Miesięcznik Ubezpieczeniowy: Kontrole umów B2B i rozszerzenie uprawnień PIP – wyzwania rynku pracy

Rynek pracy w Polsce od dłuższego już czasu przechodzi gruntowną transformację. Czy zapowiedzi zmian ogłoszone przez szefa Państwowej Inspekcji Pracy w podejściu do weryfikacji kontraktów B2B (i innych umów cywilnoprawnych) zatrzymają ciągły wzrost popularności korzystania z elastycznych form współpracy w Polsce?

Stoimy przed dylematem, jak firmy powinny się zachować w obecnych realiach, aby z jednej strony nie stracić na swojej konkurencyjności, a z drugiej nie zbagatelizować i nie tworzyć u siebie dodatkowych ryzyk związanych z planowanymi zmianami legislacyjnymi w tym zakresie.

RYNEK PRACY NIE JEST I JUŻ NIE BĘDZIE TAKI SAM JAK WCZEŚNIEJ

W dużej części obserwowane zmiany na rynku pracy, w tym umożliwienie wykonywania pracy na podstawie różnych stosunków prawnych, jest uzasadniane dynamicznie rozwijającymi się obszarami, nieistniejącymi wcześniej na rynku – takimi jak chociażby sektor IT – ale po części jest to także odpowiedź na oczekiwania samych pracowników, którzy nie utożsamiają się w pełni ze sposobem świadczenia pracy przez poprzednie pokolenia.

Obecne pokolenie młodych pracowników i specjalistów w swoich dziedzinach, ze względu na zmiany kulturowe, technologiczne i polityczne (znaczne otwarcie się na świat, globalizacja) kieruje się w życiu prywatnym, jak i zawodowym chęcią zachowania elastyczności i możliwością zagwarantowania sobie dostępu do różnorodnych projektów, zarówno w sensie merytorycznym, jak i nawet geograficznym.

Z drugiej strony pracodawcy, wykorzystując te trendy, mogą wychodzić naprzeciw oczekiwaniom i wyzwaniom z tym związanym, i oferować współpracę ze specjalistami z uwzględnieniem aktualnego, coraz częściej projektowego zapotrzebowania firmy.

Szacuje się, że do końca 2025 r. liczba samozatrudnionych na terenie UE wzrośnie do 43 mln. Według danych z badania SWPS dotyczącego pokolenia Z, do którego należy co piąta osoba aktywna na polskim rynku pracy, praca na etat w dużej korporacji jest obiektem marzeń zaledwie 7% badanych. Własną firmę lub jednoosobową działalność gospodarczą zamierza zaś prowadzić aż 43% z nich.

Oprócz samych zmian i występujących trendów, na odchodzenie od standardowych form zatrudnienia wpływ ma także sam system podatkowoskładkowy w Polsce.

Osoby uzyskujące dochody na etacie nie mają zasadniczo możliwości wyboru innej metody opodatkowania niż opodatkowanie skalą podatkową – 12% i 32%, przy czym wyższa stawka podatku ma zastosowanie już przy przekroczeniu progu 120 tys. zł przychodu rocznie. Po uwzględnieniu wysokiej inflacji ostatnich lat, wzrostu minimalnego wynagrodzenia, a także póki co jedynie zapowiadanych zmian rządzących w zakresie podniesienia kwoty wolnej od podatku (co doprowadzi najprawdopodobniej do dalszego spłaszczenia wynagrodzeń), osiągnięcie wyższego progu podatkowego nie będzie trudne.

W tym samym czasie, przykładowo specjalista prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), będzie miał do wyboru sposób obliczenia swojego zobowiązania podatkowego z uwzględnieniem raczej niższych stawek podatku, a na dodatek możliwość uwzględnienia w swoich rozliczeniach realnych kosztów prowadzonej przez siebie działalności. Może to być np.: zakup komputera, telefonu, koszty dostępu do internetu, leasing samochodu, z którego korzysta do prowadzenia działalności, koszty paliwa czy wyposażenie biurowe.

Nie bez wpływu pozostają także zmiany rządzących idące w kierunku raczej preferencyjnego sposobu naliczania składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą, w porównaniu do tych, którzy swoje dochody uzyskują z umowy o pracę.

CZY UMOWY B2B SĄ DLA KAŻDEGO?

Bez wątpienia nie każda sytuacja jest taka sama, a oczekiwania wszystkich zainteresowanych – tożsame. Dlatego też wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym kontraktów B2B (które dają dużą swobodę w kształtowaniu warunków współpracy), może być dobrym rozwiązaniem w niektórych sytuacjach, lecz nie wszędzie się sprawdzi.

Przede wszystkim, rozstrzygając czy w danej sytuacji istnieje możliwość świadczenia usług w ramach kontraktu B2B, należy sprawdzić, czy dana relacja nie wypełni cech charakterystycznych dla stosunku pracy. Do takich cech w głównej mierze należy zaliczyć między innymi: osobiste świadczenie pracy, wykonywanie pracy pod podporządkowaniem, a także w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

PIP ZYSKA NOWE UPRAWNIENIA DO WALKI Z UMOWAMI B2B, ZLECENIA I O DZIEŁO

Oprócz zauważalnych, występujących na rynku trendów, nie sposób pominąć także działań samego ustawodawcy, w tym odpowiednich organów.

Szczególnie głośno było ostatnio o wyposażeniu Państwowej Inspekcji Pracy w nowe narzędzia do walki z fikcyjnymi umowami cywilnoprawnymi.

Na gruncie nowych przepisów, których projekt został już – jak twierdzą przedstawiciele Państwowej Inspekcji Pracy – przygotowany, inspektorzy PIP będą mogli już wkrótce z pomocą tzw. specjalnej checklisty sprawdzać, czy umowa cywilnoprawna i sposób wykonywania pracy z nią związany, spełnia cechy stosunku pracy. W przypadku uznania, że tak, inspektor będzie mógł za pomocą decyzji administracyjnej zmienić istniejący Stosunek cywilnoprawny w umowę o pracę. Nie wiadomo jeszcze, czy decyzja miałaby rygor natychmiastowej wykonalności.

Ewentualna zmiana wiązałaby się z ujemnymi konsekwencjami dla obydwu stron – zarówno firmy, jak i osoby świadczącej usługi, w postaci utraty możliwości odliczenia podatku VAT (po stronie firmy), konieczności zapłaty zaległych składek ZUS/NFZ oraz należnych zaliczek na podatek PIT wraz z odsetkami. Możliwe byłoby nałożenie także dodatkowych sankcji karno-finansowych.

Dodatkowo nakładają się na to także ostatnie odmowy szefa Krajowej Administracji Skarbowej z 18 sierpnia 2023 r. (sygn. DKP3.8082.14.2022) oraz z 12 czerwca 2024 r. (sygn. DKP3. 8082.10.2023) wydania opinii zabezpieczającej w zakresie możliwości przejścia z umowy o pracę na kontrakt B2B.

CZY TO KONIEC WSPÓŁPRACY NA PODSTAWIE UMÓW B2B?

Wyposażenie Państwowej Inspekcji Pracy w tak silne narzędzie, jakim jest bez wątpienia możliwość zmiany stosunku zatrudnienia samą decyzją administracyjną, wraz z wydawaniem negatywnych opinii przez organy skarbowe w kontekście B2B, może rodzić pierwsze wrażenie, że na tle tych zmian nie będzie już miejsca na bezpieczne oferowanie pracownikom elastycznych form współpracy czy zatrudnienia.
Naszym zdaniem wyciąganie takich wniosków byłoby jednak zbyt pochopne.

Jak wskazywał w wywiadach Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki, wprowadzenie zmian nie ma na celu wyeliminowania w pełni umów cywilnoprawnych, w tym kontraktów B2B, lecz walkę z fikcyjnym samozatrudnieniem.

Warto jednak, aby firmy wykorzystały czas, jaki pozostał do wejścia w życie przepisów, i dokonały weryfikacji poprawności istniejących struktur z zastosowaniem elastycznych form zatrudnienia. Podczas kontroli będzie już na to za późno.

Źródło: https://miesiecznikubezpieczeniowy.pl/ TOM 21 I NUMER 11 I LISTOPAD 2024