Miesięcznik Ubezpieczeniowy: Podatkowe rozliczanie wydatków na cele społeczne

Darowizny wywołują skutki podatkowe na wielu płaszczyznach. Z perspektywy przedsiębiorców kluczowe są możliwości związane ze zmniejszeniem obciążeń podatkowych w CIT w związku z dokonywaniem darowizn. Nie można jednocześnie zapominać o skutkach darowizn w VAT oraz obowiązkach podatkowych które mogą wystąpić po stronie obdarowanych.

Podmioty z branży ubezpieczeniowej w aktywny sposób, zarówno finansowo, jak i materialnie wspierają różnego rodzaju inicjatywy społeczne oraz osoby potrzebujące. Wysoki poziom zaangażowania można było w szczególności zauważyć w ostatnich latach. Od 2020 r. przedsiębiorcy, w tym ubezpieczyciele, wspierali finansowo różnego rodzaju akcje związane z pandemią. Rok 2022 stoi natomiast pod znakiem pomocy osobom poszkodowanym w związku z wojną w Ukrainie.

Tego rodzaju działania mają przede wszystkim wymiar społeczny i stanowią przejaw społecznej odpowiedzialności biznesu. Trzeba jednak pamiętać, że wszelkiego rodzaju akcje związane z przekazywaniem na rzecz innych podmiotów wsparcia finansowego czy materialnego niosą ze sobą różnego rodzaju skutki podatkowe dla każdej ze stron. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące podatkowego rozliczania przekazywania przez przedsiębiorców darowizn oraz innych rodzajów wsparcia.

OGÓLNE ZASADY ZWIĄZANE Z ROZLICZANIEM DAROWIZN W CIT

Zgodnie z przepisami ustawy o CIT, do kosztów uzyskania przychodów co do zasady nie zalicza się darowizn oraz wszelkiego rodzaju ofiar (z określonymi wyjątkami). Nie wyklucza to jednocześnie możliwości zmniejszenia opodatkowania w związku z finansowaniem działań społecznych.

Ustawa o CIT dopuszcza bowiem możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania darowizn przekazanych organizacjom pożytku publicznego lub równoważnym organizacjom w innych państwach UE lub EOG, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych. Środki mają zostać przekazane na realizację zadań publicznych wykonywanych przez te organizacje, natomiast wartość odliczonych darowizn nie może przekraczać 10% dochodu.

Darowizny mogą więc wpływać na zmniejszenie podstawy opodatkowania, co w efekcie zmniejsza również wysokość podatku do zapłaty. Tutaj warto zauważyć, że różnica pomiędzy rozliczeniem wydatku jako kosztu podatkowego a odliczeniem go od podstawy opodatkowania jest taka, że koszty podatkowe są rozliczane na bieżąco w trakcie roku podatkowego, natomiast odliczenie jest realizowane dopiero w rozliczeniu rocznym.

Warto zauważyć, że odliczeniu mogą podlegać zarówno darowizny pieniężne, jak i te o charakterze rzeczowym. Jeżeli przedmiot darowizny stanowią towary opodatkowane VAT, wówczas wartość darowizny do odliczenia stanowi wartość towaru wraz z kwotą VAT naliczonego, którego podatnik nie ma możliwości odliczyć.

Oceniając z perspektywy podatkowej dokonywane darowizny, trzeba mieć przede wszystkim na uwadze na rzecz jakiego pomiotu jest ona dokonywana oraz w jaki sposób zostanie ona wykorzystana przez podmiot obdarowany, co może wynikać m.in. z ustaleń dokonanych z tym podmiotem.

Dodatkowo na potrzeby ewentualnej kontroli ze strony organów podatkowych niezbędne jest odpowiednie udokumentowanie darowizn. Jest to prostsze w przypadku darowizn pieniężnych, gdzie dowodem będzie potwierdzenie dokonania przelewu. W przypadku darowizn niepieniężnych niezbędne będzie zgromadzenie dowodów potwierdzających wartość dokonanych darowizn oraz ich przekazanie na rzecz konkretnej organizacji. Informacje dotyczące dokonanych darowizn tj. ich wartość oraz dane obdarowanych należy wykazać w rocznym zeznaniu CIT.

ROZLICZENIE W CIT DAROWIZN ZWIĄZANYCH ZE WSPARCIEM UKRAINY

W związku z wybuchem wojny w Ukrainie, polskie przedsiębiorstwa, w tym zakłady ubezpieczeń zaangażowały się w liczne inicjatywy mające na celu wsparcie naszych wschodnich sąsiadów. Z kolei ustawodawca, wprowadzając pakiet przepisów związanych z toczącym się konfliktem, przewidział szczegółowe zasady związane z podatkowym rozliczaniem tego rodzaju wydatków.

Wprowadzony do ustawy o CIT przepis przewiduje, że podatnicy mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów koszty wytworzenia lub cenę nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy m.in. organizacjom realizującym działalność pożytku publicznego, jednostkom samorządu terytorialnego, wojewodom, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych oraz podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego. Zastosowanie tego odliczenia jest możliwe o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem, warunkiem zaliczenia do kosztów podatkowych darowizn dokonywanych w związku z wojną w Ukrainie jest to, aby przedmiotem darowizny była rzecz lub prawo. Odliczenie niestety nie będzie więc miało zastosowania w odniesieniu do darowizn pieniężnych, jednak w tym przypadku istnieje potencjalna możliwość odliczenia wydatków od podstawy opodatkowania na opisanych powyżej zasadach ogólnych, o ile spełnione zostaną przewidziane w przepisach przesłanki.

Co istotne, z literalnej treści przepisów wynika, że darowizny związane ze wsparciem Ukrainy będą mogły być dwukrotnie rozliczone na potrzeby CIT. Po raz pierwszy w związku z zaliczeniem wydatków do kosztów podatkowych, natomiast drugi raz w ramach odliczenia darowizn od podstawy opodatkowania na zasadach ogólnych (jeżeli będą spełniały warunki). Nie można jednoznacznie określić, czy właśnie taki był cel ustawodawcy, nie wiadomo również, w jaki sposób do tego zagadnienia będą podchodziły organy podatkowe.

SKUTKI DAROWIZN W VAT

Przekazywanie darowizn pieniężnych, które występują najczęściej, nie jest zdarzeniem podlegającym opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy środki są przekazywane na rzecz osoby fizycznej czy organizacji.

Jeżeli natomiast przedsiębiorca nabywa towary w celu ich nieodpłatnego przekazania, nie ma on zasadniczo prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z ich nabyciem. Przekazanie w następnej kolejności towaru bezpośrednio na rzecz beneficjenta nie powinno natomiast podlegać opodatkowaniu VAT, nie jest to bowiem czynność wykonywana w ramach działalności gospodarczej.

Odmienne zasady obowiązują natomiast w przypadku przekazania produktów spożywczych. Jeżeli środki zostaną przekazane organizacji pożytku publicznego na cele prowadzonej przez nią działalności charytatywnej, istnieje możliwość odliczenia podatku naliczonego, a samo przekazanie towarów korzysta ze zwolnienia z opodatkowania.

WSPARCIE NA RZECZ OSÓB FIZYCZNYCH

Inne skutki podatkowe wywołuje wsparcie realizowane bezpośrednio na rzecz osób fizycznych. Ta forma pomocy stała się szczególnie powszechna w ostatnim czasie przede wszystkim w zakresie wsparcia na rzecz uchodźców z Ukrainy (wsparcie pieniężne, rzeczowe, udostępnienie lokalu itp.). Tego rodzaju darowizny niestety nie mogą być zaliczane przez podatników do kosztów uzyskania przychodów, niezależnie od ich formy. Jak zostało bowiem wskazane powyżej, przepisy umożliwiają zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów lub odliczenie od podstawy opodatkowania wyłącznie darowizn realizowanych na rzecz określonych organizacji, natomiast nie dają takiej możliwości w przypadku darowizn na rzecz osób fizycznych.

Dokonując tego rodzaju darowizn przedsiębiorcy powinni mieć również na uwadze perspektywę osób obdarowanych oraz ewentualne obowiązki podatkowe, które mogą wystąpić po ich stronie. Przekazanie darowizn na rzecz osób fizycznych co do zasady podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Przekazanie darowizny nie skutkuje natomiast automatycznie powstaniem obowiązku podatkowego. Przepisy przewidują bowiem progi kwotowe określające wartości, do wysokości których darowizny nie podlegają opodatkowaniu. W przypadku osób niespokrewnionych (a tak będzie w relacji spółka-osoba fizyczna), w pięcioletnim okresie darowizny nie podlegają opodatkowaniu do wysokości 4902 zł na rzecz jednej obdarowanej osoby. Do tej kwoty darowizny nie będą więc opodatkowane.

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku osób niebędących obywatelem Polski oraz nie posiadających w Polsce miejsca stałego pobytu, obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn powstanie, gdy w chwili dokonania darowizny przekazane rzeczy znajdują się na terytorium Polski lub też prawa majątkowe są na wykonywane w Polsce.

Darowizny opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn będą jednocześnie wyłączone od opodatkowania PIT. Nie można przy tym wykluczyć sytuacji, kiedy udzielone wsparcie nie będzie miało charakteru darowizny (np. wsparcie udzielone pracownikowi), w tym zakresie może powstać obowiązek podatkowy w PIT, jednocześnie przepisy przewidują przypadki, w których przychód osiągnięty przez pracownika w związku z otrzymaniem wsparcia będzie mógł korzystać ze zwolnienia z opodatkowania.

O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ ROZLICZAJĄC DAROWIZNY?

Darowizny wywołują skutki podatkowe na wielu płaszczyznach. Z perspektywy przedsiębiorców istotne znaczenie ma przede wszystkim możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość dokonanych darowizn – w tym zakresie niezbędne jest spełnienie warunków dotyczących statusu obdarowanego oraz celu na jaki zostaną przekazane środki. W tym roku dodatkowo umożliwione zostało zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków związanych z przeciwdziałaniem skutkom wojny w Ukrainie.

Nie można w tym zakresie zapominać również o uwzględnieniu skutków VAT dokonywanych darowizn.

Z perspektywy obdarowanych osób fizycznych istotne będą natomiast ewentualne obowiązki w podatku od spadków i darowizn, które mogą powstać w związku z otrzymaniem wsparcia.

Źródło: Miesięcznik Ubezpieczeniowy, TOM 19 I NUMER 9 I WRZESIEŃ 2022