Dystrybucja produktów ubezpieczeniowych jest istotnym elementem działalności zakładów ubezpieczeń, który w bezpośredni sposób wpływa na wyniki finansowe oraz rozwój i pozycję przedsiębiorstwa. Zmiany podatkowe, wprowadzone w ramach Polskiego Ładu odbiją się również na działalności pośredników sprzedających produkty ubezpieczeniowe. Obszar, na którym tym razem ustawodawca szczególnie się skupił, obejmuje opodatkowanie jednoosobowych działalności gospodarczych, w tym także prowadzonych przez agentów ubezpieczeniowych. Polski Ład wprowadza daleko idące, w dużej części niekorzystne zmiany, których efektem jest zwiększenie obciążenia fiskalnego jednoosobowej działalności gospodarczej.
Agenci, którzy jeszcze tego nie zrobili, powinni przeanalizować wprowadzone zmiany, ocenić jak wpłyną one na ich indywidulaną sytuację oraz rozważyć podjęcie ewentualnych kroków, zmierzających do wyboru najlepszej formy opodatkowania.
NIEKORZYSTNE ZMIANY W SKŁADCE ZDROWOTNEJ
Co do zasady dostępne są trzy sposoby opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej, tj. opodatkowanie liniowe (stawka 19%), opodatkowanie skalą podatkową (stawka progresywna 17%/32%) oraz opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (stawka zależna od rodzaju prowadzonej działalności).
Kluczowa zmiana w zakresie obciążenia podatkowego działalności gospodarczej dotyczy składki zdrowotnej i obejmie wszystkie z dostępnych modeli opodatkowania.
Do końca zeszłego roku, w przypadku opodatkowania linio- wego wysokość składki zdrowotnej była określana jako 9% z 75% przeciętnego wynagrodzenia. Znaczną część składki podatnik mógł odliczyć od podatku, w efekcie zmniejszała ona należność do zapłaty.
Od 1 stycznia składka zdrowotna przy opodatkowaniu liniowym uległa istotnym zmianom. Jej wysokość jest aktualnie uzależniona od dochodów osiągniętych przez przedsiębiorcę, a stawka wynosi 4,9% dochodu. Składki nie można już odliczyć od podatku, nawet częściowo. Przepisy przewidują również minimalną wartość składki zdrowotnej, która będzie równa 9% minimalnego wynagrodzenia. Nowa składka zdrowotna ma więc charakter dodatkowego podatku, podwyższa bowiem obciążenie fiskalne działalności o dodatkowe 4,9% dochodu i jednocześnie nie pomniejsza podatku.
W odniesieniu do działalności opodatkowanej na zasadach ogólnych, tj. skalą podatkową, składka zdrowotna aktualnie wynosi 9% dochodu, czyli istotnie więcej niż przy opodatkowaniu liniowym. Również w tym przypadku nie ma możliwości pomniejszenia podatku o wartość składki. Ustawodawca przewidział tu jednak pewną preferencję w postaci tzw. ulgi dla klasy średniej. Jest to mechanizm, który polega na wprowadzeniu szczególnego odliczenia niwelującego negatywny wpływ zmiany zasad rozliczania składki zdrowotnej na obciążenie działalności. Ulga będzie jednak działała w ograniczonym zakresie, ma ona zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do wysokości 11 141 zł przychodu miesięcznie. Przy opodatkowaniu ryczałtem składka zdrowotna została skonstru- owana w jeszcze inny sposób. W przepisach przewidziano trzy progi składki zdrowotnej, a jej wysokość została uzależniona od wysokości osiąganych przychodów. W przypadku przychodów rocznych w wysokości do 60 tys. zł składka wyniesie około 307 zł, przy przychodach w przedziale od 60 tys. zł do 300 tys. zł około 511 zł, natomiast przy przychodach powyżej 300 tys. zł około 920 zł. Również w tym przypadku składka nie będzie pomniejszała podatku. Przy wyższych przychodach składka zdrowotna dla opodatkowanych ryczałtem będzie zasadniczo mniejsza niż przy opodatkowaniu liniowym lub według skali, ma ona bowiem w ryczałcie swój limit (tj. maksymalnie 920 zł miesięcznie).
ZMIANY W AMORTYZACJI I LEASINGU
Modyfikacja zasad rozliczania składki zdrowotnej to nie jedyny obszar zmian, który wpłynie na wysokość obciążenia działalności agentów.
Nowelizacja objęła również m.in. amortyzację nierucho mości mieszkalnych. Aktualnie powszechnym sposobem lokowania wolnych środków finansowych jest zakup mieszkań na wynajem. Do końca zeszłego roku, przedsiębiorca który posiadał w ramach prowadzonej działalności lokal mieszkalny, miał możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych, które zmniejszały dochód do opodatkowania. Od początku roku lokale i budynki mieszkalne zasadniczo nie podlegają amortyzacji, co istotnie zmniejsza atrakcyjność podejmowania dodatkowej działalności w zakresie najmu. Ponadto wyodrębnienie lokalu mieszkalnego na cele prowadzenia działalności gospodarczej też nie będzie mogło być już uwzględnione w kosztach. W tym roku obowiązuje jeszcze okres przejściowy, w którym można amortyzować lokale nabyte przed 1 stycznia 2022 r.
Kolejna zmiana dotyczy środków trwałych wycofywanych z działalności. Poprzednio, jeżeli przedsiębiorca wykupił samochód z leasingu oraz wycofał go z działalności, po upływie 6 miesięcy mógł sprzedać go bez podatku. Aktualnie termin ten został wydłużony do 6 lat i dopiero po tym okresie będzie możliwość sprzedaży samochodu bez dodatkowego opodatkowania. Co istotne, ta zmiana nie ma zastosowania do składników majątku, które zostały wykupione z leasingu przed 1 stycznia 2022 r.
CZY JEST NAJLEPSZA FORMA OPODATKOWANIA?
Nie ma jednego, najlepszego modelu opodatkowania działalności gospodarczej, który byłby dobry dla wszystkich pośredników ubezpieczeniowych. Działalność agentów ma zróżnicowany charakter i skalę, często obejmuje też dodatkowe aktywności. To, która forma opodatkowania jest optymalna, zależy m. in. od wysokości osiąganych przychodów oraz kosztów podatkowych, zatrudniania pracowników, posiadania statusu agenta czy wspólnych rozliczeń PIT z małżonkiem.
Opodatkowanie liniowe nadal pozostanie korzystne, jeżeli w prowadzonej działalności agent będzie ponosił istotne koszty podatkowe. Atrakcyjność liniówki zmniejsza się wraz ze wzrostem dochodów, który generuje jednocześnie zwiększenie obciążenia składką zdrowotną. Do pewnego pułapu przychodów, 4,9% składka zdrowotna na liniówce będzie korzystniejsza w porównaniu do innych modeli.
W przypadku skali podatkowej Polski Ład wprowadził kilka dodatkowych korzystnych rozwiązań. W szczególności, tylko tu podwyższona została kwota wolna od podatku do 30 tys. zł. Podwyższony do 120 tys. zł został też próg podatkowy, powyżej którego zastosowanie ma wyższa stawka podatku 32%. Opisana powyżej ulga dla klasy średniej, do określonego poziomu dochodów niweluje negatywny wpływ zmian w składce zdrowotnej. Dodatkowym benefitem jest możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem, dzięki czemu małżonkowie rozliczą wspólny dochód według niższej stawki do wysokości 240 tys. zł. Opodatkowanie skalą podatkową jest aktualnie rozwiązaniem dla przedsiębiorców, których przychody mieszczą się w pewnym pułapie kwotowym (ok. 12 tys. zł miesięcznie) i dodatkowo np. mają możliwość rozliczania się wspólnie z małżonkiem. Minusem jest wysoka stawka składki zdrowotnej, jeżeli nie ma zastosowania ulga dla klasy średniej oraz wysoki podatek po przekroczeniu progu.
Przy opodatkowaniu ryczałtowym składka zdrowotna zasadniczo została ukształtowana korzystniej niż w pozostałych wariantach. Ten rodzaj opodatkowania działalności jest przeznaczony przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy nie ponoszą istotnych kosztów podatkowych. Podatek jest w tym przypadku ustalany od przychodu, a ewentualne wydatki ponoszone w związku z wykonywanymi czynnościami nie zmniejszają podstawy opodatkowania. Ponieważ po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jest dla wielu przedsiębiorców ciekawą alternatywą, warto mu się przyjrzeć szczegółowo, w celu oceny możliwości zastosowania ryczałtu w odniesieniu do agentów oraz ustalenia właściwej stawki podatku.
RYCZAŁT DLA AGENTA
Zawarta w ustawie o ryczałcie definicja wolnego zawodu, obej- muje działalność gospodarczą wykonywaną osobiście, w tym przez agentów ubezpieczeniowych. Przychody z działalności wykonywanej w ramach wolnego zawodu podlegają opodatkowaniu według stawki 17%. Przedsiębiorca posiadający status agenta będzie stosował tę stawkę ryczałtu, jeżeli nie zatrudnia osób wykonujących czynności związanych z pośrednictwem ubezpieczeniowym. Zatrudnianie na jakiejkolwiek podstawie np. OFWCA, daje możliwość korzystania z niższej stawki 15%. Agent zatrudniający osoby, które będą wykonywać czynności niezwiązane bezpośrednio z oferowaniem ubezpieczeń, w dalszym ciągu powinien stosować 17%.
Agent będzie mógł skorzystać z ryczałtu, również w sytuacji, w której nie spełnia przesłanek do uznania, że jego działalność jest wykonywana w ramach wolnego zawodu. W takim przypadku zastosowanie powinna mieć stawka ryczałtu 15%, którą stosuje się do przychodów ze świadczenia usług finansowych i ubezpieczeniowych wskazanych w sekcji K PKWiU, jeżeli nie są one świadczone w ramach wolnego zawodu. W tym zakresie istotne jest zweryfikowanie, czy działalność pośrednika posiada oznaczenie PKD odpowiadające właściwym kodom PKWiU.
Przychody z innych rodzajów działalności prowadzonej przez agentów również mogą potencjalnie korzystać z opodatkowania ryczałtem, niezbędne jest jednak zweryfikowanie, jaką stawką ryczałtu może zostać opodatkowany dany rodzaj usług.
RYCZAŁT DLA OFWCA
W grupach ubezpieczeniowych często funkcjonują spółki dystrybucyjne, które przy sprzedaży ubezpieczeń współpracują z OFWCA nieposiadającymi statusu agenta ubezpieczeniowego. W naszej ocenie również takie osoby prowadzące działalność gospodarczą mają możliwość korzystania z opodatkowania ryczałtem. Z uwagi na fakt, że nie posiadają statusu agenta ubezpieczeniowego, ich działalność nie będzie wykonywana w ramach wolnego zawodu. W związku z tym, zastosowanie w tym przypadku może mieć opisana powyżej stawka 15% przy założeniu, że działalność OFWCA może być odpowiednio sklasyfikowana z perspektywy PKWiU.
CO MOŻE ZROBIĆ UBEZPIECZYCIEL?
Zapewne ubezpieczyciele otrzymują od współpracujących z nimi agentów liczne zapytania dotyczące ewentualnych działań związanych ze zmianami przepisów. Nie ma w tym zakresie jednego modelu, który mógłby zostać zaproponowany wszystkim pośrednikom.
Niektóre zakłady ubezpieczeń przeprowadzają akcje informacyjne dotyczące wprowadzanych zmian oraz ich wpływu na obciążenie agentów. Jednocześnie, każdy z agentów musi samodzielnie ocenić, jaki wpływ Polski Ład ma na jego działalność oraz ewentualnie zdecydować o zmianie metody opodatkowania.
