Kategoria: Bez kategorii

Według business judgment rule, członek organu, który postępował lojalnie wobec spółki oraz z należytą zawodową starannością, jednak na skutek jego błędnej decyzji biznesowej spółce została wyrządzona szkoda, będzie mógł wyłączyć swoją odpowiedzialność za tę szkodę, ale pod warunkiem: jego decyzje były podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.

Decyzje zarządu obarczone są ryzkiem błędu. Podejmowane są w końcu za spółkę, którą członkowie zarządu reprezentują i której sprawy prowadzą, a spółka ta prowadzi działalność gospodarczą, która ze swojej definicji już niejako wiąże się z ryzkiem gospodarczym. Dodatkowo, aktualne otoczenie prowadzenia biznesu – niestabilna sytuacja geopolityczna i ekonomiczna, brak pewności co do prawa itd. w mniejszym, albo większym stopniu, w zależności od sytuacji konkretnej spółki oraz rynków zagranicznych, na których działa, mogą wypływać na poziom tego ryzyka i praktyczne możliwości jego mitygowania. Nawet przy najlepiej wykonywanych obwiązkach zarządczych z błędną decyzją biznesową, która może mieć swoje konkretne negatywne konsekwencje dla spółki, członek zarządu musi się liczyć. Czy powinien powstrzymywać się zatem od podejmowania ryzykownych decyzji, które przecież nie zawsze muszą działać na niekorzyść spółki?

Oczywiście, że nie. Trudno sobie wyobrazić, że bierny członek zarządu, sparaliżowany strachem przed popełnieniem błędu przy podejmowaniu decyzji zarządczych, będzie w stanie należycie zarządzać spółką. Tutaj z pomocą, od jesieni tego roku, przychodzi nowy model kształtowania odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych (nowe przepisy dotyczą nie tylko członków organów zarządczych, ale również nadzorczych). Dnia 13 października 2022 r. w wyniku nowelizacji kodeksu spółek handlowych (KSH), popularnie określanej jako „prawo holdingowe”, odpowiedzialność członków organów spółek kapitałowych będzie kształtowana w oparciu o zasadę biznesowej oceny sytuacji (business judgment rule).

Czym jest business judgemnt rule?

Najprościej rzecz ujmując business judgment rule jest przyznaniem przez ustawodawcę członkom organów spółek kapitałowych prawa do popełnienia błędu w związku z należytym wykonywaniem przez nich obowiązków. Podejmowanie decyzji w oparciu o zasadę business judgment rule może stanowić parasol ochronny przy podejmowaniu decyzji z ramach wykonywania obowiązków, tak aby członek organu nie obawiał się podciągnięcia do odpowiedzialności, jeśli jego decyzja/osąd nie okazał się trafny, a nawet jeśli naraził spółkę na szkodę.
Ustawodawca zdecydował się dodać do KSH przepisy (zaczną obowiązywać od 13 października 2022 r.), które wprost prowadzają do polskiego porządku prawnego, wzorem krajów anglosaskich oraz niektórych krajów europejskich (Austria, Chorwacja, Czechy, Hiszpania, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Rumunia), zasadę biznesowej oceny sytuacji. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest to art. 293 § 3 KSH, a w przypadku spółki akcyjnej art. 483 § 3 KSH – oba przepisy brzmią tak samo i odnoszą się do członków organów zarządczych oraz nadzorczych, oraz umieszczone są w rozdziale dot. odpowiedzialności cywilnoprawnej:

„Członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeśli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.”

Zerwanie z oceną z perspektywy skutku

Zasada biznesowej oceny sytuacji zrywa z przyjętą dotychczas zasadą stosowaną do oceny zachowań członków organów przy ustalaniu ich odpowiedzialności, a mianowicie, oceną ich zachowań przez pryzmat skutków decyzji biznesowych, czyli następczo – z perspektywy skutku. Zgodnie z zasadą biznesowej oceny sytuacji zachowanie członka organu powinno być oceniane na moment kiedy podejmował on daną decyzję biznesową. Ocena zachowania członka organu będzie sprowadzała się do oceny tego, czy dysponował on, na moment podejmowania decyzji, adekwatnymi informacjami, opiniami itd., które w danych, konkretnych okolicznościach powinny być uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Tak ukształtowana zasada odpowiedzialności członków organów koresponduje z innymi kierunkami nowelizacji KSH – prawo holdingowe – najogólniej rzecz ujmując z profesjonalizacją rad nadzorczych i mechanizmami prawnymi, które tę profesjonalizację umożliwiają, a co za tym idzie umożliwiają również łatwe uzyskanie przez członków rad nadzorczych adekwatnych informacji, opinii, dokumentów niezbędnych do należytego wykonywania obowiązków nadzorczych, np. mechanizmy zapewniające przepływ informacji pomiędzy zarządem a radą nadzorczą, instytucja doradcy rady nadzorczej itd.

W mojej ocenie zasada biznesowej oceny sytuacji w praktyce funkcjonowania organów spółek kapitałowych sprowadzi się do tego, że w trudnej sytuacji decyzyjnej członek organu, który w celu dokonania starannej oceny sytuacji, by zabezpieczyć się przed zarzutem niedochowania należytej zawodowej staranności, zasięgnie adekwatnych opinii i analiz, czyli będzie gromadził odpowiednią do danej sytuacji dokumentację zabezpieczającą i uzasadniającą jego konkretne decyzje (defense file).

Obowiązek lojalności i należytej staranności

Aby w pełni zrozumieć zasadę biznesowej oceny sytuacji nie można jej oderwać od podstawowych obowiązków członków organów, które kształtują ich zasady odpowiedzialności, a które zostały niejako uporządkowane, a niekiedy wrażone wprost w omawianej nowelizacji KSH, tj. obowiązku lojalności oraz należytej staranności, a także obowiązku zachowania tajemnic spółki.
Oba podstawowe obowiązki korporacyjne członków organów – obowiązek lojalności oraz należytej staranności, wynikają wprost z stosunku organizacyjnego łączącego członka organu ze spółką.
Zgodnie z treścią nowych przepisów [w odniesieniu do sp. z o.o.: art. 2091 § 1 KSH (zarząd), art. 2141 § 1 KSH (rada nadzorcza); dla S.A.: 3771 § 1 KSH (zarząd), art. 3871 § 1 KSH (rada nadzorcza):

„Członek zarządu [rady nadzorczej] powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.”

Obowiązek dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności był dotychczas wyrażony wprost w przepisach. Odnoszą się do niego normy prawne dotyczące niedbalstwa.
Obowiązek lojalności z kolei, mimo że z powodzeniem wyprowadzany przez orzecznictwo z całokształtu dotychczasowych przepisów, dopiero w przedmiotowej nowelizacji KSH – prawo holdingowe został wyrażony wprost.

Przejawami obowiązku lojalności, niejako jego częściami składowymi, są następujące instytucje prawa (dotychczas choć rozproszone wyrażone wprost w KSH): zakaz konkurencji, sprzeczność interesów, wyłączenie reprezentacji itd.

Obowiązek lojalności wobec spółki to nakaz unikania sytuacji, gdzie interes osobisty członka organu mógłby lub znalazłby się w konflikcie z interesem spółki. Innymi słowy, istotą obowiązku lojalności wobec spółki jest nakaz powstrzymania się przez członka organu spółki od wszelkich działań sprzecznych z interesem spółki.

Ciekawym przykładem obowiązku mieszczącego się w zakresie przedmiotowym pojęcia obowiązek lojalności jest obowiązek przekazywania informacji w sposób pełny. Patrząc na ten obowiązek w szerszym kontekście nowelizacji KSH, tj. przepisów mających służyć profesjonalizacji nadzoru w spółkach – przepisy dotyczące obowiązków informacyjnych zarządu wobec rady nadzorczej są swoistym „nieszkodliwym nadmiarem”, gdyż taki obowiązek i tak już spoczywał na członkach zarządu i wynikał z obowiązku lojalności wobec spółki.

Obowiązek zachowania tajemnic spółki (nawet po wygaśnięciu mandatu), w nowelizacji KSH również wyrażony wprost w przepisach – zarówno wobec członków zarządu jak i rady nadzorczej, jest obowiązkiem składającym się na obowiązek lojalności wobec spółki.

Elżbieta Dzierżek, ostatnio przez dekadę związana ze spółką Empik S.A. dołączyła od 1 lipca 2022 r. jako Team Leaderka do zespołu Accounting w ALTO.

Elżbieta doradza klientom w aspektach księgowych od ponad 20 lat. Posiada wszelkie niezbędne umiejętności i doświadczenie, aby zarządzać złożonymi procesami wymagającymi dużej wiedzy księgowej. Od wielu lat przygotowuje deklaracje CIT, VAT oraz sporządza Sprawozdania Finansowe. Odpowiada również za raporty dla instytucji zewnętrznych, takich jak GUS i NBP. Ela posiada doświadczenie w prowadzeniu spółek z branży handlowej i produkcyjnej.

„Obszar outsourcingu usług księgowych zmienia się, tak jak i zmieniają się oczekiwania klientów. Dzisiaj zewnętrzny księgowy to doradca i partner w biznesie. Dołączenie Eli, która ma bogate doświadczenie w księgowości wewnętrznej i bardzo dobrze rozumie potrzeby i wyzwania, jakie są stawiane przez biznes działom finansowym, pozwoli nam jeszcze lepiej odpowiadać na oczekiwania stawiane przez naszych klientów” – mówi Paweł Fałkowski, Partner zarządzający linią biznesową Accounting w ALTO.

„Outsourcing to praca zespołowa. Oprócz kwestii merytorycznych, niezwykle istotny jest dobór członków zespołu oraz budowanie i wspieranie właściwych relacji i interakcji między ludźmi. Wierzę, że Ela wesprze pozostałych członków zespołu zarówno swoimi umiejętnościami i doświadczeniem z zakresu księgowości, jak też w aspektach biznesowych i personalnych” – dodaje Paweł Fałkowski.

Ela jest absolwentką Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości (magister na kierunku Finanse
i Bankowość) oraz Akademii Finansów (Podyplomowe studia na kierunku Rachunkowość). Ma uprawnienia Ministerstwa Finansów do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie Certyfikatu nr 30863/2008.

To, ile członek kadry zarządzającej otrzyma na rękę, w dalszym ciągu zależy od formy zatrudnienia. Z kolei wysoko wykwalifikowany ekspert zarobi tyle, na ile pozwoli mu wybrana forma opodatkowania.

Z punktu widzenia przepisów podatkowych status menedżera zatrudnionego na podstawie tzw. kontraktu menedżerskiego lub uchwały jest tożsamy ze statusem szeregowego pracownika. Przychód menedżera, tak jak przychód pracownika, pomniejszany jest o koszty uzyskania przychodów ustalone w sposób ryczałtowy, a jego dochód obliczany jest według skali podatkowej. W tej kwestii nowelizacja Polskiego Ładu faktycznie nic nie zmienia. Choć, jeśli się uprzeć, to można powiedzieć, że realizuje ona postulat sprawiedliwości podatkowej poprzez likwidację ulgi dla klasy średniej. Dzięki czemu zrównuje pod względem podatkowym dochody z umowy o pracę z dochodami menedżerów uzyskiwanych z tytułu powołania oraz kontraktów menedżerskich. Inną sprawą jest, który menedżer zatrudniony na umowie o pracę miał możliwość skorzystania z tej ulgi oraz który z nich hipotetycznie mógłby z niej skorzystać, jeżeli byłaby ona dostępna dla wszystkich menedżerów.

Przed i po zmianach

W praktyce menedżer wykonuje swoje zadania na podstawie uchwały o powołaniu (jako członek zarządu), umowy o pracę albo kontraktu menedżerskiego. Z podatkowego punktu widzenia te formy zatrudnienia po nowelizacji są sobie równe. Uzyskane przychody – bez względu na tytuł ich otrzymania – będą pomniejszone o ryczałtowo określone koszty. Przepisy ustawy o PIT nie dają bowiem możliwości odliczenia ich w wysokości wydatków faktycznie poniesionych tak jak przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Dodatkowo, jeżeli dany tytuł stanowi podstawę do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, to wydatki na nie pomniejszają uzyskany dochód, który – tak jak dotychczas – jest opodatkowany według skali podatkowej. Ale nie jak przed zmianą stawką 17 proc. w pierwszym przedziale podatkowym, tylko stawką 12 proc. W ramach nowelizacji nie powrócono do możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne, której koszt kompensowany jest niższą stawką podatkową (12 proc.) oraz wyższą – w stosunku do obowiązującego do końca 2021 roku – kwotą pierwszego progu podatkowego (120 tys. zł).

Różnicy pomiędzy wskazanymi formami zatrudnienia nie sposób także zauważyć z punktu widzenia przepisów dotyczących ubezpieczenia zdrowotnego. Każdy z tytułów do pełnienia funkcji menedżera stanowi jednocześnie tytuł do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, a stawka ubezpieczenia wynosi 9 proc. przychodu. Tym samym, żaden z tytułów do pełnienia czynności zarządzania nie daje możliwości do opłacania ubezpieczenia dobrowolnie, którego wysokość – z uwagi na sposób obliczenia – byłaby z pewnością niższa, a przez to bardziej atrakcyjna dla menedżera.

Najwięcej do zaoferowania – z punktu widzenia korzyści menedżera – mają przepisy odnoszące się do ubezpieczeń społecznych. Tutaj najbardziej atrakcyjną formą zatrudnienia jest powołanie, a to z tego powodu, że nie stanowi ono – jak na razie – tytułu do ubezpieczenia. Tym samym, wynagrodzenie menedżera wynagradzanego na podstawie tzw. uchwały nie jest pomniejszane o składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe. A jak to wszystko wygląda na liczbach?

Kto ma lepiej

Wysoko wykwalifikowany specjalista – w odróżnieniu od menedżera – może świadczyć usługi także w ramach działalności gospodarczej i korzystać z opodatkowania 19-proc. podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Daje to – ale tylko pozornie – dużą swobodę we wpływaniu na finalny wynik działalności, tj. na dochód netto. Problem polega tu na tym, że podatnik musi dokonać wyboru na przyszłość opierając się na swoich prognozach co do wysokości przyszłych przychodów oraz kosztów. A to – jak pokazuje obecna rzeczywistość – jest obarczone dużym ryzykiem błędu, czego ustawodawca nie chce zauważyć. Każdy niespodziewany przychód uzyskany w ciągu roku lub poniesiony koszt może skutkować tym, że wybrana forma rozliczenia finalnie będzie niekorzystna dla podatnika, co przejawi się zapłatą większego podatku oraz wyższej składki zdrowotnej.

Jak widać na przykładzie, wraz ze wzrostem wydatków na prowadzenie działalności gospodarczej maleje atrakcyjność ryczałtu, z uwagi na jego konstrukcję, tj. brak możliwości uwzględnienia kosztów w wyniku podatkowym.

Odwrotna zależność zachodzi natomiast pomiędzy wzrostem przychodów a wybraną formą opodatkowania. Tu, zakładając, że koszty uzyskania są stałe, im wyższy przychód, tym bardziej opłacalną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z uwagi na sposób obliczania składki zdrowotnej.

Odliczenie składki zdrowotnej…

W ramach zmian wprowadzonych nowelizacją Polskiego Ładu umożliwiono podatnikom rozliczającym się według stawki liniowej odliczenie od dochodu składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie nieprzekraczającej 8700 zł rocznie. Z kolei, podatnikom rozliczającym się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych umożliwiono pomniejszenie dochodu o 50 proc. składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym. Prawa do odliczenia nie przyznano jednak podatnikom opodatkowanych według skali podatkowej. Tej grupie musi wystarczyć prawo do stosowanie 12-proc. stawki podatku.

…i zmiana formy opodatkowania

Jednocześnie, w ramach nowelizacji ustawodawca dał możliwość podatnikom, którzy obecnie opodatkowani są liniowo bądź ryczałtem, zmiany formy opodatkowania na skalę podatkową. Podatnicy rozliczający się według skali podatkowej nie mają możliwości dokonania takiej zmiany. To rozwiązanie jest atrakcyjne w szczególności dla tych podatników, którzy wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i ponieśli bądź prognozują, że poniosą wysokie wydatki związane z prowadzona działalnością. Rozwiązanie to może być ciekawe również dla przedsiębiorców – samotnych rodziców, którzy chcieliby skorzystać z przywróconej obecnie możliwości wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Zmiana formy opodatkowania powinna nastąpić po wcześniejszym dokładnym przeanalizowaniu sytuacji podatnika.

Podstawa prawna:

– ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 1265)

W naszym ostatnim artykule opisywaliśmy założenia zmian podatkowych zawartych w projekcie ustawy nazywanej roboczo Polski Ład 2.0. Nowelizacja miała być odpowiedzią na niezadowolenie wywołane reformą podatkową wprowadzoną przez Polski Ład. Wiele osób z branży ubezpieczeniowej, zarówno agentów, brokerów czy pracowników zakładów ubezpieczeniowych odczuło w kieszeni negatywne skutki wprowadzonych zmian.

Z uwagi na szybkie tempo prac nad Polskim ładem 2.0, 14 czerwca ustawa została już podpisana przez Prezydenta i zmiany wejdą w życie w większości już 1 lipca 2022 r.

W artykule przedstawiamy jak od lipca będą wyglądały zasady opodatkowania wynagrodzeń, zarówno w przypadku pracowników zatrudnionych w branży ubezpieczeniowej, jak i w przypadku osób prowadzących własną działalność gospodarczą, w tym agentów ubezpieczeniowych.

Korzystniej dla pracowników

Przypominamy, że najważniejszą zmianą dotyczącą pracowników wprowadzoną w ramach Polskiego Ładu, było wyłączenie możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej, przez co wysokość zaliczki na podatek potrącanej od wynagrodzenia istotnie wzrosła. Niwelować ten niekorzystny aspekt miała ulga dla klasy średniej. Stosowanie ulgi było bardzo skomplikowane i nie obejmowało wszystkich, np. osób osiągających wyższe zarobki. Po tym jak okazało się, że wbrew zapowiedziom nowe przepisy nie są korzystne, już na początku tego roku wprowadzono kolejny mechanizm polegający na podwójnym wyliczaniu zaliczki PIT, który miał dodatkowo wynagradzać pracownikom niekorzystne zmiany.

Ustawodawca w nowelizacji likwiduje ulgę dla klasy średniej oraz mechanizm podwójnego wyliczania zaliczek. W zamian obniżona zostaje stawka PIT mająca zastosowanie w pierwszym progu podatkowym z 17% na 12%. Obniżenie podatku ma zniwelować zarówno likwidację ulgi dla klasy średniej, jak i brak możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku.

W prawie podatkowym obowiązuje zasada, że zmiany wprowadzane w trakcie roku nie mogą być niekorzystne dla podatnika. W związku z tym w przepisach przewidziano rozwiązanie, które zostało określone jako podatek hipotetyczny. System do rozliczeń PIT udostępniony przez Ministerstwo ma wyliczać wysokość podatku z uwzględnieniem zasad obowiązujących do 1 lipca 2022 r. (z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej). Jeżeli więc w skali roku rozliczenie z wykorzystaniem ulgi dla klasy średniej będzie w przypadku konkretnego pracownika korzystniejsze, rozliczenie roczne zostanie dokonane z uwzględnieniem ulgi. W innym przypadku rozliczenie zostanie dokonane według zasad obowiązujących po 1 lipca 2022 r.

Jednak, czy systemy udostępnione przez Ministerstwo podołają temu zadaniu?

Zmiany związane z obniżeniem stawki PIT będą również miały zastosowanie w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, rozliczających się według skali podatkowej.

Nowelizacja przywraca również preferencje podatkowe dla osób samotnie wychowujących dzieci, co będzie skutkowało możliwością skorzystania przez samotnego rodzica z kwoty wolnej od podatku w wysokości 60.000 PLN.

Nadal będą obowiązywać korzystne dla pracowników rozwiązania wprowadzone na początku roku tj. podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30.000 zł oraz podwyższenie do 120.000 zł progu podatkowego, powyżej którego zastosowania ma wyższa stawka opodatkowania.

Zmiany dla osób na działalności

W finalnej wersji ustawy uwzględnione zostały również rozwiązania dedykowane dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które opisywaliśmy w naszym poprzednim artykule. Zmiany te są istotne m. in. dla agentów ubezpieczeniowych oraz OFWCA prowadzących działalność gospodarczą.

Zmiana dotyczy możliwości uwzględniania w ramach rozliczeń podatkowych składki zdrowotnej. W przypadku przedsiębiorców opodatkowanych liniowo (19%) wprowadzono możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania (Uwaga: dotyczy podstawy opodatkowania a nie samego podatku!) o wartość składek zapłaconych z tytułu prowadzonej działalności lub za osoby współpracujące do wysokości 8.700 zł w roku podatkowym, a wartość ta ma podlegać podwyższeniu w kolejnych latach. W przypadku podatników, którzy wybrali opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podstawa opodatkowania będzie mogła zostać pomniejszona o 50% wartości zapłaconej składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności oraz składek za osoby współpracujące.

Nowelizacja wprowadza możliwość zmiany formy opodatkowania dla przedsiębiorców opodatkowanych liniowo oraz ryczałtem, którzy będą mogli wybrać jedynie rozliczenie według skali.

Opodatkowani liniowo mogą wybrać skalę w zeznaniu rocznym dotyczącym 2022 r. Ryczałtowcy mogą natomiast albo wybrać opodatkowanie skalą od lipca do grudnia 2022 (w takim przypadku do 22 sierpnia muszą złożyć odpowiednie oświadczenie w urzędzie), ewentualnie mogą rozliczyć się za 2022 według skali podatkowej w zeznaniu rocznym. Przepisy nie przewidują zmiany na inną niż skala podatkowa formę opodatkowania.

Trzeba jednak pamiętać, że przy skali podatkowej nadal pozostaje nieodliczana składka zdrowotna w wysokości 9% oraz wysoki podatek po przekroczeniu progu podatkowego. To, czy zmiana formy rozliczenia na skalę podatkową będzie w danym przypadku korzystna, jest uzależnione od wielu aspektów m. in. od poziomu przychodów, kosztów, czy możliwości preferencyjnego rozliczenia z małżonkiem lub skorzystania z innych preferencji.

Polski Ład 2.0 a wynagrodzenia

Przyjęta nowelizacja jest pierwszą tak dużą zmianą rozliczeń podatkowych dokonywaną w trakcie roku podatkowego. Po chaotycznym wprowadzaniu zmian w opodatkowaniu wynagrodzeń w 2021 r. oraz nieudolnym próbom ich naprawiania w pierwszej połowie tego roku, teraz wszyscy liczą na stabilizację.

Zmiany powinny być zasadniczo korzystne zarówno dla pracowników oraz dla przedsiębiorców tj. wynagrodzenie netto po 1 lipca powinno być efektywnie wyższe niż dotychczas, jednocześnie w wielu przypadkach nie będzie to nadal powrót do sytuacji, która miała miejsce do końca 2021 r.

Należy mieć nadzieję, że druga połowa roku nie przyniesie kolejnych tak istotnych zmian w zakresie opodatkowania wynagrodzeń, a przepisy zostaną na dłużej, dzięki czemu możliwe będzie oszacowanie wysokości opodatkowania oraz ewentualne planowanie w zakresie wyboru formy opodatkowania.

Profil kompetencji i wewnętrzne uregulowania dotyczące podziału ról w zarządzie spółki kapitałowej mają znaczenie także w aspekcie odpowiedzialności. Można się od niej uwolnić po spełnieniu pewnych warunków, nie dotyczy to jednak odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki.

W wielu spółkach członkowie zarządu dokonują podziału między siebie obszarów działalności, nad którymi sprawują pieczę. Podział ten następuje bardzo często już na etapie wyboru odpowiedniego kandydata na stanowisko w zarządzie, poprzez dopasowanie jego kwalifikacji i doświadczenia pod odpowiedni obszar działalności. Powołując członka zarządu odpowiedzialnego za sprawy finansowe, naturalnym jest znalezienie na to stanowisko osoby, która posiada wiedzę związaną z finansami, księgowością i podatkami. Analogicznie, szukając osoby na stanowisko członka zarządu odpowiedzialnego za pion HR i kadr pożądaną będzie osoba, która posiada doświadczenie i wiedzę związaną z zarządzaniem zasobami ludzkimi czy kwestiami dotyczącymi prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Wewnętrzny podział w spółce

Przepis art. 208 Kodeksu spółek handlowych (dalej „KSH”) dotyczący funkcjonowania zarządu wieloosobowego spółki z o.o. ma charakter dyspozytywny i już w samej umowie spółki możliwe jest ujęcie pewnych regulacji dzielących zarządzanie obszarami funkcjonowania spółki pomiędzy poszczególnych, wyspecjalizowanych członków zarządu. Czy jest to zatem równoznaczne z możliwością uwolnienia się przez członka zarządu zajmującego się danym obszarem działalności spółki np. HR, od odpowiedzialności w związku z uchybieniami zaistniałymi w innym obszarze?

Odpowiedź na powyższe pytanie nie jest jednoznaczna i zależy w pierwszej kolejności od podstawy odpowiedzialności, a w drugiej kolejności, może dodatkowo zależeć od okoliczności konkretnego przypadku.

Jak już zostało zasygnalizowane powyżej, częstym rozwiązaniem praktykowanym przez korporacje jest podział zarządzania spółką pomiędzy poszczególnych członków zarządu i powierzenie im tym samym pewnego zakresu, w którym dana osoba ma zasadniczo głos decydujący w bieżących sprawach. Zresztą często już w akcie powołania (lub w towarzyszącej mu umowie o pracę) wskazuje się na powołanie w skład zarządu i powierzenie stanowiska dyrektora finansowego, dyrektora HR, dyrektora do spraw rozwoju, handlu etc. Skoro zatem już z samego aktu powołania, a także z funkcjonującego w organizacji np. regulaminu zarządu, regulaminu organizacyjnego lub struktury organizacyjnej wynika aprobata dla określonego podziału, to nie powinno to pozostawać bez znaczenia dla odpowiedzialności danego członka zarządu w określonych okolicznościach. Przeanalizujmy tę sytuację na przykładzie członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Podstawy odpowiedzialności….

Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki z o.o. została przewidziana w następujących przepisach Kodeksu spółek handlowych:

– W przepisach: (i) art. 292 KSH mówiącym o odpowiedzialności osoby biorącej udział przy tworzeniu spółki za wyrządzoną spółce szkodę, (ii) art. 293 KSH mówiącym o członku zarządu odpowiedzialnym wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba, że nie ponosi winy.

– W przepisach: (i) art. 291 KSH mówiącym o odpowiedzialności członków zarządu za podanie fałszywych danych dotyczących kapitału spółki przy wnoszeniu lub podwyższeniu solidarnie ze spółką, (ii) art. 299 KSH mówiącym o solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku spółki.

Rozróżnienie charakteru odpowiedzialności w ramach wskazanych powyżej dwóch grup przepisów prowadzi do wniosku, że inaczej kształtuje się odpowiedzialność członka zarządu w sytuacjach wskazanych w przepisach art. 292 i 293 KSH, a inaczej w sytuacjach wskazanych w przepisach art. 291 i 299 KSH.

… i możliwość uwolnienia się od niej

Po pierwsze, już samo brzmienie przepisów art. 292 i 293 KSH wskazuje na odpowiedzialność konkretnego członka zarządu – a nie na odpowiedzialność członków zarządu (kolegialnie) jak wskazano w przepisach 291 i 299 KSH.

Po drugie solidarna odpowiedzialność członków zarządu w przypadku odpowiedzialności na podstawie przepisów art. 292 i 293 KSH musi zostać dopiero stwierdzona w oparciu o przesłanki z przepisu art. 294 KSH „Jeżeli szkodę, o której mowa w art. 292 i art. 293 § 1, wyrządziło kilka osób wspólnie, odpowiadają za szkodę solidarnie”]. A zatem nie jest tak, jak w ramach odpowiedzialności na podstawie przepisów art. 291 i 299 KSH, gdzie odpowiedzialność członków zarządu została przewidziana już a priori.

Po trzecie, w przypadku odpowiedzialności na podstawie przepisu art. 293 KSH członek zarządu może uwolnić się odpowiedzialności, wykazując, że nie ponosi winny, co wynika wprost z brzmienia tego przepisu. W konsekwencji członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce, jeżeli wykaże, że sprawa, w związku z którą została spółce wyrządzona szkoda, nie znajdowała się w jego kompetencji. Należy przy tym powołać się na wszelkie okoliczności potwierdzające taki fakt, w tym właśnie dokumenty korporacyjne, z których podział funkcji w zarządzie wynika.

Business judgement rule

Należy podkreślić, że 13 października 2022 r. wchodzi w życie największa w ostatnich latach nowelizacja KSH zwana „prawem holdingowym”, w ramach której dodany zostanie nowy paragraf w art. 293 KSH mówiący o tym, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Powstaje w związku z tym pytanie czy w przypadku podziału kompetencji, każdy członek zarządu powinien uzyskiwać opinie i analizy na tematy, którymi się nie zajmuje, aby ewentualnie móc powołać się na przesłanki niwelujące jego odpowiedzialność. Nie wiadomo jak będą interpretowane te przepisy, niemniej rozsądnym wydaje się traktowanie ich jako dodatkowej przesłanki uwolnienia się przez danego członka zarządu od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce, skoro w skład zarządu wprowadzono specjalistów o ugruntowanych kompetencjach w swoich obszarach, którzy powinni zapewnić odpowiednie rozeznanie całego organu.

Odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki

W przypadku odpowiedzialności spółki i członków zarządu wobec osób trzecich, najczęściej w związku z odpowiedzialnością za zobowiązania spółki z o.o. na podstawie art. 299 KSH, członek zarządu nie może uwolnić się od odpowiedzialności poprzez powołanie się na podział kompetencji w zarządzie spółki i umówiony wewnętrznie podział odpowiedzialności. Jak już wskazano powyżej, z samego brzmienia przepisu wynika solidarna odpowiedzialność członków zarządu, co uzasadnia przyjęcie, że powoływanie się na podział funkcji nie wchodzi w grę.

Dodatkowo przesłanki uwolnienia się przez członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. w przypadku nieskutecznej egzekucji z jej majątku zostały precyzyjnie określone w przepisie art. 299 § 2 KSH, tj. członek zarządu musiałby wykazać że:

– we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo

– niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo

– pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Wśród powyższych przesłanek nie ma wskazanego zakresu, w ramach którego możliwe byłoby powołanie się na podział kompetencji. Brak jest bowiem sformułowań typowych dla odpowiedzialności na zasadach ogólnych jak np. „chyba, że nie ponosi winy za swoje działania lub zaniechania”. Można na tej podstawie wysnuć tezę, iż obowiązek dotyczący monitorowania wypłacalności spółki jest na tyle istotny, iż obciąża każdego z członków zarządu niezależnie od przypisanych w ramach podziału funkcji zakresów kompetencji.

Podobnie ukształtowane zostały w art. 116 Ordynacji podatkowej zasady odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania publicznoprawne spółki, w oparciu o które sądy administracyjne wielokrotnie już orzekały, że kwestia podziału funkcji w zarządzie nie ma znaczenia dla zaistnienia podstawy odpowiedzialności wszystkich członków zarządu. Pogląd ten zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 marca 2021 r., sygn. akt III FSK 3004/21, w którym wskazał, że członka zarządu należy uznać za świadomego rzeczywistej sytuacji spółki nawet, jeśli zarządzanie zostało powierzone dyrektorowi handlowemu. O ile bowiem członek zarządu może delegować swoje kompetencje na inną osobę, to nie może delegować swojej odpowiedzialności wynikającej z nieregulowania przez spółkę wymagalnych zobowiązań, ponieważ rozwiązania takiego nie przewidują obowiązujące przepisy prawa. Podobnie NSA wypowiedział się w wyroku z 19 stycznia 2018 r., sygn. akt II FSK 38/16, w którym wskazał, że wewnętrzny podział zadań i obowiązków między poszczególnymi członkami zarządu spółki z o.o., zwalniający jednego z nich z zajmowania się sprawami finansowymi nie stanowi podstawy do wyłączenia go od odpowiedzialności za zaległości podatkowe, a także w wyroku z 29 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 2022/15, w którym stwierdzono:

„Kwestia podziału zadań i obowiązków pomiędzy wspólnikami spółki, niezajmowanie się jej sprawami finansowymi – nie stanowią przesłanek do wyłączenia odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki. Dla wykazania przesłanki egzoneracyjnej, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 1b o.p. nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Brak takiej winy jest kategorią obiektywną i można się na niego powoływać jedynie w sytuacji, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak tych możliwości wynikał w przyczyn od niego całkowicie niezależnych (np. obłożna choroba).”

Warto jednak nadmienić, iż niekiedy w przypadku spraw dotyczących odpowiedzialności członków zarządu za niezapłacone składki ZUS – rozpatrywanych w oparciu o przesłanki odpowiedzialności z przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej, ale przez sądy powszechne, nie zaś administracyjne – pojawiają się wyjątkowo orzeczenia, w których brane są pod uwagę okoliczności wyłączające odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania z tytułu składek inne niż stricte wynikające z przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej. Przykładowo można tu wymienić wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2003 r. sygn. akt IV CSK 219/02, w którym wzięto pod uwagę okoliczność podziału obowiązków, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 12 grudnia 2017r. sygn. akt III AUa 1954/16; wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 2015lr. sygn. akt II UK 321/14, wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2008r. sygn.. akt I UK 39/08.

Podkreślić jednak należy, że są to orzeczenia uwzględniające wyjątkowe okoliczności danego stanu faktycznego konkretnej sprawy.

Świadomość uchybienia a odpowiedzialność

W praktyce członkowie zarządu mogą spotkać się z sytuacją, w której docierają do nich sygnały o nieprawidłowościach, w obszarach które nie są objęte ich nadzorem. Przykładem może być sytuacja, w której w spółce odpowiedzialnej za produkcję dochodzi do nagminnego naruszania zasad BHP. Członek zarządu odpowiedzialny za inne obszary pośrednio lub bezpośrednio otrzymuje informacje o problemie – w postaci protokołów, zgłoszeń lub innych form komunikacji. W tym wypadku należy stwierdzić, iż taki członek zarządu, pomimo, iż nie jest bezpośrednio nadzorującym ten obszar, może ponieść współodpowiedzialność za naruszenie, zwłaszcza w sytuacji, w której jako członek zarządu dysponował narzędziami, które pozwoliłby ukrócić nieprawidłowości.

Uzyskaj wsparcie prawne z dofinansowaniem

Już w nocy z 11 / 12 lipca 2022 o północy rusza VI edycja programu wsparcia dla ekosystemu startup’owego realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości („PARP”) – łączna pula środków dofinansowania to 2.000.000 PLN na wsparcie prawne dla startup’ów.

ALTO po raz kolejny jest partnerem programu i zachęca do skorzystania z autorskiego modułu wsparcia prawnego, które może zostać całościowo lub częściowo sfinansowane przez PARP.

Co możesz zyskać korzystając ze wsparcia ALTO w programie PARP?

Grant w kwocie 10.000 PLN netto na konsultacje prawne w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej lub procesu inwestycyjnego.

Profesjonalne wsparcie zespołu prawników – ekspertów, którzy od lat zajmują się transakcjami, wspierając fundusze oraz startup’y.

Przykładowe usługi ALTO dla startupów:

• przygotujemy startup do inwestycji prowadzonej przez inwestora (prawny health check)
• wynegocjujemy umowy inwestycyjne i poprowadzimy całościowo procesy z funduszami VC, Aniołami Biznesu
• pomożemy uzgodnić warunki między założycielami (founders’ agreement)
• doradzimy startupom w toku badań due diligence prowadzonych przez inwestorów – by Założyciele mogli skupić się na biznesie
• pomożemy w przekształceniu w PSA (prostą spółkę akcyjną) i wdrożymy program ESOP z preferencjami podatkowymi
• przygotujemy lub usprawnimy umowy z klientami lub partnerami, na podstawie których startup otrzymuje od partnera kluczowe usługi (w tym outsourcing, licencja)
• przeprowadzimy działania naprawcze po inwestycji w związku z nieprawidłowościami odkrytymi w ramach due diligence
• zabezpieczymy startupy przed ryzykami związanymi z odpływem kluczowego personelu i ochroną know-how

Co musisz zrobić by skorzystać z programu?

• Jeśli prowadzisz startup w formie spółki lub jednoosobowej działalności gospodarczej i jest on:
  • młodszy niż 5 lat, przy czym uzyskuje przychody z działalności operacyjnej maksymalnie 3 lata wstecz, oraz
  • jest atrakcyjny dla inwestora (np. VC lub Anioła Biznesu).

• Rozważ kluczowe projekty wymagające wsparcia prawnego
• I złóż wniosek w terminie w nocy z 11 / 12 lipca 2022 na stronie PARP dołączając dokumenty potwierdzające spełnianie kryteriów. *

*Wniosek powinien być złożony niezwłocznie po północy!
Pula środków na dofinansowanie jest ograniczona. W poprzedniej edycji programu grantowego pula środków wyczerpała się  o godzinie 1:15 w nocy i wnioski składane kolejnego poranka nie były rozpatrywane.

… a przede wszystkim zgłoś się do nas – pomożemy!

Zgłoś się do ALTO do dnia 7 lipca 2022 i udziel nam pełnomocnictwa, to zajmiemy się wszystkimi formalnościami za Ciebie.

Niezależnie czy ALTO zrobi to za Ciebie czy złożysz wniosek samodzielnie, skontaktuj się z nami w razie pytań startup@altoadvisory.pl

Startup’y, które pozytywnie przejdą nabór do 6.edycji konkursu „Wsparcie prawne dla startupów” organizowanej przez PARP oraz wybiorą ALTO jako swojego głównego doradcę prawnego, będą mogły skorzystać z naszego pionierskiego na rynku modelu obsługi prawnej – ALTO 4 STARTUPS, zapewniającego elastyczny dostęp do wysokiej jakości usług prawnych na konkurencyjnych i przejrzystych warunkach cenowych, w formule zwolnionej od dodatkowych opłat do końca 2022 roku.

ALTO w programie wsparcia prawnego dla startup’ów PARP

ALTO 4 STARTUPS – pionierski model obsługi prawnej

Ministerstwo Finansów wprowadziło nowelizację ustawy o Polskim Ładzie, która zaczyna obowiązywać od 1 lipca 2022 r. Warto wiedzieć, na co zwrócić szczególną uwagę po nowelizacji Polskiego Ładu oraz jakich zmian mogą się spodziewać pracownicy i pracodawcy. O tym rozmawiała Sylwia Kulczycka (Partner & Tax Advisor w ALTO) z red. Tomaszem Ciechońskim z Dziennika Gazety Prawnej.

„Może się zdarzyć, że w miejscu, gdzie pracownik nie złożył PIT-2, wynagrodzenie netto będzie nieco niższe. To jednak sytuacja przejściowa. W skali roku zmiany dla większości pracowników będą korzystne lub neutralne, zaznaczmy bardzo wyraźnie – w stosunku do Polskiego Ładu 1.0” – mówi Sylwia Kulczycka.

„Co do zasady stosowanie niższej stawki podatku 12 proc. zamiast 17 proc. i likwidacja tego „potworka legislacyjnego”, jakim była ulga dla klasy średniej, to zmiana na plus. Szkoda tylko, że zmiana została wprowadzona dopiero teraz, a nie od początku roku. Mało kto jest dziś pewien tego, co się znajdzie w PIT-ach za 2022 r. Dotychczas mogliśmy przewidzieć, co wyniknie z naszego rozliczenia: kiedy będziemy mieli podatek do dopłacenia, a kiedy otrzymamy zwrot, bo np. zdecydujemy się rozliczać wspólnie z małżonkiem. Teraz to wielka niewiadoma. Uważam, że Ministerstwo Finansów powinno udostępnić proste kalkulatory z wyliczeniami skutków reformy, nie tylko w ujęciu miesięcznym, ale też rocznym.” – dodaje. (po przeprowadzeniu rozmowy MF zapowiedziało udostępnienie takich kalkulatorów – red.)

Sylwia Kulczycka jest Partner Zarządzającą linią biznesową TAX w ALTO. Specjalizuje się w doradztwie podatkowym dla branży Life Sciences, IT oraz usług profesjonalnych.

Pełna treść wywiadu dostępna pod tym linkiem.