Rzeczpospolita: Nabywcy obligacji zapłacą mniej fiskusowi

Od 2024 r. zmienią się zasady opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

W dynamicznym otoczeniu legislacyjnym mało kto już dziś pamięta o uchwale Rady Ministrów z 1 października 2019 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Dokument ten zawierał wiele propozycji zmian prawnych, które miały zwiększyć atrakcyjność polskiego rynku kapitałowego i w efekcie wpłynąć na jego rozwój.

Jedną z propozycji rządu była zmiana zasad opodatkowania podatkiem dochodowym odsetek od obligacji w sposób, który zapewni analogiczny poziom opodatkowania w przypadku obligacji kupionych na rynku pierwotnym i wtórnym. Propozycje zmaterializowały się w ustawie z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (tzw. pakiet Slim VAT 3).

Ustawa zawiera głównie zmiany w VAT, natomiast jeszcze na etapie prac parlamentarnych sejmowa Komisja Finansów Publicznych wprowadziła do niej wiele – istotnych z perspektywy inwestorów – zmian w ustawie o PIT. Przepisy modyfikują m.in. zasady opodatkowania inwestycji w fundusze kapitałowe oraz zasady dotyczące opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

Ryczałt od przychodu

W przypadku wykupu obligacji, który następuje z wypłatą kuponu odsetkowego za ostatni okres odsetkowy, kwota wypłacana na rzecz inwestora składa się z dwóch elementów, tj. z:

• wartości nominalnej obligacji oraz
• należnych odsetek.

Przychód z tytułu odsetek jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki 19 proc. na podstawie art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Podatek za inwestora wylicza, pobiera i odprowadza płatnik, którym w praktyce zazwyczaj jest podmiot prowadzący rachunek maklerski, na którym zapisane są obligacje.

W przypadku odsetek podstawą opodatkowania jest przychód, więc nie ma w tym przypadku możliwości rozpoznania kosztów podatkowych, które mogłyby pomniejszyć podstawę opodatkowania i w praktyce podatek. Takie rozwiązanie jest niekorzystne dla inwestora, który nabywa obligacje na rynku wtórnym.

Przykład:

Dwa miesiące przed wypłatą odsetek inwestor kupuje na rynku wtórnym obligację o wartości nominalnej 120 zł, której oprocentowanie wynosi 10 proc., a odsetki są wypłacane raz do roku. Nabywca zapłaci za obligację tzw. cenę brudną, na którą składa się cena za nabycie nominału (iloczyn kursu rynkowego obligacji i jej wartości nominalnej) oraz wartość odsetek należnych na dzień rozliczenia transakcji. Po dwóch miesiącach otrzyma on odsetki wypłacone przez emitenta, których wartość po potrąceniu podatku (19 proc.) wyniesie 9,72 zł. W praktyce więc, z uwagi na niekorzystne przepisy podatkowe, inwestor zamiast zyskać, straciłby na takiej inwestycji. Podatek nie zostanie bowiem pobrany od faktycznego zysku (odsetki za okres od nabycia obligacji do wypłaty), lecz od całej kwoty odsetek należnych za dany okres. Koszt odsetek zapłaconych przy zakupie obligacji nie będzie również mógł w żaden sposób zostać rozliczony w przyszłości.

Inwestor, który nabył obligacje w ramach emisji po cenie nominalnej, otrzyma po potrąceniu podatku taką samą kwotę odsetek jak inwestor, który dokonał zakupu na rynku wtórnym (9,72 zł).

Nowe regulacje

W nowelizacji ustawodawca zdecydował się wyjść naprzeciw zgłaszanym przez rynek oraz inwestorów postulatom i zmodyfikować dotychczasowe zasady opodatkowania obligacji zakupionych na rynku wtórnym.

Po pierwsze, do ustawy o PIT zostanie dodana nowa kategoria przychodu z kapitałów pieniężnych, tj. przychód z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe. Od dochodu uzyskanego z tego tytułu płatnik będzie pobierał podatek Belki według stawki 19 proc. (nowy art. 30a ust. 1 pkt 2a ustawy o PIT).

Ustawodawca określił również, w jaki sposób w tym przypadku będzie ustalany dochód (art. 24 ust. 24 ustawy o PIT). Szczególnie istotne jest to, że przy ustalaniu dochodu będą już uwzględnione wydatki na nabycie obligacji, dzięki czemu dochód będzie pomniejszany o zapłacone przy zakupie na rynku wtórnym odsetki.

Opodatkowanie pozostałych odsetek od obligacji (innych niż wypłacane przy wykupie) będzie odbywało się na dotychczasowych zasadach (art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT).

Co istotne, zmiana nie dotyczy obligacji skarbowych zakupionych na rynku wtórnym, w odniesieniu do których ustawa o PIT przewiduje szczególne zasady.

Rynek pierwotny przestanie być faworyzowany

Obecne przepisy podatkowe faworyzują zakup obligacji na rynku pierwotnym. Inwestorzy kupujący papiery na rynku wtórnym w większości przypadków są poszkodowani z uwagi na niekorzystne zasady opodatkowania odsetek w sytuacji, w której przy zakupie musieli zapłacić część wartości odsetek na rzecz kontrahenta.

Nowelizacja będzie więc korzystna dla inwestorów nabywających obligacje na rynku wtórnym, ponieważ od przyszłego roku przy wykupie obligacji realizowanym wraz z zapłatą ostatniego kuponu podatek pobrany przez płatnika będzie niższy. Wartość odsetek zapłaconych przy nabyciu będzie bowiem pomniejszała podstawę opodatkowania z tytułu wykupu.

Zmiana może również zwiększyć obrót na wtórnym rynku obligacji. Inwestorzy zachęceni nowymi zasadami opodatkowania mogą być bowiem bardziej zainteresowani takimi instrumentami.

Nowe zasady opodatkowania oznaczają także dodatkowe obowiązki dla instytucji prowadzących rachunki maklerskie i pobierających podatek od wypłat z obligacji. Niezbędne będzie bowiem odpowiednie sparametryzowanie systemu, z uwagi na wprowadzenie do przepisów nowej kategorii dochodu opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem.

Podstawa prawna:

art. 4 ustawy z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 1059)

art. 30a ust. 1 pkt 2 i 2a, art. 24 ust. 24 oraz art. 41 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)

Źródło: https://www.rp.pl/podatki/art38907341-nabywcy-obligacji-zaplaca-mniej-fiskusowi