Bądź zawsze na bieżąco,
otrzymuj Alert ALTO

Zapisz się do newslettera
Ważne teraz

ALTO dołącza do Allinial Global

ALTO dołącza do Allinial Global

Raport BEAS – potencjał biznesowy Lublina

Raport BEAS – potencjał biznesowy Lublina

Szereg wyróżnień w rankingach ITR World Tax oraz ITR World TP 2024

Szereg wyróżnień w rankingach ITR World Tax oraz ITR World TP 2024

Wyróżnienie „Friendly Workplace” dla ALTO

Wyróżnienie „Friendly Workplace” dla ALTO

Katarzyna Adamowicz, Kacper Wolak

7 grudnia 2022

Rzeczpospolita: Umowa na piśmie może zostać uznana za fakturę

komentarz

Podatki

Istnieją obawy, że fiskus zacznie uznawać wszelkie dokumenty handlowe, przy spełnieniu odpowiednich warunków, za fakturę, mimo braku takiej intencji u stron transakcji. Niesie to za sobą wiele ryzyk dla podatników.

 

Trybunał Sprawiedliwości UE wydał 29 września 2022 r. wyrok w sprawie C-235/21, w którym stwierdził, że w przypadku braku wystawienia faktury po zawarciu umowy, taka umowa może zostać uznana za fakturę VAT. Dla takiego uznania musi ona zawierać wszystkie informacje niezbędne do stwierdzenia, czy nabywcy przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Wątpliwości co do rozliczenia W przedmiotowej sprawie spółka RED była właścicielem gruntu i budynku mieszkalnego. Obok posiadanych nieruchomości chciała wznieść nowe budynki. Aby zrealizować inwestycję, w 2007 roku zawarła z Raiffeisen umowę zbycia i leasingu zwrotnego (sale-and-lease back). Zgodnie z tą umową Raiffeisen Leasing zobowiązał się do nabycia gruntu, a spółka RED do zapłaty miesięcznych rat leasingowych do momentu pełnej spłaty wartości gruntu i budynków, które miały zostać wybudowane.

Raiffeisen Leasing nie wystawił faktury na podstawie zawartej umowy ani nie zapłacił VAT należnego. Z kolei RED odliczyła VAT naliczony na podstawie tej umowy, twierdząc, że stanowiła ona fakturę. Przedmiotowa transakcja została zakwestionowana przez słoweńskie organy podatkowe, które wydały decyzję, w której odmówiły RED prawa do odliczenia VAT naliczonego, jednocześnie przyznając Raiffeisen Leasing prawo do skorygowania rozliczeń.

W wyniku wątpliwości, w jaki sposób należy rozliczyć przedmiotową transakcję, Słoweński Sąd Najwyższy zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym: „Czy umowa na piśmie, zawarta przez dwóch podatników VAT i której przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, może być uznana za fakturę w rozumieniu art. 203 dyrektywy [2006/112], jeśli z umowy tej wynika wyraźna i obiektywnie rozpoznawalna wola sprzedawcy lub usługodawcy, jako umawiającej się strony, wystawienia faktury dotyczącej określonej transakcji, która może spowodować u nabywcy uzasadnione domniemanie, że może na jej podstawie odliczyć naliczony VAT?”

 

Co na to TSUE

TSUE stwierdził, że umowa może zostać uznana za fakturę, jeśli, po pierwsze, została w niej wykazana kwota VAT, po drugie, zawiera informacje, które są niezbędne dla organu podatkowego do ustalenia, czy przesłanki materialne prawa do odliczenia VAT naliczonego zostały spełnione.

Jednocześnie TSUE podkreślił, że w przypadku oceny, czy umowa może zostać uznana za fakturę, nie ma znaczenia wola stron co do tego czy chcą uznać daną umowę za fakturę.

Co istotne, w ocenie TSUE umowa, która może zostać uznana za fakturę, nie musi zawierać wszystkich obowiązkowych elementów faktury wymienionych w art. 226 Dyrektywy VAT.

 

Kontrowersyjne rozstrzygnięcie

Wyrok TSUE wzbudza wiele kontrowersji. Z jednej strony, należy docenić możliwość powołania się przez nabywcę na zapisy umowy i możliwość odliczenia VAT naliczonego, zapłaconego w związku z realizacją transakcji, także w przypadku gdy sprzedawca nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku wystawienia faktury. Stanowisko TSUE, w tym konkretnym przypadku, podkreślające wagę zasady neutralności VAT, nie powinno dziwić i zasługuje na aprobatę.

Z drugiej jednak strony, zaprezentowane w wyroku podejście do warunków formalnych faktury wydaje się być zbyt liberalne i rodzi wiele wątpliwości u podatników. Choć orzeczenie zostało wydane w bardzo specyficznym stanie faktycznym, w którym po zawarciu umowy nie została wystawiona faktura, to jednak uzasadnione są obawy, że tezy wyroku – o dużym charakterze uniwersalności – będą nazbyt często stosowane przez organy podatkowe, a w konsekwencji fiskus zacznie uznawać wszelkie dokumenty handlowe, przy spełnieniu odpowiednich warunków, za fakturę, mimo braku takiej intencji u stron transakcji. Niestety, taka interpretacja omawianego wyroku jest niebezpieczna i niesie za sobą wiele ryzyk dla podatników.

Przyjęcie tak szerokiej wykładni pojęcia „faktura” może prowadzić do dość swobodnego (sic!) uznania przez organy podatkowe, że podatnik wystawił dwie faktury – „klasyczną” oraz „dorozumianą” (poprzez uznanie danej umowy/dokumentu handlowego za fakturę – w świetle tez wyroku). W takim przypadku, podatnik byłby zobowiązany do zapłaty VAT należnego dwukrotnie, ponieważ drugi z dokumentów potwierdzających przeprowadzenie transakcji byłby uznany za fakturę pustą. Przepis art. 108 ustawy o VAT wprost wskazuje, że w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Jeśli zatem przyjmiemy w ślad za TSUE, że do uznania umowy/dokumentu handlowego za fakturę wystarczające jest wyszczególnienie w niej kwoty podatku VAT, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby organy podatkowe żądały na tej podstawie zapłaty dodatkowego podatku.

Co więcej, dostawa towarów lub świadczenie usług zobowiązuje podatnika do wystawienia faktury, zaś prawo do odliczenia VAT naliczonego powstaje w momencie otrzymania faktury. W określonych sytuacjach momentem powstania obowiązku podatkowego jest jednak moment wystawienia faktury. W przypadku uznania umowy za fakturę należy się zastanowić, data jakiego zdarzenia wskazywałaby moment powstania obowiązku podatkowego. Jeśli uznać – zgodnie z tezami wyroku – że jest to data zawarcia umowy, to ewentualne późniejsze wystawienie faktury może wiązać się z ryzykiem zbyt późnego rozpoznania obowiązku podatkowego i – w konsekwencji – powstania zaległości podatkowej.

Kolejnym problemem, z którym mogą się mierzyć podatnicy na skutek nadmiernego wcielania w życie tez wyroku, może być prawidłowe raportowanie i wypełnianie JPK_V7. Choć problem wydaje się być jedynie techniczny, to prawidłowe wypełnienie/przypisanie odpowiednich pozycji ewidencji w przypadku faktury „dorozumianej” z pewnością przysporzyłoby podatnikom dodatkowych komplikacji i stanowiłoby niepotrzebne obciążenie administracyjne.

Warto również zaznaczyć, że wyrok powoduje wątpliwości w związku z planowanym wejściem w życie w 2024 roku obligatoryjnego dla wszystkich podatników Krajowego Systemu e-Faktur Należy zadać pytanie, czy w świetle tez wyroku umowy handlowe również powinny być wystawiane w formie ustrukturyzowanej. Taki scenariusz trudno jest sobie wyobrazić.

Wydaje się jednak, że intencją TSUE nie było mnożenie dodatkowych problemów i niepewności w rozliczeniach VAT, ale zabezpieczenie sytuacji nabywcy. Ten bowiem, dokonując płatności w wysokości brutto na rzecz swojego kontrahenta, może przez długi czas nie mieć prawa do odliczenia VAT wobec nieotrzymania faktury. W takich przypadkach potraktowanie umowy jako dokumentu umożliwiającego odliczenie może okazać się rozwiązaniem korzystnym. W wyroku brakuje jednak jasnych wskazań dotyczących możliwości zastosowania wynikających z niego tez, przez co, obok pewnych korzyści, może on prowadzić do pojawieniu się licznych problemów przy dokonywaniu rozliczeń podatkowych.

 

Stanowisko TSUE wydaje się być zbyt liberalne

Tezy zaprezentowane przez TSUE powinny być stosowane bardzo restrykcyjnie, tylko w stanach faktycznych analogicznych do tego, na gruncie którego zapadło orzeczenie. Niestety, choć sentencja wyroku wskazuje, że uznanie umowy za fakturę jest możliwe w przypadku braku wystawienia faktury, to jednak same konkluzje przedstawione w poszczególnych tezach orzeczenia budzą ryzyko ich szerokiej interpretacji, co w konsekwencji może wpłynąć na brak pewności prawa w zakresie VAT. Zaprezentowane przez TSUE stanowisko co do możliwości uznania umowy za fakturę wydaje się być zbyt liberalne i nie koreluje z praktyką obrotu gospodarczego.

 

Podstawa prawna:

art. 203 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r., nr 347, s. 1 ze zm.)

 

Źródło: https://www.rp.pl/podatki/art37486871-umowa-na-pismie-moze-zostac-uznana-za-fakture

Katarzyna Adamowicz, Kacper Wolak

7 grudnia 2022

Mogą Cię zainteresować:

Podatki

12 marca 2024

[ALERT ALTO]: Jest porozumienie ws. Dyrektywy dotyczącej ochrony pracowników zatrudnionych za pośrednictwem platform cyfrowych

Rada UE ds. zatrudnienia* osiągnęła porozumienie ws. Dyrektywy, która ma zwiększyć prawa osób wykonujących pracę za pomocą pla...

Czytaj dalej
[ALERT ALTO]: Jest porozumienie ws. Dyrektywy dotyczącej ochrony pracowników zatrudnionych za pośrednictwem platform cyfrowych

Podatki

7 marca 2024

[PODCAST ALTO] Podatek u źródła (WHT). Kluczowe zmiany w przepisach.

Łukasz Kalisz był gościem podcastu BSS bez tajemnic, gdzie rozmawiał z Wiktorem Doktórem, prowadzącym Klub ProProgressio, będącym ...

Czytaj dalej
[PODCAST ALTO] Podatek u źródła (WHT). Kluczowe zmiany w przepisach.
Zobacz wszystkie

Bądź zawsze na bieżąco,
otrzymuj Alert ALTO

*Przesyłając zgłoszenie wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych zgodnie z Polityką prywatności
oraz potwierdzasz zapoznanie się z klauzulą informacyjną