Plan akcyjny – korzystny sposób wynagradzania pracowników

Plany motywacyjne są rozwiązaniem powszechnie znanym i ich konstrukcja nie jest istotnie skomplikowana. Główne założenie jest takie, że osoby zatrudniane przez dany podmiot są uprawnione pod określonymi warunkami do nabycia akcji tego podmiotu (lub innego podmiotu z grupy).

Ustawa o PIT przewiduje określone warunki, które musi spełniać dany program, żeby mógł korzystać z preferencyjnych warunków opodatkowania. Zgodnie z przepisami, program motywacyjny stanowi system wynagradzania utworzony na podstawie uchwały walnego zgromadzenia przez:

• spółkę akcyjną, w której dana osoba jest zatrudniona jako pracownik lub na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło czy kontraktu menedżerskiego (przychody z działalności wykonywanej osobiście), lub
• spółkę akcyjną będącą jednostką dominującą dla spółki, w której jest zatrudniony na umowę o pracę lub uzyskuje przychody z działalności wykonywanej osobiście.

Przepisy wskazują bowiem, że przychód z uczestnictwa pracownika w takim programie powstaje dopiero w momencie odpłatnego zbycia akcji. A zatem mamy do czynienia z bardzo istotnym odroczeniem momentu podatkowego.

Dochodem z odpłatnego zbycia akcji jest w tym przypadku różnica pomiędzy ceną sprzedaży a ewentualnymi kosztami, które uczestnik planu poniósł w związku z nabyciem lub objęciem akcji w ramach planu. Uzyskany przez uczestnika dochód jest opodatkowany stawką 19%, ponieważ kwalifikuje się on do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych. Nie wchodzi tutaj w grę opodatkowanie skalą podatkową!

Uczestnictwo w programie jest bardzo korzystne, podatek pojawia się dopiero w momencie sprzedaży akcji, opodatkowanie jest więc jednokrotne oraz odroczone w czasie. Co więcej, nie wystąpią tu pozostałe obciążenia publicznoprawne, podwyższone przez Polski Ład. Przychody z kapitałów pieniężnych nie stanowią bowiem tytułu do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli analogiczne środki byłyby wypłacone nie w ramach programu motywacyjnego, lecz np. w ramach premii, zostałyby one dodatkowo obciążone składkami ZUS i nieodliczalną od podatku składką zdrowotną.

Zwracamy uwagę, że co do zasady w przypadku planów akcyjnych mamy jeszcze jeden moment, który może skutkować powstaniem obowiązku podatkowego tj. moment przyznania akcji uczestnikowi. W przypadku programu kwalifikowanego, o którym piszemy powyżej, przepisy szczególne wprost wykluczają powstanie przychodu w dacie przyznania akcji.

PROGRAM NIEKWALIFIKOWANY

Odmienne zasady opodatkowania będą obowiązywały w przypadku programu niespełniającego specjalnych warunków przewidzianych w ustawie o PIT, kiedy to moment podatkowy pojawia się dwukrotnie.

Po pierwsze, uczestnik osiągnie przychód w momencie przyznania akcji. Jeżeli będą to akcje przyznawane przez spółkę będącą pracodawcą, będzie to przychód ze stosunku pracy, który spółka będzie zobowiązana rozliczyć. W tym przypadku osiągnięte przysporzenie będzie dodatkowo obciążone składkami na ubezpieczenie społeczne i NFZ. Przychód z tego tytułu zostanie natomiast odmiennie zakwalifikowany w przypadku akcji przyznawanych przez spółkę dominującą.

Przy programie niekwalifikowanym opodatkowanie powstanie również na etapie sprzedaży objętych akcji. Efektywnie będziemy mieć do czynienia z opodatkowaniem zarówno na etapie przyznania papierów, jak i na etapie sprzedaży akcji. Jednocześnie organy podatkowe dopuszczają możliwość rozpoznania przy sprzedaży akcji kosztu podatkowego w wysokości przychodu osiągniętego na etapie przyznania akcji, dzięki czemu opodatkowanie przy sprzedaży ulega obniżeniu.

Powyższe uwagi dają ogólny ogląd na zasady związane z uczestnictwem w programie motywacyjnym. Pomimo tego, że przepisy w tym zakresie funkcjonują już od kilku lat, nadal istnieją wątpliwości związane z opodatkowaniem poszczególnych rodzajów programów motywacyjnych np. z wykorzystaniem wariantów subskrypcyjnych lub innych instrumentów finansowych. Opracowując plan motywacyjny, należy więc dokładnie przeanalizować, jakie implikacje podatkowe dla uczestników przyniesie, ponieważ jest to uzależnione od wielu czynników, a orzecznictwo i interpretacje podatkowe nie zawsze są jednolite.

DLA KOGO KORZYSTNE OPODATKOWANIE?

Ustawa o PIT ogranicza zakres podmiotowy osób uprawnionych do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania uczestnictwa w planach motywacyjnych. Przepisy odnoszą się w tym zakresie do osób, które uzyskują należności z tytułów określonych w art. 12 oraz art. 13 ustawy o PIT od spółki organizującej program motywacyjny lub od jej spółki dominującej.