Miesięcznik Ubezpieczeniowy: Ceny transferowe za rok 2021

Ceny transferowe za rok 2021 jednak bez dokumentacji dla pośrednich transakcji z rajami podatkowymi

Bez żalu i z prawdopodobieństwem graniczącym niemal z pewnością, pożegnamy przepisy nakładające na nas obowiązki z zakresu cen transferowych w stosunku do transakcji z podmiotami niepowiązanymi, w tym wszelkie związane z tym procedury zbierania oświadczeń o statusie rzeczywistego właściciela i weryfikacji kontrahentów pod tym kątem.

Podmioty objęte regulacjami z zakresu cen transferowych, do których zaliczają się także podmioty z branży ubezpieczeń, niezależnie od obowiązków dokumentacyjnych są zobowiązane do stosowania naczelnej zasady cen transferowych, tj. zasady ceny rynkowej (ang. arm`s length principle). Celem wspomnianej reguły jest, aby podmioty powiązane, realizując ze sobą transakcje, określały warunki takiej transakcji, w sposób jaki zrobiły to podmioty niepowiązane. Zasada ceny rynkowej stanowi zatem fundament, na którym zostały następnie zbudowane wszystkie obowiązki dotyczące raportowania cen transferowych,  a których wypełnienie przez podmioty powiązane ma dowieść, że podmioty od siebie niezależne porozumiałyby się co do danej transakcji i zrealizowałyby ją na porównywalnych warunkach.

Okazuje się jednak, że polskie przepisy o cenach transferowych zawierają pewne odstępstwo od zasady ceny rynkowej i nie jest to w żadnym przypadku wyjątek zawężający jej stosowanie. Taka sytuacja byłaby bądź co bądź korzystna dla adresata przepisów, a to samo w sobie stanowiłoby nie lada ewenement w naszym reżimie podatkowym. Wspomniany wyjątek oczywiście rozszerza stosowanie zasady ceny rynkowej na transakcje realizowane z podmiotami mającymi zamieszkanie, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Innymi słowy, nasze transakcje z podmiotami z tzw. rajów podatkowych są objęte prawie dokładanie takimi samymi regulacjami jak transakcje, jakie zawieramy z podmiotami powiązanymi. Dlaczego prawie dokładnie? Prawie dokładnie, bo progi, po przekroczeniu których jesteśmy zobligowani uwzględnić taką transakcję z podmiotem z raju podatkowego, są przynajmniej 20-krotnie niższe (100 tys. zł, a nie np. 2 mln zł dla transakcji usługowych) niż w przypadku transakcji z podmiotem powiązanym.

Jakkolwiek to brzmi, to można dostrzec cel i sens wprowadzonego wyjątku. Z perspektywy kraju prowadzącego uczciwą politykę podatkową, budującego z tych podatków dobrobyt swoich obywateli, taki raj podatkowy to nic dobrego. Tematem odrębnym jest to, czy te regulacje na pewno powinny znaleźć się w przepisach o cenach transferowych, skoro w swej istocie stanowią wyłom od naczelnej zasady ceny rynkowej oraz czy każda transakcja z rajem jest z natury taka zła. W końcu nie każdy zakup firmowych gadżetów zamówionych bezpośrednio u producenta w Hongkongu musi oznaczać, że jesteśmy uwikłani w skomplikowane struktury podatkowe mające jedynie na celu uniknięcie zapłaty podatku w miejscu prowadzenia działalności.

CIĄGŁE ZMIANY PRZEPISÓW I ICH WYKŁADNI

Począwszy od roku 2017 przepisy o cenach transferowych są jak przejażdżka kolejką górską. Istna rewolucja w 2017 roku, kolejna zmiana przepisów w roku 2019 i dająca chwilę oddechu możliwość stosowania wyłączenia obowiązków dokumentacyjnych dla transakcji krajowych również w stosunku do transakcji realizowanych w roku 2018. Gdy już wydawało się, że mamy względną stabilność i pewnie zmierzamy ku końcowej stacji, za zakrętem roku 2021 pojawiła się kolejna pętla o roboczej nazwie „rozszerzenie przepisów rajowych”.

Dla transakcji zwieranych po 1 stycznia 2021 r. wprowadzono nowe obowiązki w zakresie transakcji realizowanych z podmiotami niepowiązanymi. Zgodnie z tymi zmianami, podmioty objęte przepisami o cenach transferowych są zobligowane do sporządzania dokumentacji cen transferowych w przypadku, gdy rzeczywisty właściciel (ang. beneficial owner) ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (czyli tzw. raju podatkowym), a wartość transakcji realizowanej z nim w danym roku przekracza 500 tys. zł.

Co więcej, czytając dalej kolejne jednostki redakcyjne jesteśmy informowani, że domniemywa się, że nasz kontrahent będący w stosunku do nas podmiotem niepowiązanym, przeprowadza w roku podatkowym rozliczenia z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową to rzeczywisty właściciel tego podmiotu niepowiązanego ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową – raju podatkowym.

Innymi słowy, literalne brzmienie wprowadzonych regulacji prowadzi do sytuacji, w której powinniśmy dokumentować transakcje, jakie realizujemy z naszymi niepowiązanymi, w rozumieniu przepisów o cenach transferowych, kontrahentami, ze względu na fakt, że oni mogą (nie muszą) realizować transakcje z podmiotem z tzw. raju podatkowego. Mamy tu co prawda wytrych w postaci progu istotności ustanowionego na poziomie 500 tys. zł. Nie ma jednak co się oszukiwać, w przypadku podmiotów z branży ubezpieczeniowej taka wartość transakcji nie powoduje specjalnej ulgi w obciążeniu tymi przepisami.

Wydaje się, że świadomość konsekwencji wprowadzenia tych przepisów w przywołanym brzemieniu dotarła do Ministerstwa Finansów, które podjęło próby mniej formalnego ich złagodzenia. Sukcesywnie otrzymywaliśmy kolejne wersje projektu objaśnień podatkowych, które wyjaśniły nam, że możemy ograniczyć obowiązki dokumentacyjne wobec niepowiązanych kontrahentów, jeżeli otrzymamy od nich odpowiednie oświadczenie o realizowanych przez nich transakcjach i informacje o statusie rzeczywistego właściciela. Nic prostszego, prawda? Pojawiła się również interpretacja ogólna, która ograniczała stosowanie przepisów do transakcji kosztowych, co stało wprost w sprzeczności z literalnym brzemieniem interpretowanych przepisów. W kontekście interpretacji ogólnej pojawiły się również kolejne wątpliwości, np. czy wypłata odszkodowania przez zakład ubezpieczeń mieści się w rozumieniu transakcji kosztowej. Temat był również szeroko dyskutowany na działającym przy Ministerstwie Finansów Forum Cen Transferowych.

Niezależnie od powyższego, dla dużych podmiotów nawet taka, limitująca początkowe zapędy rozszerzenia przepisów o cenach transferowych na szereg transakcji z podmiotami niepowiązanymi pod płaszczykiem dokumentowania tzw. transakcji pośrednich rajowych, interpretacja przepisów wciąż generowała dużą ilość dodatkowych obowiązków administracyjnych w związku z procedowaniem oświadczeń i próbą zminimalizowania obowiązków raportowania w obszarze cen transferowych.

Od początku implementacji tych przepisów pojawiało się wiele kontrowersji w temacie dokumentowania tzw. transakcji pośrednich rajowych. Główne wątpliwości dotyczyły celu i zasadności przedmiotowych regulacji. W końcu żadne z publikowanych przez Ministerstwo Finansów statystyk nie wskazują na masową ucieczkę kapitału do bardziej „przyjaznych” podatkowo jurysdykcji. Ostatecznie Ministerstwo Finansów ugięło się pod naporem argumentów biznesu oraz doradców i zapowiedziało odstąpienie od przepisów dotyczących transakcji pośrednich rajowych w takim brzmieniu.

UCHYLENIE RAPORTOWANIA POŚREDNICH TRANSAKCJI RAJOWYCH

W konsekwencji 25 sierpnia 2022 r. skierowano do Sejmu rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Projekt zakłada uchylenie dotychczasowych przepisów dotyczących raportowania transakcji pośrednich rajowych i w konsekwencji zniesienie obowiązku dokumentacyjnego w zakresie tych transakcji. Ku uciesze podatników zmiany w tym projekcie dopuszczają również stosowanie znowelizowanych przepisów retrospektywnie do transakcji realizowanych w roku 2021. Na moment powstania niniejszego artykułu wspomniany projekt ustawy czeka na przejście ścieżki legislacyjnej w Senacie. Można zatem przewidywać, że nowe przepisy wejdą w życie w ostatnim kwartale 2022 r.

Warto również odnotować, że przy okazji całego zamieszania związanego z obowiązkiem dokumentowania tzw. pośrednich transakcji rajowych, udało się częściowo poprawić przepisy o bezpośrednich transakcjach z podmiotami z rajów podatkowych. Wspomniana poprawa dotyczy podniesienia obowiązującego od wielu lat progu materialności dla tego rodzaju transakcji – ze 100 tys. zł do 2,5 mln zł, jeżeli zawieramy transakcję finansową i 500 tys. zł dla pozostałych rodzajów transakcji.

JAKIE TRANSAKCJE Z RAJAMI BĘDĄ RAPORTOWANE?

Podsumowując, bez żalu i z prawdopodobieństwem graniczącym niemal z pewnością, pożegnamy przepisy nakładające na nas obowiązki z zakresu cen transferowych w stosunku do transakcji z podmiotami niepowiązanymi, w tym wszelkie związane z tym procedury zbierania oświadczeń o statusie rzeczywistego właściciela i weryfikacji kontrahentów pod tym kątem.

Nie można jednak zapomnieć, że cały czas w mocy występują pozostałe obowiązki z obszaru cen transferowych dla transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi i bezpośrednio z podmiotami z rajów podatkowych. Co ważne, termin raportowania za rok 2021 ponownie został wydłużony do 31 grudnia 2022 r. (dla podmiotów mających rok podatkowy równy kalendarzowemu). Najpóźniej do tego dnia powinniśmy mieć przygotowaną dokumentację lokalną cen transferowych obejmującą zidentyfikowane transakcje z podmiotami powiązanymi i bezpośrednie transakcje z rajami podatkowymi, przygotowane analizy cen transferowych (benchmark) dla dokumentowanych transakcji oraz wysłać deklaracje TP-R wraz z oświadczeniem o cenach transferowych.

Źródło: Miesięcznik Ubezpieczeniowy, TOM 19 I NUMER 10 I PAŹDZIERNIK 2022