Miesięcznik Ubezpieczeniowy: Nowe zasady opodatkowania podatkiem Belki

Nowe zasady opodatkowania podatkiem Belki wypłat z produktów inwestycyjno-ochronnych planowane od 2024 r.

Od 2024 r. mają obowiązywać nowe zasady opodatkowania produktów z UFK. Wyłączone zostaną obowiązki płatnika podatku po stronie zakładu ubezpieczeń, a klienci będą musieli samodzielnie rozliczyć podatek.

Jeszcze w ubiegłym roku Ministerstwo Finansów zaprezentowało założenia zmian związanych z opodatkowaniem PIT dochodów z inwestycji w fundusze kapitałowe. W konsultacjach publicznych nie pojawił się jednak żaden projekt ustawy, który zawierałby zmiany w tym zakresie. Dopiero w tym roku, w trakcie prac w Sejmie nad ustawą wprowadzającą tzw. Slim VAT 3, sejmowa Komisja Finansów Publicznych bocznymi drzwiami wprowadziła do projektu sygnalizowane wcześniej zmiany.

Nowelizacja jest już na końcowym etapie procesu legislacyjnego i ma wejść w życie w odniesieniu do dochodów osiągniętych w 2024 r.
Kluczowym elementem nowelizacji jest wprowadzenie zachęt dla inwestorów indywidualnych, poprzez umożliwienie im rozliczania wyniku podatkowego (dochodu lub straty), wygenerowanego na inwestycjach w fundusze kapitałowe (a więc również UFK) z innymi inwestycjami realizowanymi na rynku kapitałowym, w szczególności w zakresie papierów wartościowych.

Zgodnie z dotychczasowymi zasadami, nie było takiej możliwości, ponieważ dochód z umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszu kapitałowym (w tym UFK) podlega opodatkowaniu podatkiem zryczałtowanym (19%) pobieranym przez płatnika.

Zmiana ma więc z założenia być korzystna dla inwestorów. Jednocześnie wpłynie istotnie na zasady opodatkowania wypłat z oferowanych przez życiowe zakłady ubezpieczeń produktów o charakterze ochronnoinwestycyjnym (umowy z UFK), co będzie miało bardzo duży wpływ na obszar produktowy i operacyjny w działalności zakładów ubezpieczeń na życie.

AKTUALNE ZASADY OPODATKOWANIA WYPŁAT Z PRODUKTÓW INWESTYCYJNO-OCHRONNYCH

Ustawa o PIT wyodrębnia dwie kategorie produktów ubezpieczeniowych z elementem inwestycyjnym:

1. klasyczne umowy ubezpieczenia z UFK, w ramach których część inwestycyjna składki jest lokowana w fundusze kapitałowe,
2. umowy na życie / dożycie, w przypadku których wysokość świadczenia zakładu ubezpieczeń jest uzależniona od określonego wskaźnika / indeksu (tzw. polisolokaty).

Z perspektywy klientów obydwie kategorie produktów mają zbliżony charakter i realizują podobne funkcje związane z łączeniem w jednym produkcie elementu ochronnego i inwestycyjnego. Umowy z UFK są produktami o wyższym ryzyku inwestycyjnym, ponieważ wiążą się z lokowaniem części składki bezpośrednio w wybrane fundusze kapitałowe, a wysokość świadczenia z tytułu umorzenia jest uzależniona od wyniku wygenerowanego przez fundusz. Tego rodzaju produkty są co do zasady dedykowane klientom mającym świadomość ryzyka inwestycyjnego. Zdarza się, że tego rodzaju klienci inwestują również w inne aktywa na rynku kapitałowym.

Drugi rodzaj produktów, jest kierowany do klientów, którzy niechętnie akceptują ponoszenie wysokiego ryzyka inwestycyjnego.

Aktualnie z perspektywy ustawy o PIT wypłaty z obydwu kategorii produktów są traktowane w analogiczny sposób, tj. dochód podlega opodatkowaniu tzw. podatkiem Belki według stawki 19%, a odpowiedzialny za rozliczenie podatkowe wypłacanego świadczenia jest ubezpieczyciel dokonujący wypłaty. Zakład ubezpieczeń jakopłatnik podatku ustala wysokość dochodu, wylicza podatek oraz pobiera go z dokonywanej wypłaty i odprowadza do urzędu. Klient nie musi się więc dodatkowo zajmować podatkami, obowiązki podatkowe ciążą co do zasady na ubezpieczycielu.

JAK BĘDZIE PO ZMIANACH?

Nowelizacja istotnie zmodyfikuje zasady rozliczania wypłat z oferowanych przez życiowe zakłady ubezpieczeń produktów z elementem inwestycyjnym. W przypadku wypłat z umów UFK, na ubezpieczycielach nie będą już ciążyły obowiązki płatnika w związku z dokonywaniem wypłat. Klienci będą natomiast samodzielnie rozliczać dochody/straty powstałe w związku z umorzeniem jednostek w UFK i dokonaną wypłatą. Klient dodatkowo (i jest to największy benefit zmiany) będzie mógł połączyć wynik podatkowy osiągnięty na produkcie z UFK z innymi dochodami z zysków kapitałowych w rozliczeniu rocznym, w konsekwencji będzie mógł rozliczyć zyski ze stratami z różnych inwestycji.

Co prawda zakład ubezpieczeń nie będzie już płatnikiem, ale będzie miał dodatkowe obowiązki informacyjne. Będzie zobowiązany do sporządzenia na rzecz klienta informacji PIT-8C, w ramach której będzie trzeba wykazać wartość przychodów i kosztów związanych z dokonaną wypłatą. Klient będzie bowiem potrzebował konkretnych danych, żeby prawidłowo rozliczyć podatek od otrzymanego świadczenia.

DWIE KATEGORIE PRODUKTÓW

Z perspektywy zakładu ubezpieczeń istotne jest, że zmiana zasad opodatkowania dotyczy wyłącznie umów ubezpieczenia z UFK. Nowe zasady opodatkowania nie obejmą więc drugiej kategorii umów z elementem inwestycyjnym, w przypadku których świadczenie jest ustalane z uwzględnieniem określonych wskaźników lub indeksów (polisolokaty). W przypadku tej kategorii produktów nadal zakłady ubezpieczeń będą więc wykonywały obowiązki płatnika.

Dwie kategorie produktów z elementem inwestycyjnym oferowanych przez zakłady ubezpieczeń będą więc od nowego roku podlegały odmiennym zasadom opodatkowania. Na rozróżnienie zasad opodatkowania wypłat ze wskazanych dwóch rodzajów produktów można spojrzeć z kilku perspektyw.

Z jednej strony, dla niektórych ubezpieczycieli może być to utrudnienie. Dotychczas wszystkie produkty z elementem inwestycyjnym były traktowane jednakowo, nie było więc konieczności rozróżniania umów w wykorzystywanych systemach służących do obsługi wypłat oraz wyliczania podatku. Nowelizacja przepisów będzie wiązała się z koniecznością rozróżnienia poszczególnych produktów i zmodyfikowania systemów operacyjnych w taki sposób, żeby w odniesieniu do części wyliczały podatek na dotychczasowych zasadach, natomiast w odniesieniu do umów UFK umożliwiały ustalenie danych niezbędnych do wykazania w informacji PIT-8C. Będzie wiązało się to z koniecznością zaangażowania zasobów operacyjnych oraz z dodatkowymi kosztami wdrożenia. Perspektywa zakładów ubezpieczeń może więc przemawiać za potraktowaniem obydwu kategorii na potrzeby podatku w ten sam sposób, co operacyjnie byłoby łatwiejsze.

Patrząc natomiast z perspektywy klientów oraz uwzględniając specyfikę produktów, pozostawienie obowiązków podatkowych po stronie ubezpieczycieli przy polisolokatach może wydawać się uzasadnione. Klienci korzystający z tego rodzaju produktów mogą być przyzwyczajeni do automatycznego pobierania podatku przedwypłatą i nagła zmiana podejścia w tym zakresie może być z ich perspektywy niezrozumiała. Musieliby dodatkowo zapoznać się z zasadami rozliczania podatku, co byłoby kłopotliwe. Pozostawienie kwestii rozliczenia podatku po stronie ubezpieczyciela wydaje się w tym przypadku wskazane, mając na uwadze iż w tego rodzaju produktach zazwyczaj dochód i podatek wystąpi (brak ryzyka inwestycyjnego).

Argumentem celowościowym przemawiającym za takim rozwiązaniem jest również sama struktura produktów. W przypadku polisolokat składka nie jest alokowana bezpośrednio w fundusze kapitałowe, jak ma to miejsce w przypadku umów z UFK. Jeżeli więc nowelizacja miała dotyczyć funduszy kapitałowych za uzasadnione należy uznać, że nie objęła produktów, które nie są bezpośrednio związane z funduszami. Natomiast dla klientów posiadających umowy z UFK samodzielne rozliczanie podatku, i możliwość potrącenia strat, może być w wielu przypadkach korzystne.

Jednocześnie, patrząc z perspektywy klientów posiadających obydwa rodzaje produktów, niezrozumiała może być sytuacja, w której od jednej wypłaty pobrany zostanie podatek, a w przypadku drugiej otrzyma PIT8C.

Mając na uwadze treść proponowanych przepisów, odmienne traktowanie z perspektywy podatkowej obydwu kategorii produktów stanie się od nowego roku faktem. Nie wiemy jednak, czy w pełni zamierzonym przez ustawodawcę.

CO ZMIANY OZNACZAJĄ DLA ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ?

Zakłady ubezpieczeń na życie oferujące produkty z elementem inwestycyjnym muszą przygotować się na zmiany, które będą miały zastosowanie już w odniesieniu do wypłat realizowanych w 2024 r.

Pierwszą kwestią, jest wspomniana powyżej konieczność dostosowania systemów operacyjnych do nowych zasad opodatkowania, tj. rozróżnienie dwóch kategorii produktów opodatkowanych na odrębnych zasadach.

Nowe zasady opodatkowania wypłat z UFK dostarczą również szeregu wątpliwości o charakterze praktycznym, w szczególności w zakresie ustalania wysokości kosztów, które będą wykazywane w wystawianym na rzecz klienta PIT-8C (szczególnie w przypadku tzw. wypłat częściowych z produktów, które były realizowane w poprzednich latach i będą również dokonywane po 31 grudnia 2023 r.).

Szczególnie ważna jest tutaj perspektywa klienta, który powinien zostać odpowiednio wcześnie poinformowany o nowych zasadach opodatkowania wypłat z posiadanych produktów i o obowiązkach podatkowych, które będą na nim ciążyły.

Otrzymanie świadczenia bez potrącenia podatku początkowo ucieszy klienta, natomiast przekazana informacja PIT-8C może spowodować zaskoczenie, że podatek powinien zostać samodzielnie przez niego rozliczony. Również działy obsługi klienta mogą spodziewać się fali zapytań od klientów w kwestii nowych zasad opodatkowania, na co powinny zostać przygotowane.

Do wejścia w życie nowych zasad opodatkowania pozostało już stosunkowo niewiele czasu, warto więc odpowiednio wcześnie zaplanować działania zmierzające do dostosowania działalności do nowych przepisów.

Źródło: TOM 20 I NUMER 6 I CZERWIEC 2023, https://miesiecznikubezpieczeniowy.pl/