Pracownicze programy kapitałowe: ból głowy dla wszystkich

Podatek będzie liczony od zysku wypracowanego na inwestycji w PPK, a ustawodawca dołączył dochody z PPK do kategorii zysków kapitałowych opodatkowanych tzw. podatkiem Belki i dość intensywnie rozbudował część ustawy PIT dotyczącą tego podatku. A zatem dochody z niektórych wypłat z PPK będą opodatkowane podobnie jak odsetki bankowe, zysk z funduszy inwestycyjnych czy dochody z produktów ubezpieczeniowych z komponentem inwestycyjnym. Sama kalkulacja podatku i obowiązki płatnika co do zasady ciążą na instytucji finansowej. Co do zasady, bo np. w PPK sam uczestnik jako podatnik powinien dopilnować zapłaty podatku.

Skoro tematy podatkowe w PPK to przede wszystkim ból głowy instytucji finansowych, to nie zajmują one zbyt mocno pracodawców ani przyszłych uczestników, nic zresztą dziwnego. Najpierw trzeba porządnie zrozumieć, co to jest właściwie PPK i jak to będzie działać. Spróbujmy jednak wrócić do naszego tematu: jak skalkulować koszty przy zwrocie z PPK.

Zwrot zgodnie z ustawą o PPK to wycofanie środków zgromadzonych przed osiągnięciem przez uczestnika PPK 60. roku życia. W pełni opodatkowany zwrot może odbyć się na wniosek uczestnika (art. 105 ustawy o PPK). Dokonywany jest w formie pieniężnej w terminach ustalonych w statucie danej instytucji finansowej obsługującej PPK. Zgodnie z objaśnieniami przygotowanymi przez Ministerstwo Finansów wspólnie z Polskim Funduszem Rozwoju (PFR), zwrot może być tylko całkowity, nie można będzie wycofać środków częściowo.

Gdy zatem uczestnik zawnioskuje o wycofanie środków z PPK, zadaniem instytucji finansowej będzie odpowiednie obliczenie, pobranie i wpłacenie do urzędu skarbowego podatku Belki od wypracowanego zysku na rachunku uczestnika. I tu pojawia się pytanie, jak skalkulować koszty uczestnika dla celów wyliczenia podstawy opodatkowania.

W przepisach ustawy o PIT nie ma definicji wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa. Nie ma także precyzyjnych przepisów dotyczących liczenia kosztów przy zwrocie z PPK przed ukończeniem 60. roku życia, w związku z tym są wątpliwości, jaką wartość kosztów można uwzględnić przy liczeniu dochodu i podatku na moment zwrotu z PPK. Czy jako koszty, oprócz wydatków uczestnika stanowiących wprost wpłaty na PPK pochodzące z wynagrodzenia uczestnika, można zaliczyć również pełną wartość wpłat finansowanych przez pracodawcę i wpłat dokonywanych przez Skarb Państwa (wpłata powitalna i wpłaty roczne).

Należy przy tym wskazać, że w przypadku zwrotu wszystkie środki zarejestrowane na subkoncie Skarbu Państwa (tj. wpłaty powitalne i roczne + wypracowany zysk na tych środkach) będą przekazywane na rzecz Skarbu Państwa i traktowane jako przychód Funduszu Pracy. Ponadto 30 proc. środków pieniężnych z subkonta pracodawcy (wpłaty pracodawcy + wypracowany zysk na tych środkach) będą przekazywane do ZUS i traktowane jako przychód Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (sic!). Informacja o przekazanej do ZUS kwocie będzie ewidencjonowana na koncie osoby zatrudnionej jako składka na ubezpieczenie emerytalne.

Mając na uwadze techniczne aspekty kalkulacji podatku, logiczne byłoby w kosztach uczestnika przy kalkulacji dochodu uwzględniać jedynie wydatki na nabycie tych jednostek uczestnictwa, które są umarzane w celu dokonania zwrotu środków pieniężnych na rzecz tego uczestnika – odpowiednio wydatki na nabycie 70 proc. jednostek uczestnictwa pochodzących z wpłat pracodawcy oraz wydatki na nabycie 100 proc. jednostek uczestnictwa pochodzących z wpłat pracownika.

Należy jednak mieć na uwadze, iż zgodnie z wyjaśnieniami PFR zwrot może być jedynie całkowity, a więc wszystkie jednostki na rachunku uczestnika będą umarzane, tj. całość środków zostanie wycofana z rachunku uczestnika. Możemy sobie wyobrazić, iż uczestnik mógłby domagać się potraktowania jako jego kosztu podatkowego wszystkich dokonanych na jego rachunek wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa, w tym pochodzących z przekazanych przez Skarb Państwa i pracodawcę składek. Przecież z prawnego punktu widzenia można argumentować, iż to również były „wydatki” pracownika. Na moment otrzymania wpłat od pracodawcy potraktowane byłyby bowiem jako przychód pracownika i odpowiednio opodatkowane (wpłaty od pracodawcy) lub zwolnione z podatku (wpłaty od Skarbu Państwa).

Wprawdzie następnie środki pochodzące z części wpłat pracodawcy i całości wpłat Skarbu Państwa są przekazywane do FUS i Funduszu Pracy, ale to nie powinno pozbawiać pracownika możliwości ekonomicznego wykorzystania wpłat jako kosztów podatkowych.

Powyższe może mieć duże znaczenie przy liczeniu podatku od zysków kapitałowych uczestnika. W wielu sytuacjach mogłoby w ogóle nie dojść do powstania dochodu i konieczności zapłacenia podatku Belki od zysków na inwestycji w PPK. Będzie to więc niebawem bardzo istotne zagadnienie opodatkowania wypłaty w postaci zwrotu z PPK.

Źródło: https://www.rp.pl/Kadry/307209990-Pracownicze-programy-kapitalowe--bol-glowy-dla-wszystkich.html