie społeczeństwa, jakie konkretnie butelki będzie można w sklepie zwrócić.

W tym zakresie rewolucji nie będzie, ale można się spodziewać w początkowej fazie grup obywateli próbujących umieścić w recyklomacie wiele butelek np. po napojach alkoholowych wysokoprocentowych, które – przynajmniej na początku – nie będą uczestniczyć w systemie kaucyjnym. Nie wszystkie też sklepy będą dysponowały recyklomatami – tak roboczo można nazwać maszyny służące do odbioru opakowań. Prawdopodobnie równie popularna okaże się ich manualna zbiórka. Tu warto wskazać, że obowiązek odbioru opakowań mają na dziś wyłącznie sklepy o powierzchni przekraczającej 200 m².

To może się zmienić, gdyż w celu upowszechnienia systemu i umożliwieniu konsumentom zwrotu opakowań prawdopodobnie zostanie wprowadzony obowiązek przyjmowania opakowań również przez sklepy o mniejszej powierzchni, w zależności od ich położenia. Propozycje tych zmian są efektem wysłuchania głosu rynku i ekspertów, a być może i badań naukowych – zdarzyły się bowiem badania wskazujące, iż motywacja badanych do zwrotu butelek jest ograniczona warunkowo założeniem, iż aby zwrócić opakowanie, należy przebyć do punktu zbiórki nie więcej niż 300 metrów. Brak zapewnienia takiej możliwości mogłoby spowodować fiasko wprowadzenia systemu kaucyjnego – niezbędne jest z pewnością zapewnienie rodakom powszechnego do niego dostępu.

WAŻNE! Konieczne jest przygotowanie i przystosowanie konsumentów do niezgniatania opakowań – te plastikowe i metalowe mają pozostać po opróżnieniu nienaruszone. To niebagatelne zadanie wobec wszystkich przyzwyczajonych do zmniejszania objętości opakowania w taki sposób, aby w koszu pomieściło się ich jak najwięcej.

 

Wysokość kaucji za butelki i puszki

Wedle dotychczasowych planów kaucja za butelki i puszki wyniesie 50 groszy lub 1 złoty (w zależności od rodzaju opakowania). Choć będzie zwrotna, to istotnie podniesie ona ceny produktów objętych systemem. Warto byłoby w tym kontekście wiedzieć, czy kaucja powinna zostać objęta VAT i czy powinna zostać do niej doliczona, czy też z góry traktowana jak dopłata brutto. Jest to bardzo istotne pytanie do Ministerstwa Finansów, tym bardziej że inne kraje unijne zdają się podchodzić do tego zagadnienia wedle własnego uznania. Powszechnie we wschodnich krajach bałtyckich przewiduje się kaucję traktować obojętnie dla podatku od towarów i usług, ale już w Niemczech czy Danii VAT od kaucji się należy.

Wiele rozbija się tu o odpowiednie zinterpretowanie dyrektywy VAT, która niby do takich opłat się wprost odnosi, ale trudno jednoznacznie stwierdzić, czy do kaucji „butelkowej” należy jej przepisy bezwzględnie zastosować. Na dziś polskie przepisy podatkowe zakładają, że VAT na butelki szklane będzie rozliczany saldem przez wprowadzających napoje do obrotu (np. producentów), natomiast od pozostałych opakowań VAT byłby należny na zasadach ogólnych. Ministerstwo zapowiada jednak zmianę przepisów.

 

Zagadnienia kontrowersyjne

Brakuje również pełnej zgody co do tego, jakie opakowania powinny podlegać systemowi kaucyjnemu. Od wielu miesięcy toczy się najważniejsza debata dotycząca opakowań na produkty mleczne. Nie sposób nie zgodzić się z powszechną opinią wskazującą na tarapaty sanitarne związane z gromadzeniem takich butelek – zarówno w środowisku domowym, jak i na zapleczu sklepów spożywczych. Początkowo zatem zaproponowano odroczenie wdrożenia systemu kaucyjnego dla takich opakowań o rok (do 2026), jednak ostatecznie Ministerstwo Środowiska zdecydowało się wyłączyć te produkty z systemu kaucyjnego.

W zamieszaniu związanym z rodzajem opakowań i napojów, po których można będzie odzyskać kaucję, kluczowa może okazać się praktyczna możliwość zrealizowania zbiórki. Szacuje się, że sklepów uczestniczących w systemie kaucyjnym – dla możliwości jego realnego uruchomienia – potrzeba ponad 50 tys. Z kolei uproszczenie i automatyzacja zbiórki oznacza konieczność zakupu ponad 15 tys. recyklomatów. Na szczęście na rynku funkcjonuje już kilkanaście podmiotów dostarczających takie rozwiązania, jednak uruchomienie produkcji dla wszystkich potrzebujących w krótkim czasie może okazać się bardzo wymagające. Zamówienie sprzętu to jednak wierzchołek góry lodowej symbolizującej komplet nadchodzących zadań dla sklepów.

Należy bowiem pamiętać, że muszą one wygospodarować dodatkowe miejsce do składowania odpadów opakowaniowych. Nawet wyłączając opakowania po napojach mlecznych z systemu, urządzenie składowania w sposób bezpieczny, niewrażliwy na warunki atmosferyczne i bakterie, może być nie lada wyzwaniem dla podmiotów magazynujących odpady w sąsiedztwie tysięcy produktów spożywczych. W bieżącej dyskusji branżowej podnoszona jest również potrzeba zapewnienia szczelności systemu i jego bezpieczeństwa. Pamiętajmy o tym, że system będzie zasilany m.in. niezwróconą kaucją, warto poddać analizie potencjalne przepływy kaucji między uczestnikami systemu, zwłaszcza że planowane jest wprowadzenie kaucji na każdym etapie dystrybucji napoju.

A tu może się okazać, że kaucja stanie się nieplanowanym obciążeniem dla wybranych uczestników systemu. Nawet pobieżna analiza potrafi wskazać na przypadki, w których kaucja zostanie odprowadzona do operatora bez możliwości uzyskania jej zwrotu po jej zapłaceniu. Nie wygląda to na niedopatrzenie legislacyjne – bardziej jak praktyczny skutek przepisów redagowanych bez przeprowadzenia pełnej analizy rynkowej, co jest niestety bardzo częstym efektem wprowadzania przepisów bazujących przede wszystkim na założeniach dobrej woli. Rynek będzie musiał te założenia zweryfikować w praktyce.

 

System bez paragonu – bezparagonowy system kaucyjny

Wracając do podatkowych aspektów funkcjonowania systemu kaucyjnego warto zapamiętać, że ma być to system bezparagonowy. Oznacza to, że konsument kaucję odzyska, jeśli tylko odda objęty systemem odpad (lub butelkę) w sklepie, który jest gotowy na odbiór. To w praktyce konieczny element do zafunkcjonowania systemu w Polsce i bardzo wygodne założenie dla polskiego klienta. Z perspektywy sklepów to już zadanie i wyzwanie do głębszego przeanalizowania. Skoro bowiem kaucję trzeba będzie wydać (a opakowanie przyjąć) bezwzględnie to z pewnością pojawią się na rynku sklepy lub ich sieci, które na saldzie kaucji wyjdą ujemnie.

Co więcej, dla mniejszych sklepów włączenie się do systemu może okazać się tematem z tzw. być albo nie być. Jeśli bowiem klienci zostaną zmuszeni do zwrotu opakowań wyłącznie w sklepach wielkopowierzchniowych, to przy weekendowym zwrocie opakowań zapewne zrealizują większe zakupy w tej samej placówce. Interes w udziale w systemie kaucyjnym jest zatem dla mniejszych sklepów kluczowym zagadnieniem biznesowym na najbliższe miesiące i lata. Wreszcie jednym z ostatnich postulatów producentów jest weryfikacja tego, czy będą oni mieli realny dostęp do uzyskanego w wyniku zbiórki w ramach systemu kaucyjnego recyklatu.

Należy bowiem pamiętać, że przepisy unijne nie tylko narzucają określone poziomy zbiórki opakowań, ale – przynajmniej w odniesieniu do materiałów plastikowych – również udziału recyklomatu w ponownie wprowadzanych na rynek opakowaniach. Należy pamiętać w tym kontekście, że system kaucyjny dotyczyć będzie milionów opakowań miesięcznie, a ten materiał będzie zbierany przez tysiące poszczególnych sklepów. Co prawda system spinać będą operatorzy, a udział profesjonalnych podmiotów zajmujących się recyklingiem (być może w niektórych przypadkach pokrywających się z operatorem) ma zapewnić możliwość realizacji wyzwań związanych ze zbiórką, ale logistyka związana z segregacją opakowań będzie z pewnością wyzwaniem, nad którym trzeba będzie praktycznie pracować na długo po uruchomieniu systemu kaucyjnego. Do tego dochodzi logistyka związana z odbiorem, sortowaniem, przechowywaniem i przerabianiem odpadów opakowaniowych, co jest możliwe, ale wymaga zaplanowania i podjęcia stosownych inwestycji. Już teraz budują się pierwsze tego typu sortownie w Polsce.

Ponad rok temu weszły w życie przepisy wynikające z dyrektywy potocznie zwanej Omnibus, które wprowadziły zmiany m.in. w ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług. Obecnie przedsiębiorcy, którzy organizują promocje, mają obowiązek informować o najniższej cenie z 30 dni poprzedzających daną obniżkę.

Dotyczy to wszystkich miejsc, w których są prezentowane: sklepów internetowych, stacjonarnych czy reklam. Celem wprowadzenia tej regulacji było wyposażenie konsumentów w narzędzie weryfikacji – czy proponowana przez przedsiębiorcę okazja faktycznie jest korzystna, tj. czy cena nie została specjalnie podwyższona tuż przed promocją, aby wywołać u konsumenta wrażenie, że rabat jest atrakcyjniejszy niż w rzeczywistości. W praktyce realizacja obowiązku okazała się być sporym wyzwaniem dla przedsiębiorców. Z dotychczasowych obserwacji i kontroli monitorowanych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wynika bowiem, że rynek w dalszym ciągu ma trudności z zastosowaniem przepisów. Co prawda w większości przedsiębiorcy wskazują najniższą cenę z 30 dni przed ogłoszeniem obniżki, jednak w wielu przypadkach robią to w sposób nieczytelny i wprowadzający konsumentów w błąd.

Do najczęściej popełnianych błędów można zaliczyć używanie skrótów myślowych typu „cena omnibus” czy „cena referencyjna”, zamiast pełnego sformułowania „najniższa cena z 30 dni poprzedzających obniżkę” widocznego przy cenie produktu. Należy mieć na uwadze, że nie wszyscy konsumenci mogą mieć świadomość, co oznaczają tego typu skróty.

Kolejną dość popularną praktyką jest komunikowanie obniżonej ceny w odniesieniu do tej regularnej, zamiast do najniższej z 30 dni poprzedzających promocję. Zgodnie z wytycznymi UOKiK podstawowym punktem odniesienia powinna być ta druga wartość – po to, aby konsument mógł zweryfikować, czy przedstawiona obniżka jest faktycznie atrakcyjna. Przedsiębiorcy mają możliwość wskazania ceny regularnej.

Można również zauważyć tendencję do wskazywania zbyt wielu cen za ten sam produkt – aktualnej, najniższej z ostatnich 30 dni przed wprowadzeniem obniżki, regularnej, rekomendowanej przez producenta, a w przypadku takiego obowiązku – także jednostkowej. Takie informacje nie są jednoznaczne i mogą budzić po stronie konsumentów wątpliwości, co uniemożliwia szybkie i proste porównanie. UOKiK rekomenduje wskazywanie najwyżej trzech punktów odniesienia oraz, w niektórych (wymaganych) przypadkach, ceny jednostkowej.

Mimo iż z perspektywy interesu konsumenta wprowadzone zmiany należy oceniać raczej pozytywnie, to dalsze wątpliwości w stosowaniu przepisów wynikających z Dyrektywy Omnibus wydają się dla przedsiębiorców nieuniknione. Nie bez znaczenia pozostaje to, że ustawodawstwo nie jest w tym zakresie precyzyjne, w związku z czym większość przypadków naruszeń stwierdzanych jest po przeprowadzeniu szczegółowych, indywidualnych postępowań wyjaśniających przez UOKiK i inspektoraty Inspekcji Handlowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu orzekł, że fiskus musi zwrócić VAT nawet podatnikom wykreślonym z rejestru VAT – przekazuje Rzeczpospolita. Fiskus nie może odmówić zwrotu podatku tylko dlatego, że podatnik nie ma statusu czynnego VAT. Wykreślenie z rejestru VAT nie stanowi podstawy prawnej do odmowy zwrotu podatku.

Temat komentuje Tomasz Wagner, Partner w ALTO:

Wyrok WSA to kolejny krok ku liberalizacji polskiej praktyki podatkowej, która zmienia swoje formalne oblicze, głównie pod wpływem orzecznictwa unijnego. Można już m.in. odliczać VAT pomimo braku otrzymania faktury tj. wyłącznie na bazie samej umowy. Teraz okazuje się, że można także wnosić o zwrot VAT bez spełnienia tak podstawowej przesłanki jak posiadanie aktywnej rejestracji. Sąd uznał, że skoro obiektywnie działalność gospodarcza jest prowadzona, a JPK został złożony, to inne formalności nie mogą blokować prawa do odzyskania VAT naliczonego. Umożliwienie skorzystania z tego fundamentalnego prawa jest naturalnie szczytnym celem. Jest też druga strona medalu. Stanowisko WSA stawia bowiem pod znakiem zapytania skuteczność instrumentów zapobiegających wyłudzeniom podatku. I zapewne prędzej czy później sądy będą musiały zmierzyć się też z tą kwestią. 

Wyrok Sądu Administracyjnego ma istotne znaczenie dla wszystkich wykreślonych podatników.

 

Pełna treść artykułu dostępna jest w serwisie RP.pl

We wtorek Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnie czy przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych są zgodne z Konstytucją. Proces ten związany jest ze skargą złożoną w 2019 roku przez samorząd zawodowy doradców podatkowych, która obejmuje przede wszystkim naruszenie tajemnicy zawodowej.

Temat komentuje Dominik Niewadzi, Senior Manager & Doradca Podatkowy w ALTO:

Sposób sformułowania tych przepisów – które posługują się niezwykle niejednoznacznymi zwrotami, podatnymi na interpretację w „każdą stronę” – nie zapewnia pewności podatnikom dokonującym analizy tego, co trzeba zaraportować. Sytuacji nie poprawia również to, że porównując z analogicznymi przepisami w innych krajach UE zakres obowiązków raportowych jest w Polsce znacznie szerszy (obejmuje również tzw. schematy krajowe), a przewidziane, maksymalne kary za niedopełnienie obowiązków raportowych są wręcz drakońskie. Przy tak niejednoznacznych przepisach oczekiwanym byłoby, że sposób ich rozumienia zostanie wypracowany w ramach dyskusji z organami. Tutaj niestety również ze strony organów, przynajmniej formalnie, nie było zbyt wiele „pomocy”. W dalszym ciągu czekamy na realizację pojawiającej się propozycji tzw. „białej listy” transakcji niepodlegających raportowaniu, a dyrektor KIS przez wiele lat „bronił się rękami i nogami” przed wydawaniem merytorycznych interpretacji dotyczących tych przepisów.

Dodatkowo zwraca uwagę, że dobrym pomysłem było scentralizowanie obsługi dotyczącej MDR w Izbie Administracji Skarbowej w Olsztynie. Jego zdaniem kontakt z urzędnikami z IAS w Olsztynie jest bezproblemowy i pozwala często ustalić podejście fiskusa do sposobu raportowania.

To, w powiązaniu z ujednoliconą w większości praktyką po stronie przedsiębiorców i doradców, pozwoliło w dużej mierze „ucywilizować” stosowanie przepisów o MDR. Nie leczy to jednak całkowicie ich podstawowej bolączki, czyli samej treści

Prawnicy oraz przedsiębiorcy mają nadzieję, że efektem wydania decyzji będzie poprawa niejasnych przepisów.

 

Pełna treść artykułu dostępna jest w serwisie Prawo.pl

Nie ulega wątpliwości, że cena jest jednym z najważniejszych kryteriów, jakimi kieruje się konsument przy wyborze danego produktu ze sklepowej półki. Przedsiębiorcy mają określone obowiązki związane z jej prezentacją. Zgodnie z ustawą w miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług cenę całkowitą oraz jednostkową należy oznaczać w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający ich porównanie.

Wykorzystanie tej zasady w przypadku sprzedaży towarów i usług w standardowej cenie nie budzi większych wątpliwości. Trudności przy odpowiednim stosowaniu przepisów pojawiają się jednak w przypadku występowania obniżek cen. W praktyce niektórzy przedsiębiorcy, stosują działania, które w efekcie mogą utrudniać konsumentom podjęcie świadomej decyzji o zakupie.

Jedną z takich praktyk jest mechanizm promocyjny typu „wielosztuki”. Przewiduje on okazyjną cenę dla danego produktu w przypadku zakupu więcej niż jednej sztuki. Tego typu promocje są prawnie dopuszczalne. Jednak w wielu przypadkach przedsiębiorcy wyraźnie wyróżniają cenę promocyjną za zestaw, a informację o kwocie za pojedynczy egzemplarz czy nawet o samych warunkach promocji, umieszczają w mało widocznym miejscu. Zagadnieniem tym zainteresował się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, prowadząc postępowania wyjaśniające w wielu dyskontach. Według wstępnych ocen wskazuje się, że warstwa językowa komunikatów promocyjnych jest zgodna z prawem, niemniej sposób prezentacji „wielosztuk” może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, wprowadzającą w błąd. Punktem wyjściowym przy podejmowaniu decyzji o zakupie danego produktu powinna być informacja o cenie za pojedynczą sztukę, dlatego musi być ona czytelna i zrozumiała dla konsumenta.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku, gdy przy uwidacznianiu cen przedsiębiorcy wyróżniają ofertę promocyjną dla konsumentów posiadających dedykowane aplikacje, bony zakupowe czy karty lojalnościowe. Także w tym przypadku niejednokrotnie przedstawiają regularną cenę oraz tę jednostkową w mało widoczny sposób. Punktem wyjścia przy uwidacznianiu cen w przypadku zakupu zestawu oraz tych jednostkowych powinna być kwota obowiązująca dla konsumentów, którzy nie posiadają specjalnych narzędzi lojalnościowych. Podsumowując – z perspektywy przedsiębiorcy warto zweryfikować, czy uwidacznianie cen (również jednostkowych) produktów jest realizowane zgodnie z wymogami ustawowymi. Za nieprawidłowe praktyki grozi kara do 20 tys. zł.