Autor: kancelaria

1 lipca 2023 r. weszły w życie przepisy Nowej umowy ramowej, dotyczącej zabezpieczenia społecznego w sytuacji wykonywania pracy zdalnej przez pracownika z kraju UE innego niż kraj siedziby pracodawcy. Jest to kluczowa zmiana, gdyż dotychczasowe regulacje unijne, normujące kwestię koordynacji ubezpieczeń społecznych dotyczące pracowników transgranicznych, nie odpowiadały w pełni na zjawisko pracy zdalnej z innego terytorium niż Polska.

 

ZWIĘKSZENIE POPULARNOŚCI PRACY ZDALNEJ

W związku z rozwojem technologii wykonywanie obowiązków służbowych w formule online już od kilkunastu lat stanowi w wielu branżach standardowy model świadczenia pracy przez pracowników.

Jednak rzeczywiste rozpowszechnienie pracy zdalnej nastąpiło wraz z wybuchem pandemii Covid-19, kiedy to w związku z wprowadzonymi obostrzeniami przedsiębiorstwa musiały przestawić się na zdalny model pracy, w celu zapewnienia ciągłości funkcjonowania. Umożliwienie w trakcie pandemii świadczenia pracy zdalnej, często prowadziło do sytuacji, w których pracownicy wykonywali pracę poza krajem siedziby pracodawcy.

Co istotne, o ile na początku lipca ogłoszono w Polsce odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego, tak możliwość świadczenia pracy zdalnej przez pracowników wpisała się w rzeczywistość obecnego rynku pracy i wydaje się, że została z nami na stałe. Co więcej, w odpowiedzi na trendy związane z pracą zdalną, wiele polskich firm decyduje się na wprowadzenie benefitu pracowniczego, polegającego na umożliwieniu pracownikom łączenia wypoczynku z możliwością świadczenia pracy zdalnej z innego kraju Unii Europejskiej.

W odpowiedzi na zmieniającą się rzeczywistość, polski ustawodawca zdecydował się w kwietniu br. na znowelizowanie przepisów Kodeksu pracy. Tak w wyniku wprowadzonych zmian, z Kodeksu pracy usunięto regulacje dotyczące telepracy, natomiast wprowadzono przepisy dotyczące pracy zdalnej.

Należy zauważyć, że o ile znowelizowane przepisy prawa pracy określają zasady, którymi powinni kierować się pracodawcy oraz pracownicy przy uzgadnianiu pracy zdalnej (z założenia wykonywanej z terytorium Polski), to w nowych przepisach brakuje specyficznych regulacji i dodatkowych wytycznych dotyczących możliwości jej wykonywania spoza granic Polski. W związku z tym, pracodawcy oraz pracownicy często napotykają problemy m.in. związane z ustaleniem potencjalnych konsekwencji na gruncie przepisów dotyczących przynależności do właściwego systemu ubezpieczeń społecznych pracownika zdalnego oraz na poprawne wskazanie właściwego miejsca, w którym powinny być odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne pracodawcy i pracownika.

 

KOORDYNACJA SYSTEMÓW UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH W UE

Dokumentem regulującym koordynacje różnych systemów ubezpieczeń społecznych w EU jest Rozporządzenie (WE) nr 883/2004. Rozporządzenie to określa zasady, na podstawie których pracownicy transgraniczni pracujący w innym państwie niż państwo siedziby pracodawcy mogą podlegać pod ustawodawstwo jednego lub drugiego państwa. Dzięki tym przepisom pracownicy transgraniczni są chronieni przed sytuacją, w której to muszą odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne w dwóch różnych krajach z tytułu tego samego zatrudnienia w związku ich czasowym wykonywaniem pracy za granicą.

Typowy przypadek, kiedy przepisy Rozporządzenia znajdą zastosowanie, to sytuacja gdy pracownicy są oddelegowani do wykonywania pracy za granicą lub znajdują się w podróżach służbowych, dla których pracodawca zwykle uzyskuje certyfikat A1.

Co do zasady, zgodnie z unijnymi przepisami, składki powinny być odprowadzane w państwie, w którym pracownik faktycznie wykonuje pracę. Od tej zasady istnieje wyjątek dotyczący pracowników, którzy zostali formalnie delegowani przez swojego pracodawcę do wykonywania pracy w drugim państwie. W takim przypadku możliwe jest uzyskanie zaświadczenia A1 dla pracownika oddelegowanego, potwierdzającego, że pracownik w trakcie wykonywania pracy za granicą pozostaje wciąż w systemie zabezpieczenia społecznego państwa siedziby pracodawcy.

 

ZASADY NA CZAS PANDEMII

Podczas pandemii organy UE zarekomendowały państwom unijnym wprowadzenie regulacji wewnętrznych m.in. w zakresie ubezpieczeń społecznych. Wiele państw zdecydowało się na ich wprowadzenie, ustanawiając wyjątki, aby świadczenie pracy zdalnej z innego państwa niż kraj zatrudnienia nie prowadziło do zmiany ustawodawstwa. W przypadku wątpliwości co do jego ustalenia, zalecane było wystąpienie o jego ustalenie w drodze wyjątku na podstawie art. 16 rozporządzenia (WE) nr 883/2004.

Co istotne, Polska w trakcie trwania Covid-19 nie zdecydowała się na wprowadzenie wewnętrznych wytycznych czy regulacji w zakresie ubezpieczeń społecznych i pracy zdalnej, toteż zastosowanie miały standardowe przepisy unijne w tym zakresie.

 

UMOWA RAMOWA – PRZEŁOMOWE ZMIANY

Odpowiadając na postulaty państw członkowskich i praco-dawców w związku z pracą zdalną pracowników transgranicznych, powstała Umowa ramowa w sprawie stosowania art. 16 (1) Rozporządzenia w przypadkach zwykłej transgranicznej telepracy, która obowiązuje od 1 lipca br.

Co ważne stosowanie Umowy nie jest obligatoryjne, lecz uzależnione od spełnienia kilku warunków.

Przede wszystkim, aby móc się skutecznie na nią powołać, sygnatariuszami umowy musi być państwo siedziby pracodawcy oraz państwo zamieszkania pracownika. Dodatkowo, konieczna jest wspólna zgoda pracodawcy oraz pracownika na stosowanie tych przepisów. Wreszcie, wymagane jest złożenie wniosku do instytucji ubezpieczeniowej w kraju siedziby pracodawcy uzyskanie certyfikatu A1 na podstawie art. 16 rozporządzenia.

Co ważne w tym przypadku, państwo siedziby pracodawcy może wydać zaświadczenie A1 bez konieczności uzyskania zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego z krajem zamieszkania pracownika.
Zgodnie z brzemieniem nowej umowy ramowej, osoby świadczące transgraniczną pracę zdalną mogą podlegać ubezpieczeniu społecznemu państwa, w którym zarejestrowana jest siedziba pracodawcy, jeżeli:

• są zatrudnione tylko u jednego pracodawcy (lub u wielu pracodawców z zarejestrowaną siedzibą w tym samym państwie),
• zwyczajowo wykonują pracę w państwie, w którym znajduje się statutowa siedziba pracodawcy i zwyczajowo pracują w państwie zamieszkania,

A także jeżeli, praca w formie zdalnej jest świadczona w państwie zamieszkania w wymiarze co najmniej 25%, ale poniżej 50% całkowitego czasu pracy.

Jak dotąd do Umowy, oprócz Polski, przystąpiły państwa takie jak: Austria, Belgia, Chorwacja, Republika Czeska, Finlandia, Francja, Niemcy, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Norwegia, Polska, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Słowacja, przy czym lista państw sygnatariuszy ma powiększyć się o pozostałe państwa UE w przyszłości. Co istotne, jedynym państwem do tej pory, które wprost odmówiło przystąpienia do Umowy, jest Wielka Brytania.

Do końca czerwca 2024 r. możliwe będzie wystąpienie z wnioskiem o wydanie A1 retroaktywnie, na maksymalny okres do 12 miesięcy wstecz od dnia złożenia wniosku. Po tym terminie będzie wciąż możliwość uzyskania zaświadczenia A1 z mocą wsteczną, ale tylko wtedy, gdy wnioskodawca złoży odpowiedni wniosek w ciągu trzech miesięcy od upływu roku liczonych od momentu obowiązywania Umowy. Należy pamiętać, że aby móc uzyskać certyfikat A1 w takich sytuacjach konieczne jest opłacanie składek w państwie siedziby pracodawcy.

 

ZDANIEM AUTORÓW

Wprowadzenie nowych przepisów bez wątpienia należy ocenić pozytywnie, gdyż obecnie praca zdalna jest powszechnym zjawiskiem, a praktyka rynkowa pokazuje, że uzyskanie dla transgranicznych pracowników zdalnych zaświadczeń A1 stanowiło nie lada wyzwanie. Mimo wszystko, należy mieć na uwadze, że proces uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych z zastosowaniem nowych przepisów, stanowi także novum dla samego ZUS-u, którego stanowisko nie jest póki co w pełni znane ani ugruntowane. Pomocne w tym przypadku mogą być zamieszczone na stronie internetowej ZUS informacje o wprowadzonych przepisach wraz z krótkimi wyjaśnieniami dotyczącymi ich stosowania.

 

Kończy się okres zawieszenia terminów na raportowanie schematów podatkowych. Jest to dobry moment na weryfikację, czy w okresie pandemii wszystkie obowiązki MDR były realizowane prawidłowo.

Większość osób puściła już w niepamięć pandemię, jednak formalnie nadal obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego. Na czas pandemiczny ustawodawca zawiesił niektóre z obowiązków ciążących na podatnikach. Część rozwiązań wprowadziła tzw. Specustawa związana zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, która m.in. zawiesiła terminy na raportowanie schematów podatkowych do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z Covid-19.

Z uwagi na poprawiającą się sytuację epidemiczną, Minister Zdrowia podpisał rozporządzenie w sprawie odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. 16 czerwca rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw i przewiduje, że stan zagrożenia epidemicznego zostanie odwołany z dniem 1 lipca 2023 r.

Podatnicy zastanawiają się w związku z tym, jakich schematów dotyczyło zawieszenie, co należy zrobić w związku z odwieszeniem terminów oraz na jakie kwestie należy zwrócić uwagę.

JAKICH SCHEMATÓW DOTYCZYŁO ZAWIESZENIE?

Warto przypomnieć, że schematy podatkowe roboczo można podzielić na transgraniczne i inne niż transgraniczne, czyli tzw. schematy krajowe. W zależności natomiast od rodzaju schematu, Specustawa różnie określiła zawieszenie terminów.

Pierwotnie zawieszenie dotyczyło również schematów podatkowych transgranicznych, natomiast aktualnie zawieszenie już ich nie obejmuje. W uproszczeniu można powiedzieć, że od początku 2021 r. terminy na raportowanie schematów transgranicznych biegną standardowo.

W praktyce zawieszenie terminów dotyczy więc aktualnie wyłącznie schematów krajowych.

KIEDY UPŁYWA TERMIN NA RAPORTOWANIE MDR-1?

Mając na uwadze treść przepisu Specustawy, odwieszenie terminu jest uzależnione od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i upływa w terminie 30 dni od dnia następującego po dniu jego odwołania. Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego od 1 lipca 2023 r. nie będzie więc skutkowało natychmiastowym odwieszeniem terminów na raportowanie. O tego dnia musimy jeszcze odliczyć 30 dni, czyli w praktyce odwieszenie terminów nastąpi na koniec lipca.

Nie oznacza to jednak, że do tego czasu bezwzględnie musimy uzupełnić wszystkie obowiązki niezrealizowane w okresie zawieszenia. Na powyższe należy nałożyć zasady upływu terminów przewidziane w Ordynacji podatkowej.

Zgłoszenia informacji o schemacie podatkowym (MDR-1) dokonuje się co do zasady w terminie 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego, od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego lub od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego – w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej.

Od końca upływu terminu na raportowanie musimy więc dodatkowo doliczyć co do zasady 30 dodatkowych dni na raportowanie MDR-1. Ewentualne zaległości w raportowaniu będzie więc
trzeba uzupełnić w praktyce do końca sierpnia.

INFORMACJE MDR-3

Oprócz składania informacji MDR-1, podatnicy będący korzystającymi ze schematów podatkowych powinni również pamiętać o obowiązku składania informacji MDR-3. Podatnik składa taką informację, jeżeli jest korzystającym ze schematu podatkowego i w danym okresie rozliczeniowym dokonywał czynności związanych z wdrożeniem schematu podatkowego lub uzyskiwał korzyść podatkową związaną ze schematem. Informację składa się w terminie właściwym dla złożenia deklaracji w podatku, którego dotyczy schemat (np. w przypadku schematu podatkowego dotyczącego CIT, informację składamy w terminie złożenia CIT-8). W efekcie, odwieszenie terminów
na raportowanie zadziała w tym przypadku w inny sposób niż przy informacjach MDR-1.

Warto w tym miejscu przypomnieć o szczególnych zasadach podpisywania informacji MDR-3, które wymagają angażowania zarządu spółki. Pierwotnie przepisy MDR przewidywały podpisywanie informacji MDR-3 przez wszystkich członków zarządu, co było operacyjnie trudne do realizacji, również z uwagi na techniczne kwestie związane z podpisywaniem i składaniem informacji. Po czasie ustawodawca zmienił zasady składania i aktualnie istnieje możliwość podpisania informacji zgodnie z reprezentacją. Stanowi to duże ułatwienie, chociaż pozostałe obowiązki w zakresie MDR mogą być realizowane przez pełnomocnika.

Ustawodawca szykuje w tym zakresie dalsze uproszczenia. Aktualnie w Radzie Ministrów procedowana jest ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców. Nowelizacja przewiduje kolejne uproszczenie w składaniu informacji MDR-3, polegające na dopuszczeniu możliwości ich podpisywania przez pełnomocnika. Trzeba mieć nadzieję, że uda się przeprocesować proponowane przepisy jeszcze przed zakończeniem kadencji Sejmu.

PRZEGLĄD MDR W ZWIĄZKU Z ODWIESZENIEM TERMINÓW

Powrót do rzeczywistości w kwestii raportowania MDR jest dobrym momentem na weryfikację dotychczasowej praktyki stosowanej w organizacji oraz nadrobienie ewentualnych zaległości, które w okresie pandemicznym mogły powstać. Okres letni można więc poświęcić na przeprowadzenie w organizacji przeglądu MDR.

W pierwszej kolejności należałoby przejrzeć wszystkie zdarzenia, które miały miejsce w okresie pandemii i które były raportowane we wcześniejszym okresie, żeby zweryfikować, czy wszystkie wymagane w tym zakresie czynności został zrealizowane (w szczególności złożenie informacji MDR-3). W praktyce często można zauważyć, że podatnicy po złożeniu informacji MDR-1 zapominają o innych związanych z tym obowiązkach. Natomiast wykorzystanie schematu podatkowego wykazane na informacji MDR-1 powinno być „domknięte” na koniec okresu rozliczeniowego poprzez złożenie informacji MDR-3, o czym również należy pamiętać, dokonując przeglądu.

Jako przykład może w tym przypadku posłużyć wypłata dywidendy. Spółka dokonała w trakcie 2022 r. wypłaty dywidendy na rzecz akcjonariusza. Dywidenda spełniała przesłanki do uznania jej za schemat podatkowy i w związku z tym została zgłoszona do Szefa KAS na formularzu MDR-1. W terminie złożenia CIT-8 za 2022 r. wypłata powinna dodatkowo zostać zaraportowana w ramach informacji MDR-3, jednak w związku z zawieszeniem termin zarówno na złożenie MDR-1, jak i MDR-3 jeszcze nie upłynął.

Kolejnym elementem przeglądu powinna być weryfikacja obowiązującej w organizacji procedury MDR z perspektywy jej funkcjonalności oraz zastosowania w praktyce. Posiadanie i stosowanie procedury jest bowiem obowiązkowe w przypadku większości dużych podatników.

WERYFIKACJA RAPORTOWANYCH DOTYCHCZAS UZGODNIEŃ

W ramach przeglądu warto również zweryfikować naszą dotychczasową praktykę, dotyczącą zdarzeń podlegających raportowaniu z perspektywy aktualnej praktyki rynkowej w zakresie MDR oraz podejścia prezentowanego przez Szefa KAS. Bezpośrednio po wejściu w życie przepisów MDR brak było jasnych wskazówek co do kwalifikacji poszczególnych zdarzeń jako schematów podatkowych. Podatnicy często dokonywali raportowania uzgodnień, które miały miejsce w prowadzonej przez nich działalności z ostrożności. Spełnienie przesłanek do uznania zdarzenia za schemat podatkowy nie było bowiem jednoznaczne, a podatnicy raportowali uzgodnienia jako schematy podatkowe. Oczywiście miało to na celu również zabezpieczenie sytuacji członków zarządu i osób odpowiedzialnych za kwestie MDR w organizacji przed ryzykiem karnoskarbowym, ponieważ kary przewidziane w przepisach są w tym zakresie wysokie.

Można powiedzieć, że było to tzw. raportowanie ostrożnościowe, mające na celu wyeliminowanie ewentualnych negatywnych skutków. Z uwagi na to, że praktyka dotycząca raportowania uległa przez ostatnie lata istotnemu rozwojowi, warto aktualnie przeanalizować wspólnie z doradcami raportowane dotychczas zdarzenia z perspektywy spełnienia przesłanek do uznania za schemat podatkowy.

Również Izba Administracji Skarbowej w Olsztynie odpowiedzialna z ramienia Szefa KAS za nadawanie NSP stała się w ostatnim czasie bardziej aktywna. Coraz częściej można spotkać się w praktyce z pytaniami ze strony urzędu, który wskazuje podatnikom, żeby jeszcze raz przeanalizowali, czy uzgodnienie na pewno spełnia wskazaną cechę rozpoznawczą lub kryterium głównej korzyści. Takie działania wskazują, że urząd weryfikuje dokonywane zgłoszenia i może mieć wątpliwości co do uznania ich za schemat podatkowy.

CO ZROBIĆ W ZWIĄZKU Z ODWIESZENIEM?

Pomimo tego, że w okresie pandemii temat raportowania MDR nie był na pierwszym miejscu i nawet trochę ucichł, nie oznacza to, że w tym czasie nie wystąpiły zdarzenia, które powinny zostać zaraportowane. Odwieszenie terminów na raportowanie jest więc dobrym momentem na przejrzenie wszystkich zdarzeń, które miały miejsce w okresie zawieszenia i uzupełnienie obowiązków, które dotychczas nie zostały jeszcze zrealizowane. Warto również rozważyć kwestię weryfikacji raportowanych dotychczas zdarzeń z perspektywy praktyki rynkowej.

W ostatnim czasie organy coraz częściej szczegółowo badają zdolność kredytową przedsiębiorców i przeprowadzają w tym obszarze kontrole podatkowe.

Transakcje finansowe to jeden z najczęściej występujących rodzajów transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Według danych opublikowanych przez Ministerstwo Finansów w informacji o cenach transferowych złożonych przez podatników za rok 2019 transakcje finansowe stanowiły ponad 40 proc. liczby zaraportowanych transakcji ogółem. Wysoki udział transakcji finansowych w raportowanych transakcjach – oraz ogółem wysoka wartość transakcji finansowych – sprawia, że znajdują się one w szczególnym kręgu zainteresowania fiskusa.

 

Nie tylko wysokość oprocentowania

Do tej pory analiza rynkowości finansowania wewnątrzgrupowego dla większości podatników kojarzyła się z analizą wysokości oprocentowania. W ostatnim czasie organy kontrolujące przyglądają się nie tylko wartości samego oprocentowania, ale szczegółowo badają pozostałe istotne parametry transakcji finansowych, w tym zdolność kredytową podatnika (poziom tzw. debt-capacity) i coraz częściej przeprowadzają w tym obszarze kontrole podatkowe (wyroki: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 8 czerwca 2021 r., I SA/Gl 1752/20 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z z 26 kwietnia 2022 r., I SA/Bd 128/22). Dzieje się tak ze względu na rosnącą świadomość kontrolujących oraz powstanie specjalnych opracowań na szczeblu międzynarodowym i lokalnym w obszarze finansowania. Chodzi chociażby o przygotowane w 2020 r. Wytyczne OECD dla Transakcji Finansowych czy trwające obecnie prace w ramach grup roboczych Forum Cen Transferowych funkcjonującego przy Ministerstwie Finansów.

Badanie zdolności kredytowej podatnika obejmuje przede wszystkim dwa aspekty: badanie zdolności do zaciągnięcia długu oraz do jego obsługi, czyli terminowej spłaty części odsetkowej i kapitałowej według ustalonego harmonogramu.

 

Znaczenie analizy debt-capacity

Analiza zdolności kredytowej ma znaczenie dla wszystkich podmiotów, które są stroną transakcji finansowych z podmiotami powiązanymi. Analizę zdolności kredytowej powinny rozważyć w pierwszej kolejności podmioty z branż, w których udział finansowania wewnątrzgrupowego jest wysoki, a odsetki od tego finansowania stanowią koszt podatkowy. Analiza ta może mieć również znaczenie dla podmiotów, dla których odsetki nie stanowią kosztu podatkowego w istotnej części, ale spłata finansowania stanowi mechanizm dystrybucji gotówki w ramach grupy czy też instrument zarządzania płynnością (np. w ramach mechanizmów typu cash pool).

W praktyce problem może dotyczyć przede wszystkim branż kapitałochłonnych, takich jak branża real estate, transportowa czy branża odnawialnych źródeł energii (OZE), w których poszczególne projekty inwestycyjne są realizowane przez specjalnie w tym celu powołane spółki celowe (SPV), które z kolei często korzystają z finansowania udzielonego przez podmioty powiązane. Odliczalność odsetek dla celów podatkowych na poziomie SPV determinuje osiągnięcie zakładanej stopy zwrotu z inwestycji.

 

Reklasyfikacja transakcji

W razie skutecznego zakwestionowania zdolności kredytowej przez organ zastosowanie może znaleźć instrument pozostający w orężu fiskusa w postaci reklasyfikacji transakcji, która skutkuje nierozpoznaniem w całości lub w części odsetek jako kosztu podatkowego poprzez uznanie, że istotą transakcji jest forma dokapitalizowania podmiotu, a nie zaciągnięcie długu. Ryzyko reklasyfikacji może być szczególnie dotkliwe dla spółek celowych, które nie osiągnęły jeszcze fazy operacyjnej (nie generują przychodów), a które finansowały nakłady inwestycyjne długiem na poziomie skutkującym pełnym wykorzystaniem limitu odliczenia w wysokości 3 milionów złotych. W rezultacie potencjalna utrata korzyści to 570 tys. zł w wymiarze rocznym (19 proc. x 3 mln zł), dla każdej takiej spółki celowej.

Dodatkowo, jeśli odsetki są wypłacane za granicę, może to prowadzić do odmowy skorzystania z preferencji w podatku u źródła (ponieważ preferencje te są dostępne jedynie dla rynkowego poziomu oprocentowania). W konsekwencji efektywna stopa zwrotu z inwestycji może być niższa niż zakładana.

Pozostaje jeszcze kwestia osobistej odpowiedzialności członków zarządu na gruncie przepisów karnych skarbowych, w razie złożenia niezgodnego ze stanem rzeczywistym oświadczenia, że transakcje zawierane z podmiotami powiązanymi są zgodne z zasadą ceny rynkowej.

 

W jaki sposób się przygotować

Z wieloletniej praktyki wynika, że katalog działań wyprzedzających powinien obejmować przegląd obecnych warunków udzielonego finansowania wewnątrzgrupowego, z uwzględnieniem analizy zdolności podmiotów do jego zaciągnięcia. Im wyższy udział zadłużenia od podmiotów powiązanych w całej strukturze długu, tym wyższe ryzyko zakwestionowania zdolności kredytowej. Po dokonanym przeglądzie warto pokusić się o przygotowanie dokumentacji analizy uzasadniającej, że udzielone finansowanie jest zgodne z zasadami ceny rynkowej (tzw. defence file). Takie uzasadnienie powinno obejmować analizę indywidualnych wskaźników finansowych pożyczkobiorcy, z odniesieniem do sytuacji rynkowej, np. poprzez porównanie do sytuacji finansowej bezpośrednich konkurentów z tego samego sektora w zakresie wskaźników zadłużenia lub badania płynności. Zdecydowanie łatwiej i efektywniej jest opracować analizę i uzasadnienie dla transakcji przyszłej, w sytuacji kiedy założenia i istotne warunki transakcji są negocjowane, niż dla transakcji historycznej, która miała miejsce kilka lat temu.

 

Przygotowanie analiz zwiększa szanse podatnika

To dobrze, że rośnie poziom merytorycznej dyskusji z organami w trakcie postępowań dotyczących transakcji finansowych. Dzięki temu trwają one krócej, są bardziej efektywne i jest większa szansa na zakończenie postępowania bez konieczności wejścia na drogę sądową. Z drugiej strony, wymaga to od podatników podjęcia działań wyprzedzających, które pozwolą na wcześniejsze zidentyfikowanie obszarów wrażliwości podatkowych oraz zabezpieczenie pozycji podatkowej podatnika. Opracowane materiały i analizy pozwolą na skuteczniejszą i bardziej merytoryczną dyskusję z organem już od początkowego etapu kontroli, który często w praktyce okazuje się najważniejszym etapem rzutującym na dalszy przebieg postępowania. W sytuacji, w której podatnik dysponuje merytoryczną analizą, organ w pierwszej kolejności musi odnieść się do tej analizy i jeśli się z nią nie zgadza, to powinien wskazać na jej konkretne uchybienia, co w praktyce znacznie ogranicza apetyt organu na kwestionowanie zawartych w niej tez.

 

Podstawa prawna:

Art. 11c ust. 4 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – (Podstawa prawna reklasyfikacji transakcji)
Art. 15c Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Podstawa prawna limitu odliczenia kosztów finansowania dłużnego)

Nowa umowa ramowa w zakresie wykonywania transgranicznej pracy zdalnej w UE wprowadza dodatkowe możliwości przy ustalaniu właściwego ustawodawstwa w przedmiocie ubezpieczeń społecznych pracownika.

Dotychczasowe regulacje unijne normujące kwestię koordynacji ubezpieczeń społecznych dotyczące pracowników transgranicznych nie odpowiadały w pełni na zjawisko pracy zdalnej także z innego terytorium niż Polska.

 

Koordynacja systemów

Każde państwo przynależące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcaria posiada lokalne regulacje dotyczące systemu zabezpieczeń społecznych. W związku z tym, aby w przypadku pracowników transgranicznych świadczących pracę na terytorium EOG i Szwajcarii nie doszło do podwójnego oskładkowania, na szczeblu unijnym obowiązują regulacje dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z unijnymi przepisami, składki powinny być odprowadzane w państwie w którym pracownik faktycznie wykonuje pracę. Od tej zasady istnieje odstępstwo dotyczące pracowników, którzy zostali formalnie delegowani przez swojego pracodawcę do wykonywania pracy w drugim państwie. W takim przypadku możliwe jest uzyskanie zaświadczenia A1 dla pracownika, potwierdzającego, że pracownik w trakcie wykonywania pracy za granicą pozostaje wciąż w systemie zabezpieczenia społecznego państwa siedziby pracodawcy.

 

Zasady na czas pandemii

Zasady dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE w przypadku pracowników transgranicznych zapewnia Rozporządzenie (WE) nr 883/2004. Na mocy regulacji zawartych w Rozporządzeniu, pracownicy transgraniczni są chronieni przed sytuacją, w której to byliby zobowiązani do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w dwóch różnych krajach z tytułu tego samego zatrudnienia w związku ich czasowym wykonywaniem pracy za granicą. W tym celu, pracodawcy wysyłający swoich pracowników do wykonywania pracy za granicę, powinni uzyskać odpowiedni certyfikat A1 dla pracownika.

Dotychczas pracodawcy nie napotykali większych problemów z uzyskaniem certyfikatów A1. Jednakże na skutek rozwoju technologii i przede wszystkim wprowadzonych obostrzeń covidowych coraz częściej zaczęły pojawiać się nowe formy pracy, jak chociażby transgraniczna praca zdalna, która polega na pracy z innego państwa aniżeli państwo siedziby pracodawcy. Odpowiadając na nowe warunki organy Unii Europejskiej zarekomendowały państwom unijnym wprowadzenie regulacji wewnętrznych m. in. w zakresie ubezpieczeń społecznych na czas pandemii. Wiele państw zdecydowało się na taki ruch ustanawiając wyjątki, aby świadczenie pracy zdalnej z innego państwa niż kraj zatrudnienia nie prowadziło do zmiany ustawodawstwa. W przypadku wątpliwości co do jego ustalenia, zalecane było wystąpienie o jego ustalenie w drodze wyjątku na podstawie art. 16 Rozporządzenia.

Wraz z końcem pandemii, tymczasowe rozwiązanie straciło na znaczeniu.

 

Umowa ramowa – przełomowe zmiany

W odpowiedzi na wątpliwości co do ubezpieczeń społecznych transgranicznych pracowników wykonujących pracę zdalną, 1 lipca br. weszła w życie Umowa ramowa  dotyczącą zabezpieczenia społecznego w przypadku transgranicznej pracy zdalnej.

Stosowanie Umowy nie jest obligatoryjne, lecz uzależnione od spełnieniu kilku warunków. Przede wszystkim, sygnatariuszami umowy musi być państwo siedziby pracodawcy, jak i państwo zamieszkania pracownika. Dodatkowo, konieczna jest wspólna zgoda pracodawcy oraz pracownika na stosowanie tych przepisów. Wreszcie, wymagane jest złożenie wniosku do instytucji ubezpieczeniowej w kraju siedziby pracodawcy o uzyskanie certyfikatu A1 na podstawie art. 16 rozporządzenia. Co ważne w tym przypadku, państwo siedziby pracodawcy może wydać zaświadczenie A1 bez konieczności uzyskania zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego z krajem zamieszkania pracownika.

Umowa ramowa wprowadza przełomowe zmiany w zakresie uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych wykonujących pracę zdalnie. Zgodnie z jej brzmieniem, osoby te mogą podlegać ubezpieczeniu społecznemu państwa, w którym zarejestrowana jest siedziba pracodawcy, jeżeli:

• jest zatrudniony tylko u jednego pracodawcy (lub u wielu pracodawców z zarejestrowaną siedzibą w tym samym państwie),
• zwyczajowo wykonuje pracę w państwie, w którym znajduje się statutowa siedziba pracodawcy i zwyczajowo pracuje w państwie zamieszkania,

pracuje zdalnie z państwa zamieszkania w wymiarze co najmniej 25% ale poniżej 50% całkowitego czasu pracy.

Jak dotąd do Umowy, oprócz Polski, przystąpiły państwa takie jak: Austria, Belgia, Chorwacja, Republika Czeska, Finlandia, Francja, Niemcy, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Norwegia, Polska, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Słowacja, przy czym lista państw sygnatariuszy ma powiększyć się o pozostałe państwa UE w przyszłości. Co istotne, jedynym państwem do tej pory, które wprost odmówiło przystąpienia do Umowy jest Wielka Brytania.

Do końca czerwca 2024 roku możliwe będzie wystąpienie z wnioskiem o wydanie A1 retroaktywnie, na maksymalny okres do 12 miesięcy wstecz od dnia złożenia wniosku. Po tym terminie będzie wciąż możliwość uzyskania zaświadczenia A1 z mocą wsteczną ale tylko wtedy, gdy wnioskodawca złoży odpowiedni wniosek w ciągu trzech miesięcy od upływu roku od momentu obowiązywania Umowy. Aby móc uzyskać certyfikat A1 w takich sytuacjach konieczne jest opłacanie składek w państwie siedziby pracodawcy.

 

Zdaniem autorów

Wprowadzenie nowych przepisów bez wątpienia należy ocenić pozytywnie, gdyż obecnie praca zdalna jest powszechnym zjawiskiem, a praktyka rynkowa pokazuje, że uzyskanie dla transgranicznych pracowników zdalnych zaświadczeń A1 stanowiło nie lada wyzwanie. Mimo wszystko, należy mieć na uwadze, że proces uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych z zastosowaniem nowych przepisów, stanowi także novum dla samego ZUSu, którego stanowisko nie jest póki co w pełni znane ani ugruntowane.

 

Od 2024 r. zmienią się zasady opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

W dynamicznym otoczeniu legislacyjnym mało kto już dziś pamięta o uchwale Rady Ministrów z 1 października 2019 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Dokument ten zawierał wiele propozycji zmian prawnych, które miały zwiększyć atrakcyjność polskiego rynku kapitałowego i w efekcie wpłynąć na jego rozwój.

Jedną z propozycji rządu była zmiana zasad opodatkowania podatkiem dochodowym odsetek od obligacji w sposób, który zapewni analogiczny poziom opodatkowania w przypadku obligacji kupionych na rynku pierwotnym i wtórnym. Propozycje zmaterializowały się w ustawie z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (tzw. pakiet Slim VAT 3).

Ustawa zawiera głównie zmiany w VAT, natomiast jeszcze na etapie prac parlamentarnych sejmowa Komisja Finansów Publicznych wprowadziła do niej wiele – istotnych z perspektywy inwestorów – zmian w ustawie o PIT. Przepisy modyfikują m.in. zasady opodatkowania inwestycji w fundusze kapitałowe oraz zasady dotyczące opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

 

Ryczałt od przychodu

W przypadku wykupu obligacji, który następuje z wypłatą kuponu odsetkowego za ostatni okres odsetkowy, kwota wypłacana na rzecz inwestora składa się z dwóch elementów, tj. z:

• wartości nominalnej obligacji oraz
• należnych odsetek.

Przychód z tytułu odsetek jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki 19 proc. na podstawie art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Podatek za inwestora wylicza, pobiera i odprowadza płatnik, którym w praktyce zazwyczaj jest podmiot prowadzący rachunek maklerski, na którym zapisane są obligacje.

W przypadku odsetek podstawą opodatkowania jest przychód, więc nie ma w tym przypadku możliwości rozpoznania kosztów podatkowych, które mogłyby pomniejszyć podstawę opodatkowania i w praktyce podatek. Takie rozwiązanie jest niekorzystne dla inwestora, który nabywa obligacje na rynku wtórnym.

 

Przykład:

Dwa miesiące przed wypłatą odsetek inwestor kupuje na rynku wtórnym obligację o wartości nominalnej 120 zł, której oprocentowanie wynosi 10 proc., a odsetki są wypłacane raz do roku. Nabywca zapłaci za obligację tzw. cenę brudną, na którą składa się cena za nabycie nominału (iloczyn kursu rynkowego obligacji i jej wartości nominalnej) oraz wartość odsetek należnych na dzień rozliczenia transakcji. Po dwóch miesiącach otrzyma on odsetki wypłacone przez emitenta, których wartość po potrąceniu podatku (19 proc.) wyniesie 9,72 zł. W praktyce więc, z uwagi na niekorzystne przepisy podatkowe, inwestor zamiast zyskać, straciłby na takiej inwestycji. Podatek nie zostanie bowiem pobrany od faktycznego zysku (odsetki za okres od nabycia obligacji do wypłaty), lecz od całej kwoty odsetek należnych za dany okres. Koszt odsetek zapłaconych przy zakupie obligacji nie będzie również mógł w żaden sposób zostać rozliczony w przyszłości.

Inwestor, który nabył obligacje w ramach emisji po cenie nominalnej, otrzyma po potrąceniu podatku taką samą kwotę odsetek jak inwestor, który dokonał zakupu na rynku wtórnym (9,72 zł).

 

Nowe regulacje

W nowelizacji ustawodawca zdecydował się wyjść naprzeciw zgłaszanym przez rynek oraz inwestorów postulatom i zmodyfikować dotychczasowe zasady opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

Po pierwsze, do ustawy o PIT zostanie dodana nowa kategoria przychodu z kapitałów pieniężnych, tj. przychód z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe. Od dochodu uzyskanego z tego tytułu płatnik będzie pobierał podatek Belki według stawki 19 proc. (nowy art. 30a ust. 1 pkt 2a ustawy o PIT).

Ustawodawca określił również, w jaki sposób w tym przypadku będzie ustalany dochód (art. 24 ust. 24 ustawy o PIT). Szczególnie istotne jest to, że przy ustalaniu dochodu będą już uwzględnione wydatki na nabycie obligacji, dzięki czemu dochód będzie pomniejszany o zapłacone przy zakupie na rynku wtórnym odsetki.

Opodatkowanie pozostałych odsetek od obligacji (innych niż wypłacane przy wykupie) będzie odbywało się na dotychczasowych zasadach (art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT).

Co istotne, zmiana nie dotyczy obligacji skarbowych zakupionych na rynku wtórnym, w odniesieniu do których ustawa o PIT przewiduje szczególne zasady.

 

Rynek pierwotny przestanie być faworyzowany

Obecne przepisy podatkowe faworyzują zakup obligacji na rynku pierwotnym. Inwestorzy kupujący papiery na rynku wtórnym w większości przypadków są poszkodowani z uwagi na niekorzystne zasady opodatkowania odsetek w sytuacji, w której przy zakupie musieli zapłacić część wartości odsetek na rzecz kontrahenta.

Nowelizacja będzie więc korzystna dla inwestorów nabywających obligacje na rynku wtórnym, ponieważ od przyszłego roku przy wykupie obligacji realizowanym wraz z zapłatą ostatniego kuponu podatek pobrany przez płatnika będzie niższy. Wartość odsetek zapłaconych przy nabyciu będzie bowiem pomniejszała podstawę opodatkowania z tytułu wykupu.

Zmiana może również zwiększyć obrót na wtórnym rynku obligacji. Inwestorzy zachęceni nowymi zasadami opodatkowania mogą być bowiem bardziej zainteresowani takimi instrumentami.

Nowe zasady opodatkowania oznaczają także dodatkowe obowiązki dla instytucji prowadzących rachunki maklerskie i pobierających podatek od wypłat z obligacji. Niezbędne będzie bowiem odpowiednie sparametryzowanie systemu, z uwagi na wprowadzenie do przepisów nowej kategorii dochodu opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem.

 

 

Podstawa prawna:

art. 4 ustawy z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 1059)

art. 30a ust. 1 pkt 2 i 2a, art. 24 ust. 24 oraz art. 41 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)

 

O skorzystaniu z nowych unijnych regulacji w zakresie zabezpieczenia społecznego pracowników transgranicznych decyduje pracownik z pracodawcą. Jeśli tak wybiorą, muszą wystąpić o wydanie A1.

 

W ostatnich latach, głównie za sprawą wybuchu pandemii COVID-19, nastąpił gwałtowny wzrost popularności pracy zdalnej. Mimo zniesienia obostrzeń nadal utrzymuje się ona jako stały model pracy w wielu firmach funkcjonujących na terenie Europy.

Przed rozpowszechnieniem możliwości świadczenia pracy zdalnej z zagranicy, pracownicy co do zasady wykonywali pracę poza granicami kraju pracodawcy zazwyczaj w ramach międzynarodowych oddelegowań lub zagranicznych podróży służbowych. W tych przypadkach, oprócz analizy potencjalnych konsekwencji na gruncie lokalnych i międzynarodowych przepisów dotyczących opodatkowania osób fizycznych, konieczne było również mi.in. ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego.

 

Koordynacja systemów

Każde państwo przynależące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcaria posiadają lokalne regulacje dotyczące zabezpieczeń społecznych. W celu wprowadzenia jednolitych zasad dotyczących ubezpieczeń społecznych na szczeblu unijnym od dawna obowiązują regulacje dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku prac transgranicznych. Jest to szczególnie istotne, gdyż dla każdej osoby wykonującej pracę poza granicami państwa, w którym pracodawca ma swoją siedzibę, należy ustalić, pod który system ubezpieczeń pracownik powinien podlegać i do którego systemu powinien opłacać składki.

Co do zasady, jest to państwo w którym dana osoba faktycznie pracuje, przy czym nie ma znaczenia, gdzie dana osoba mieszka ani gdzie siedzibę ma pracodawca. Wyjątkiem są pracownicy, którzy zostali oddelegowani do wykonywania pracy na okres krótszy niż dwa lata – w takim wypadku są ubezpieczeni i opłacają składki w państwie, z którego zostali oddelegowani przez pracodawcę.

Natomiast w odniesieniu do osób pracujących jednocześnie z więcej niż jednego kraju, istnieją inne szczegółowe zasady, które określają przepisy, którego państwa w zakresie ubezpieczeń społecznych mają zastosowanie oraz gdzie powinny być finalnie opłacane składki. W takim wypadku pracownik powinien posiadać certyfikat A1 potwierdzający, że w trakcie wykonywania pracy zagranicą podlega pod system ubezpieczeń społecznych danego państwa i opłaca tam składki na ubezpieczenia społeczne.

 

Covidowe zasady

O ile kwestia ustalenia ustawodawstwa właściwego w zakresie ubezpieczeń społecznych nie rodzi szczególnych problemów w przypadku międzynarodowych oddelegowań i podróży służbowych, tak w przypadku świadczenia pracy zdalnej przez pracownika z innego kraju niż państwo zatrudnienia prowadzi do praktycznych problemów dla pracowników i pracodawców. Jest to problem, który swój początek miał podczas pandemii koronawirusa. Przy czym podczas jej trwania, organy Unii Europejskiej zarekomendowały państwom unijnym wprowadzenie regulacji wewnętrznych m.in. w zakresie ubezpieczeń społecznych. Wiele państw zdecydowało się na ich wprowadzenie ustanawiając wyjątki, aby świadczenie pracy zdalnej z innego państwa niż kraj zatrudnienia nie prowadziło do zmiany ustawodawstwa. W przypadku wątpliwości co do jego ustalenia, zalecane było wystąpienie o jego ustalenie w drodze wyjątku na podstawie art. 16 rozporządzenia (WE) nr 883/2004.

Aktualnie stan zagrożenia epidemicznego w związku z COVID-19 już nie obowiązuje. Praca zdalna z zagranicy i wątpliwości w związku ze stosowaniem unijnych przepisów dotyczących koordynacji systemów społecznych nie tracą jednak na popularności.

 

Umowa ramowa – przełomowe zmiany

W odpowiedzi na wiele pytań związanych z wykonywaniem pracy zdalnej przez pracowników transgranicznych powstała Umowa ramowa w sprawie stosowania art. 16 (1) rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w przypadkach zwykłej transgranicznej telepracy.

Umowa obowiązuje od 1 lipca 2023 r., przy czym aby zawarte w niej regulacje miały zastosowanie, zarówno państwo siedziby pracodawcy, jak i miejsca zamieszkania, muszą być jej stronami. Ponadto konieczna jest wspólna zgoda pracownika i pracodawcy na stosowanie jej porozumień.

Jak dotąd do Umowy oprócz Polski przystąpiły państwa takie jak: Austria, Belgia, Chorwacja, Republika Czeska, Finlandia, Francja, Niemcy, Lichtenstein, Luksemburg, Malta, Norwegia, Polska, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Słowacja, przy czym lista państw-sygnatariuszy ma powiększyć się o pozostałe państwa UE w przyszłości. Co istotne, jedynym państwem do tej pory, które wprost odmówiło przystąpienia do Umowy, jest Wielka Brytania.

Umowa ramowa wprowadza przełomowe zmiany w zakresie uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych. Zgodnie z jej postanowieniami, pracownik może podlegać ubezpieczeniu społecznemu państwa, w którym zarejestrowana jest siedziba pracodawcy, jeżeli:

• jest zatrudniony tylko u jednego pracodawcy (lub u wielu pracodawców z zarejestrowaną siedzibą w tym samym państwie),
• zwyczajowo wykonuje pracę w państwie, w którym znajduje się statutowa siedziba pracodawcy i zwyczajowo pracuje w państwie zamieszkania,
• praca zdalna w państwie zamieszkania stanowi mniej niż 50 proc. całkowitego czasu pracy (zazwyczaj limit stanowiło 25 proc. całkowitego czasu pracy).

 

Dobrowolne rozwiązanie

Zastosowanie regulacji określonych w Umowie nie jest automatyczne ani obligatoryjne, a możliwość uzyskania certyfikatu A1 jest uwarunkowane złożeniem wniosku o zawarcie porozumienia na mocy art. 16 rozporządzenia 883/2004 do instytucji ubezpieczeniowej w kraju siedziby pracodawcy.

Szczególną zmianą jest fakt, że w przypadku złożenia takiego wniosku, państwo siedziby pracodawcy może wydać zaświadczenie A1 bez konieczności uzyskania zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego z krajem zamieszkania pracownika.

 

Także wstecz

Co istotne, w  pierwszym roku obowiązywania umowy ramowej możliwe jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie A1 retroaktywnie, jeżeli pracownik spełnia warunki określone w Umowie. Natomiast od 1 lipca 2024 r. istnieje możliwość uzyskania zaświadczenia A1 z mocą wsteczną, ale tylko wtedy, gdy wnioskodawca złoży odpowiedni wniosek w ciągu trzech miesięcy od upływu roku od momentu obowiązywania Umowy. Kluczowym warunkiem uzyskania certyfikatu A1 w takich sytuacjach jest konieczność opłacania składek w państwie siedziby pracodawcy.

 

Podsumowanie

Uregulowanie kwestii dotyczących pracy zdalnej pracowników transgranicznych należy ocenić pozytywnie, ponieważ jest rozwiązaniem dającym zdecydowanie większą elastyczność w zakresie kształtowania sposobu świadczenia pracy zdalnej.  Niemniej jednak, ze względu na fakt, że jest to nowość w procesie uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników transgranicznych, nieznane jest podejście polskich organów ubezpieczeniowych w zakresie stosowania postanowień Umowy. Nieznane jest również stanowisko ZUS co do samego praktycznego procesu uzyskiwania certyfikatów A1 dla pracowników świadczących pracę zdalną np. w ramach tzw. workation (czyli zagranicznej pracy zdalnej połączonej z wypoczynkiem). Czas, praktyka i wypracowane stanowisko ZUS pokażą, czy wprowadzenie rewolucyjnych zmian w zakresie uzyskiwania certyfikatów A1 doprowadzi do sytuacji, gdy znikną wątpliwości co do ustalenia ustawodawstwa właściwego dla pracowników przemieszczających się i pracujących zdalnie na obszarze EOG oraz Szwajcarii.

 

Nowe przepisy, które obowiązują od 1 lipca, zliberalizowały zasady rozliczania podatku od towarów i usług. Niektóre zmiany zostały poniekąd wymuszone przez przedsiębiorców.

Jedną z wprowadzonych zmian jest liberalizacja przepisów określających zasady szybszego zwrotu VAT dla podatników bezgotówkowych. Można śmiało powiedzieć, że przepisy dotyczące tego zagadnienia nie zaczęły jeszcze dobrze funkcjonować, ponieważ obowiązują dopiero od 1 stycznia 2022 r., a już wprowadzona została ich nowelizacja.

Głównym celem wprowadzenia szybszego zwrotu VAT, tj. w terminie 15 dni, była popularyzacja obrotu bezgotówkowego. Jednak warunki, które należało dodatkowo spełnić, takie jak m.in. wykorzystywanie co najmniej rok wyłącznie kasy online lub wirtualnej do rejestracji swojej sprzedaży oraz osiągnięcie progu sprzedaży w wysokości 50 tys. zł brutto za każdy okres rozliczeniowy, sprawiały wielu podatnikom trudności, a niekiedy wręcz uniemożliwiały skorzystanie z preferencji.

Jak wskazano w uzasadnieniu do nowelizacji, wprowadzona zmiana zasad otrzymania szybszego zwrotu uwzględnia informacje pozyskane po pierwszych miesiącach funkcjonowania preferencji oraz postulaty płynące w tym zakresie ze środowiska przedsiębiorców.

 

Szybszy zwrot

Urząd skarbowy jest obowiązany do zwrotu różnicy podatku w terminie 15 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia deklaracji, w której podatnik wykazał zwrot różnicy podatku. Preferencja ma zastosowanie również w przypadku złożenia korekty deklaracji – przed lub po upływie terminu do złożenia deklaracji.

Podatnik może skorzystać z szybszego zwrotu jedynie w przypadku łącznego spełnienia zasad wynikających z art. 87 ust. 6e ustawy o VAT, które w ramach pakietu Slim VAT 3 zostały częściowo zliberalizowane.

Pierwsza zmiana dotyczy obniżenia z 12 miesięcy do sześciu miesięcy okresu, który jest weryfikowany dla ustalenia łącznej wartości sprzedaży wraz podatkiem, zaewidencjonowanej przez podatnika za pomocą kas rejestrujących. Zmniejszona została również wysokość minimalnego progu sprzedaży – z 50 tys. zł do 40 tys. zł, który podatnik musi osiągnąć za każdy okres rozliczeniowy.

Dodatkowo wprowadzono dwie tymczasowe zmiany – obowiązujące w okresie od 1 lipca 2023 r. do 30 czerwca 2025 r. – które umożliwiają podatnikom skorzystanie z szybszego zwrotu VAT. Podatnik ma zatem prawo do szybszego zwrotu, pod warunkiem że:

• udział procentowy łącznej wartości sprzedaży brutto zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących, w danym okresie rozliczeniowym w całkowitej wartości sprzedaży brutto, nie był niższy niż 70 proc. (po okresie dwóch lat wzrośnie do 80 proc.),
• udział procentowy otrzymanych płatności zrealizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych z tytułu sprzedaży brutto, w stosunku do łącznej wartości sprzedaży brutto zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących w danym okresie rozliczeniowym, był nie niższy niż 55 proc. (po okresie dwóch lat wzrośnie do 80 proc.).

W ramach Slim VAT 3, dodano również przepisy określające terminy wnoszenia zażaleń na postanowienie o przedłużeniu terminu szybszego zwrotu VAT oraz odwołań od decyzji o odmowie dokonania zwrotu VAT w terminie 15 dni. Terminy te wynoszą odpowiednio 17 i 24 dni od dnia doręczenia tego postanowienia lub decyzji.

 

Środki na rachunku VAT

Pakiet Slim VAT 3 zmienił również przepisy dotyczące możliwości przekazania środków zgromadzonych na rachunku VAT.

Na wniosek podatnika naczelnik urzędu skarbowego wydaje zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Wykorzystanie środków znajdujących się na rachunku VAT zostało ściśle określone przez ustawodawcę w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2324 ze zm.).

Do tej pory podatnik ze zgromadzonych środków na rachunku VAT mógł regulować należności takie m.in. jak CIT, PIT oraz zaliczki na te podatki czy podatek akcyzowy. W wyniku zmian wprowadzonych przez Slim VAT 3 rozszerzono enumeratywny katalog, umożliwiając regulowanie należności także z tytułu:

• podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz odsetek za zwłokę w podatku od wydobycia niektórych kopalin,
• podatku od sprzedaży detalicznej oraz odsetek za zwłokę w podatku od sprzedaży detalicznej,
• opłaty od środków spożywczych oraz dodatkowej opłaty, tzw. podatku cukrowego,
• zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji oraz odsetek za zwłokę w podatku od wartości sprzedanej produkcji,
• podatku tonażowego oraz odsetek za zwłokę w podatku tonażowym,
• tzw. podatku od „małpek”.

Dodatkowa zmiana dotyczy przekazywania zgromadzonych środków w ramach grupy VAT. Została wprowadzona możliwość przekazania środków na rachunek przedstawiciela grupy, celem zapłaty do urzędu skarbowego należnych podatków.