Opodatkowanie wynagrodzeń pracowników od lipca 2022 r.

Ustawodawca od lipca częściowo uprościł rozliczenia podatkowe, skomplikowane przez Polski Ład. Zlikwidowana została problematyczna ulga dla klasy średniej, natomiast w zamian obniżono stawkę podatku w pierwszym progu podatkowym.

Na początku lipca weszła w życie większość przepisów tzw. Polskiego Ładu 2.0, określanego przez rządzących również jako pakiet Niskie Podatki. Nowelizacja zmienia obowiązujące od początku roku zasady opodatkowania wynagrodzeń wprowadzone przez Polski Ład. Tak szybka zmiana przepisów po półrocznym okresie obowiązywania wynikała z tego, że Polski Ład, który miał poprawić system podatkowy, nie był do końca przemyślany. Wiązało się to z niezadowoleniem ze strony pracowników, których wynagrodzenie netto pomimo deklaracji rządzących po wejściu w życie przepisów okazywało się niższe. Skomplikowane przepisy wiązały się również z dużą trudnością ich stosowania przez działy kadrowe w firmach. Dodatkowo, w półrocznym okresie obowiązywania przepisy zdążyły się kilkukrotnie zmienić.

Obowiązująca w większości od 1 lipca nowelizacja ma uprościć zasady opodatkowania i jednocześnie korzystnie wpłynąć na wysokość obciążenia fiskalnego wynagrodzeń. Co w tym zakresie zmieniło się dla pracowników zatrudnionych w branży ubezpieczeniowej oraz dla działów kadrowych ubezpieczycieli?

DOTYCHCZASOWE ZASADY 

Żeby właściwie zobrazować zakres wprowadzonych zmian, należy przypomnieć, jakie zasady opodatkowania wynagrodzeń pracowników obowiązywały w I połowie 2022 r. tj. z uwzględnieniem pierwotnej wersji Polskiego Ładu.

Od początku roku wyłączona została możliwość odliczania składki zdrowotnej od zaliczki na PIT. Do końca 2021 składka zdrowotna częściowo zmniejszała podatek do zapłaty. Składka była wyliczana według stawki 9% od dochodu, natomiast od zaliczki na podatek pracodawca jako płatnik odliczał 7,75% podstawy wymiaru składki. Dzięki temu mechanizmowi składka zdrowotna w istotnym zakresie zmniejszała kwotę podatku do zapłaty. Od początku roku to rozwiązanie już nie funkcjonuje.

Zmiany w zakresie składki zdrowotnej zwiększyły wysokość opodatkowania wynagrodzeń. W celu zniwelowania niekorzystnych dla pracowników skutków, rządzący zaproponowali rozwiązanie, które zostało nazwane ulgą dla klasy średniej. Na skutek zastosowania preferencji, wynagrodzenie netto otrzymywane przez pracownika nie powinno być niższe od wynagrodzenia wyliczonego z uwzględnieniem zasad obowiązujących do końca 2021 r. Praktyczne stosowanie ulgi było jednak problematyczne, a warunki do jej uwzględnienia w konkretnym przypadku arbitralne. Przysługiwała ona wyłącznie pracownikom osiągającym przychody mieszczące się w określonym przedziale (5 701 zł – 11 141 zł brutto miesięcznie). Rozwiązanie było dodatkowo niedopracowane i budziło liczne wątpliwości praktyczne, przez co jego zastosowanie było utrudnione.

Już na początku roku, kiedy okazało się, że wbrew wcześniejszym zapowiedziom w praktyce wprowadzona nowelizacja nie jest jednak korzystna, ustawodawca próbował naprawiać przepisy. W pośpiechu rozporządzeniem wprowadzono mechanizm nakładający na pracodawcę obowiązek podwójnego wyliczania zaliczki, tj. według zasad obowiązujących przed Polskim Ładem i po Polskim Ładzie. Pracodawca pobierał zaliczkę według „starych zasad”, jeżeli była niższa. Co istotne, wprowadzony mechanizm nie obniżał opodatkowania, ponieważ ewentualną różnicę, która w tym zakresie powstała pracownik musiałby na koniec roku zapłacić do urzędu. Z uwagi na wątpliwości co do zgodności z prawem wprowadzonego mechanizmu, został on następnie przeniesiony z rozporządzenia do ustawy.

Polski Ład to jednak nie tylko same niekorzystne, komplikujące rozliczenia podatkowe przepisy. Trzeba pamiętać, że od początku roku obowiązują dwie istotne, atrakcyjne dla pracowników zmiany, tj. podwyższona do 30 000 zł kwota wolna od podatku oraz wyższy próg podatkowy w wysokości 120 000 zł (do końca 2021 r. 85 528 zł). Nowelizacja nie wprowadza jednak w tym zakresie żadnych dodatkowych zmian.

LIKWIDACJA ULGI DLA KLASY ŚREDNIEJ I NIŻSZY PODATEK

Ministerstwo Finansów, chcąc ratować najważniejsze założenia Polskiego Ładu, zlikwidowało w nowelizacji ulgę dla klasy średniej. Od lipca rozliczenie zostaje więc uproszczone, a pracodawca nie ma obowiązku kalkulowania wysokości zaliczki z wykorzystaniem ulgi oraz rozstrzygania innych występujących w tym zakresie wątpliwości.

Jak jednak wskazywaliśmy, celem ulgi dla klasy średniej miało być zabezpieczenie pracowników osiągających „średnie” przychody przed zwiększeniem obciążenia wynagrodzenia składką zdrowotną. Likwidacja ulgi powinna więc skutkować efektywnym obniżeniem wynagrodzenia netto, tj. być niekorzystna dla dużej części pracowników.

Wynagrodzić to pracownikom ma obniżenie stawki podatku w pierwszym progu podatkowym. Dotychczas dochody pracownika do kwoty 120 000 zł w roku podatkowym były opodatkowane PIT według stawki 17%, natomiast zgodnie z zasadami obowiązującymi od 1 lipca, w pierwszym progu podatkowym zastosowanie ma stawka 12%. Jest to więc stosunkowo duża obniżka podatku, bo aż o 5 p.p., jednocześnie kolejna na przestrzeni kilku lat – w 2019 r. pierwsza stawka PIT została obniżona z 18% do 17%.

Obniżenie podatku powinno w prostszy sposób, niż ulga dla klasy średniej, zniwelować brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Trzeba również pamiętać o pozostałych korzystnych rozwiązaniach, obowiązujących od początku roku, tj. wyższej kwocie wolnej oraz wyższym progu podatkowym.

PODWÓJNE WYLICZANIE ZALICZKI

Nowelizacja uchyliła również przepisy ustawy o PIT wprowadzające obowiązek podwójnego wyliczania przez pracodawcę zaliczki na PIT, co zdecydowanie powinno uprościć proces związany z wyliczaniem podatku. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że konieczność dwukrotnej kalkulacji zaliczek nie została w pełni wyeliminowana.

Tego rodzaju obowiązek znajduje się również w tzw. ustawie o NFZ, w przepisach dotyczących ustalania wysokości składki zdrowotnej, zgodnie z którymi wartość składki zdrowotnej nie powinna być wyższa od zaliczki na PIT ustalonej według zasad obowiązujących do końca 2021 r. Ponieważ te przepisy nie zostają uchylone, pracodawcy nadal na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej będą musieli dokonywać podwójnego wyliczenia zaliczek. W tym zakresie uproszczenie rozliczeń po stronie pracodawców jest więc tylko częściowe.

PODATEK HIPOTETYCZNY

Po raz pierwszy mamy do czynienia z sytuacją, w której tak istotne zmiany w zakresie opodatkowania wynagrodzeń wchodzą w życie w trakcie roku podatkowego. W takich sytuacjach obowiązuje zasada, że wprowadzane zmiany nie mogą być dla podatników niekorzystne.

Z uwagi na wysoki poziom skomplikowania rozliczeń podatkowych, realizacja tej zasady w każdym przypadku może być utrudniona z uwagi na zróżnicowanie sytuacji poszczególnych podatników oraz dużą ilość zmiennych, które warunkują wysokość opodatkowania PIT w konkretnym przypadku.

W związku z likwidacją ulgi dla klasy średniej, w niektórych przypadkach nowe zasady opodatkowania mogą być mniej korzystne. Żeby zrealizować powyższą zasadę i wykluczyć sytuacje, w których pracownik straci na zmianach, ustawodawca zaproponował rozwiązanie, które zostało określone jako podatek hipotetyczny.

Przy rocznym rozliczeniu PIT za 2022 r., urząd skarbowy, dokonujący rozliczenia, będzie zobowiązany do wyliczenia wysokości rocznego zobowiązania w PIT dwukrotnie, tj. według zasad obowiązujących do 30 czerwca, jak i według przepisów obowiązujących od lipca, następnie rozliczenie roczne zostanie dokonane według zasad korzystniejszych dla podatnika. Dobrą informacją jest to, że obowiązek przekalkulowania wysokości opodatkowania nie będzie obciążał pracodawcy, lecz urząd.

Teraz trzeba liczyć na to, że rozwiązanie informatyczne przygotowane przez Ministerstwo Finansów zadziałają i umożliwią przeliczenie wysokości opodatkowania w dwóch reżimach. Niestety ciężko na ten moment przewidzieć, czy początek przyszłego roku nie przyniesie pracownikom oraz działom kadrowym kolejnych problemów związanych z rocznym rozliczeniem podatku.

ROZLICZENIA PIT OD LIPCA

Ustawodawca od lipca częściowo uprościł rozliczenia podatkowe, skomplikowane przez Polski Ład. Zlikwidowana została problematyczna ulga dla klasy średniej, natomiast w zamian obniżono stawkę podatku w pierwszym progu podatkowym. Dodatkowo w rozliczeniu rocznym podatek zostanie wyliczony według zasad, które w konkretnym przypadku będą korzystniejsze, tj. według przepisów obowiązujących w pierwszej lub w drugiej połowie roku. Nowelizacja nie przywróciła natomiast możliwości częściowego odliczania składki zdrowotnej od podatku, co było możliwe do końca 2021 r.

Jak jednak w ostatecznym rozrachunku wyjdą na tym pracownicy? Z perspektywy przepisów obowiązujących w pierwszej połowie roku, zasadniczo zmiany powinny być dla nich korzystne lub co najmniej neutralne. Również z perspektywy zasad obowiązujących w 2021 r. zmiany powinny być dla dużej części pracowników korzystne. Pomimo wyłączenia możliwość odliczania składki zdrowotnej mamy: niższą stawkę podatku (12%), wyższą kwotę wolną od podatku (30 000 zł) oraz wyższy pierwszy próg podatkowy (120 000 zł).

Źródło: Miesięcznik Ubezpieczeniowy, TOM 19 I NUMER 7/8 I LIPIEC/SIERPIEŃ 2022