Grupy podatkowe rozwiązaniem dla ubezpieczycieli

Podatnicy i doradcy podatkowi cały czas analizują propozycje podatkowe zaprezentowane przez rząd w ramach Polskiego Ładu. Nie jest łatwo jednoznacznie ocenić, które z zaproponowanych rozwiązań będą najistotniejsze dla sektora ubezpieczeniowego. W naszej opinii, na szczególną uwagę zasługują propozycje skierowane do podatników funkcjonujących w ramach grup kapitałowych, co jest sytuacją powszechną w sektorze ubezpieczeniowym.
Ważnym rozwiązaniem jest wprowadzenie do polskich przepisów instytucji grupy VAT. Należy również zwrócić uwagę na zmiany dotyczące podatkowej grupy kapitałowej w CIT (PGK), która aktualnie w ograniczonym zakresie jest dostępna dla ubezpieczycieli. Poniżej przedstawiamy kluczowe założenia projektowanych zmian, z uwzględnieniem kwestii istotnych z perspektywy zakładów ubezpieczeń.
 
ZAŁOŻENIA POLSKIEJ GRUPY VAT
Instytucja grupy VAT zakłada, że grupa podmiotów powiązanych funkcjonuje jako jeden podatnik VAT. W efekcie, obrót pomiędzy podmiotami wchodzącymi w skład grupy nie podlega opodatkowaniu VAT, opodatkowane są wyłącznie transakcje z podmiotami zewnętrznymi.
Możliwość wprowadzenia grupy VAT do systemu krajowego dopuszcza Dyrektywa VAT, jednocześnie nie określa zasad funkcjonowania tego rodzaju rozwiązań. Dyrektywa nie wskazuje szczegółowo, jak mają wyglądać przepisy dotyczące grupy VAT. W związku z tym instytucje przyjęte przez poszczególne państwa, pomimo tożsamych założeń, istotnie się różnią.
Zaproponowane w ramach Polskiego Ładu przepisy, w ślad za Dyrektywą, przewidują możliwość wspólnych rozliczeń VAT dla podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie.
Warunek powiązania finansowego został określony rygorystycznie, ponieważ niezbędne jest, żeby jeden z członków grupy posiadał ponad połowę udziałów w kapitale pozostałych członków grupy.
Powiązania ekonomiczne zostały natomiast opisane szeroko. Z perspektywy ubezpieczycieli warto podkreślić, że podmiotami powiązanymi ekonomicznie będą nie tylko powiązane zakłady ubezpieczeń, ale też inne podmioty z grupy, np. spółka dystrybucyjna czy centrum usług wspólnych, które świadczą usługi na rzecz pozostałych członków grupy.
Powiązanie organizacyjne uprawniające do utworzenia grupy VAT wystąpi natomiast w sytuacji, w której podmioty są bezpośrednio albo pośrednio pod wspólnym kierownictwem lub organizują swoje działania w porozumieniu. Przedmiotowy warunek nie będzie więc trudny do spełnienia.
Dodatkowymi warunkami utworzenia grupy VAT są m.in. podpisanie umowy o utworzeniu grupy na czas określony (co najmniej 3 lata) oraz wskazanie członka, który będzie reprezentował grupę w relacji z organami skarbowymi.
Warto zwrócić uwagę, że w porównaniu do wstępnych założeń prezentowanych uprzednio przez Ministerstwo Finansów, w projekcie nie ograniczono możliwości utworzenia grupy VAT wyłącznie do podmiotów funkcjonujących w ramach PGK na potrzeby CIT.
 
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z GRUPY VAT
Dlaczego akurat grupa VAT powinna zainteresować ubezpieczycieli? Jest ona rozwiązaniem szczególnie atrakcyjnym
dla grup kapitałowych, w skład których wchodzą podmioty prowadzące działalność zwolnioną z VAT, czyli również dla podmiotów z sektora ubezpieczeniowego.
Aktualnie, z uwagi na zwolnienie z VAT usług ubezpieczeniowych, zakłady ubezpieczeń nie mają możliwości odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z nabywaniem różnego rodzaju usług opodatkowanych, niezbędnych do prowadzenia działalności. Zapłacony podatek VAT jest dodatkowym kosztem, który obciąża ubezpieczycieli z uwagi na brak prawa do jego odliczenia.
Utworzenie grupy VAT przez grupę ubezpieczeniową może więc prowadzić do istotnych oszczędności finansowych. Jeżeli bowiem ubezpieczyciele aktualnie nabywają wewnątrz grupy usługi opodatkowane, po utworzeniu grupy VAT będą to zdarzenia neutralne na gruncie VAT i w związku z tym nie wygenerują obowiązku zapłaty podatku.
Wprowadzenie instytucji grupy VAT zwiększy również w naszej ocenie atrakcyjność tworzenia spółek będących centrum usług wspólnych, które będą wewnątrzgrupowo świadczyć różnego rodzaju usługi. Pozwoli to na outsourcing części funkcji z organizacji lub zrezygnowanie z usług podmiotów zewnętrznych, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów.
Warto również zauważyć, że grupa VAT wiąże się z istotnym zmniejszeniem obowiązków administracyjnych związanych z rozliczeniami VAT. Transakcje wewnątrzgrupowe nie będą bowiem musiały być dokumentowane fakturami. Dodatkowo, grupa będzie prowadziła jeden rejestr VAT i składała jeden plik JPK oraz nie będzie zobowiązania do stosowania mechanizmu podzielonej płatności w transakcjach wewnątrzgrupowych. Zmniejszy się więc liczba dokumentów i procesów, w związku z czym koszty obsługi rozliczeń wewnątrzgrupowych będą niższe, a same rozliczenia będą angażowały mniejszą ilość zasobów.
 
MANKAMENTY ZAPROPONOWANEGO ROZWIĄZANIA
W polskich realiach gospodarczych, wykorzystanie grupy VAT w zaproponowanej formie może być istotnie ograniczone, jak bowiem zostało wskazane powyżej, jeden z członków grupy musi posiadać co najmniej 50% udziału w kapitale pozostałych członków. Tego rodzaju warunek wyklucza możliwość utworzenia grupy VAT przez zakłady ubezpieczeń posiadające zagranicznego akcjonariusza, a taka struktura udziałowa funkcjonuje w kilku grupach ubezpieczeniowych w Polsce.
Rozwiązaniem problemu może być w takim przypadku utworzenie spółki holdingowej, która będzie posiadała udziały w pozostałych spółkach z grupy, jest to jednak dodatkowe komplikowanie istniejących struktur.
Należy również zwrócić uwagę, że w świetle proponowanych przepisów wszyscy uczestnicy grupy VAT powinni być podatnikami VAT. Utworzenie spółki holdingowej, która posiadałaby udziały w pozostałych spółkach z grupy nie zawsze będzie umożliwiało utworzenie grupy VAT. Jeżeli bowiem taki podmiot nie będzie prowadził innej działalności poza posiadaniem udziału w kapitale pozostałych spółek z grupy, nie będzie podatnikiem VAT oraz w efekcie nie będzie mógł być członkiem grupy VAT. Dostosowanie struktury do potrzeb utworzenia Grupy VAT nie będzie więc zadaniem prostym i będzie wymagało odpowiedniej analizy.
Konieczność występowania bezpośrednich powiązań nie wynika z przepisów Dyrektywy, a w ocenie Komisji Europejskiej grupa VAT może zostać utworzona przez podmioty powiązane pośrednio. Mając na uwadze struktury kapitałowe działające w Polsce, w naszej ocenie, ustawodawca powinien dopuścić możliwość utworzenia grupy VAT przez podmioty powiązane pośrednio. Zwiększyłoby to istotnie dostępność wspólnego rozliczania VAT w Polsce.
Problematyczny może być również brak możliwości zmiany składu grupy VAT w trakcie jej funkcjonowania. Jeżeli w ramach grupy utworzona zostanie nowa spółka, nie będzie ona mogła zostać włączona do grupy VAT i korzystać z benefitów z tym związanych. Analogiczny problem będzie miał miejsce również w przypadku konieczności likwidacji jednej ze spółek będących członkiem grupy VAT.
 
ZMIANY W WARUNKACH UTWORZENIA PGK
Aktualnie, korzystanie z instytucji PGK, tj. wspólnego rozliczania CIT, jest istotnie ograniczone dla podmiotów z sektora ubezpieczeniowego. Jedną z przesłanek utworzenia grupy VAT jest bowiem spełnienie tzw. warunku rentowności. W każdym roku podatkowym, udział dochodów w przychodach PGK powinien wynosić co najmniej 2%.
Spełnienie powyższej przesłanki jest problematyczne, przede wszystkim w przypadku grup z udziałem zakładów ubezpieczeń życiowych, w których duża część aktywów jest ulokowana w UFK. Wynik podatkowy jest w tym przypadku uzależniony od wyceny posiadanych aktywów i może fluktuować w poszczególnych latach. W zależności od sytuacji na rynkach finansowych, zakład może więc generować stratę podatkową lub dochód, bez względu na wyniki z bieżącej działalności operacyjnej. Warunek rentowności uniemożliwia więc zasadniczo tworzenie PGK części grup ubezpieczeniowych.
W projekcie zaprezentowanym w ramach Polskiego Ładu przewidziano likwidację konieczności spełnienia warunku rentowności przy tworzeniu PGK, co istotnie zwiększy dostępność tej instytucji w sektorze ubezpieczeniowym.

MOŻLIWOŚĆ ROZLICZENIA STRAT SPRZED UTWORZENIA PGK


Aktualnie ustawa o CIT nie daje możliwości rozliczenia przez PGK strat podatkowych, wygenerowanych przez wchodzące w jej skład spółki przed utworzeniem PGK. W efekcie, straty członków PGK z lat poprzednich „przepadają” i nie ma możliwości ich skonsumowania w kolejnych latach.
Zgodnie z Polskim Ładem, po spełnieniu określonych warunków, będzie możliwość rozliczenia przez PGK w pięciu kolejnych latach podatkowych straty podatkowej jej członka sprzed utworzenia PGK.
Po nowelizacji PGK będzie jeszcze korzystniejszym rozwiązaniem dla podatników funkcjonujących w ramach grup kapitałowych, szczególnie w odniesieniu do podatników, którzy w latach przed utworzeniem PGK nie mieli stabilnego wyniku podatkowego i generowali straty podatkowe. Strata podatkowa będzie bowiem mogła być rozliczona w wyniku podatkowym PGK, tj. z dochodami wygenerowanymi przez pozostałych członków grupy, co może również wpłynąć na zmniejszenie zobowiązań podatkowych w CIT dla całej PGK.
 
GRUPY PODATKOWE ATRAKCYJNE DLA SEKTORA UBEZPIECZENIOWEGO
Zaproponowane w ramach Polskiego Ładu zmiany podatkowe skierowane do grup kapitałowych, są szczególnie atrakcyjne dla grup ubezpieczeniowych.
Grupa VAT umożliwi uzyskanie oszczędności związanych ze wspólnym rozliczaniem VAT oraz poprawi płynność finansową jej członków. Zmniejszy również liczbę obowiązków administracyjnych, związanych z rozliczeniami wewnątrzgrupowymi, co jest istotne z uwagi na skalę działalności ubezpieczycieli.
Nowelizacja w zakresie PGK umożliwi korzystanie z tego rozwiązania więk
szej liczbie grup ubezpieczeniowych 
w związku z likwidacją warunku rentowności oraz zwiększy korzyści ze wspólnego rozliczania CIT, poprzez dopuszczenie rozliczania strat sprzed utworzenia PGK.
Do planowanego wejścia w życie przepisów jest jeszcze trochę czasu. Warto go poświęcić na analizę możliwości wdrożenia proponowanych rozwiązań oraz ocenić, jakie konsekwencje mogą przynieść dla działalności.

Autorzy: Aleksandra Bońkowska (Partner & Tax Advisor, ALTO) i Jakub Sobieski (Consultant & Trainee-Attorney-at-Law, ALTO)